"Λόγος", "Υιός του Θεού" και "Μεσσίας"...

 

Όπως έχουμε ξαναπεί, ο χριστιανισμός δεν προσέφερε τίποτε καινούργιο στην ανθρωπότητα. Απλά, ανακύκλωσε όσα κυκλοφορούσαν ευρέως στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της Μέσης Ανατολής, τα οποία συχνά κατακρεούργησε και αλλοίωσε, προσπαθώντας να τα κόψει στα μέτρα και στις ανάγκες του για απόλυτη πολιτική και κοινωνική κυριαρχία.

Χαρακτηριστικό, π.χ., είναι το παράδειγμα του φιλοσοφικού και θρησκευτικού όρου "Λόγος". Στην Εβραϊκή Βίβλο "λόγος" είναι το μέσο με το οποίο ο Θεός επικοινωνεί με τον άνθρωπο. Αυτός που γεφύρωσε το τεράστιο χάσμα μεταξύ τους ήταν ο Μωσαϊκός Νόμος, που αποκάλυπτε το άσαρκο θείο θέλημα.

Στον Ηράκλειτο, που συνατάμε έντονες ανατολικές επιδράσεις, "λόγος" είναι η συνεκτική δύναμη των πραγμάτων, η λογική αρχή που διέπει τα πάντα.

Ο Πλάτωνας συσχετίζει το Λόγο με την επιστήμη και τη διάνοια. Ουσιαστικά τον ταυτίζει με τη Θεία Σοφία.

Ο Αριστιοτέλης του δίνει τον ορισμό της λογικής ικανότητας και μάλλον τον ταυτίζει με τον Νου ως μεταφυσική έννοια.

Οι Στωικοί φαίνεται πως άσκησαν εντονότερη επίδραση στους χριστιανούς. Γιατί απ' αυτούς "κλέφτηκε" η έννοια του Λόγου ως αρχή που δημιούργησε τα πάντα, ως υλική αρχή και αιτία των αμετάβλητων νόμων της φύσης.

Ο Φίλων διατυπώνει την άποψη πως ο Λόγος προέρχεται απ' τον Θεό και είναι Υιός του. Είναι η ανώτερη ιδέα, η "εικόνα" του Θεού.

Ένας δεύτερος όρος που οι χριστιανοί κετέκλεψαν ήταν ο "Υιός του Θεού". 

Όλες οι αρχαίες φυσιοκρατικές θρησκείες απέδιδαν λατρεία σε "ημίθεους", δηλαδή σε "υιούς" κάπου Θεού ή Θεάς. 

Στην Εβραϊκή Βίβλο ο όρος συναντιέται με δύο έννοιες. Κατ' αρχάς "Υιοί Θεού" αποκαλούνται όλοι οι ισραηλίτες, ως πρωτόκος και εκλεκτός λαός-υιός του Γιαχβέ. Αργότερα όμως "Υιοί Θεού" αποκαλούνται κυρίως οι Προφήτες, τα εκλεκτότερα δηλαδή τέκνα του Ισραήλ, μέσω των οποίων ο Θεός γνωστοποιεί το θέλημά του και ελέγχει τις αμαρτίες βασιλέων και απλών πιστών.

Και κλείνουμε με τον όρο "Μεσσίας", που επίσης υιοθέτησε και κατάπιε αμάσητον ο Χριστιανισμός. 

Κατ' αρχάς πρέπει να τονίσουμε πως σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, από την ανατολική μεσόγειο ως τις ακτές της Κίνας, υπήρχε έντονη η προσδοκία της έλευσης ενός Λυτρωτή που θα απελευθέρωνε τους ανθρώπους απ' τα βάσανα της ζωής τους, τις συμφοριές, τις αρρώστιες και τον θάνατο. Η παράδοση αυτή σώζεται σε όλες τις ασιατικές φιλοσοφικές και θρησκευτικές κοινότητες αλλά και σε διαλόγους του Πλάτωνα, σε τραγωδίες όπως Προμηθέας Δεσμώτης κ.λπ. 

Εντονότερα όμως την έλευση του Μεσσία ανέμεναν οι Ιουδαίοι. Αλλά κι αυτοί διαφωνούσαν για τα χαρακτηριστικά του. Άλλοι τον έβλεπαν σαν έναν εθνικό απελευθερωτή που θα δημιουργούσε μια παγκόσμια ιουδαϊκή βασιλεία. Άλλοι έδιναν μια πιο πνευματική και εσωτερική εκδοχή κ.λπ. Αλλά οι πάντες συμφωνούσαν πως ο Μεσσίας θα ήταν 100% άνθρωπος, σίγουρα χαρισματικός και εκλεκτός του Θεού, αλλά μέχρι εκεί!

Και η πλειοψηφία των πρώτων Χριστιανών δεν τολμούσε καν να ταυτίσει τον Ιησού-Υιό με τον Θεό-Πατέρα. Η απαίσια και βλάσφημη απόδοση στον Ιησού της θεϊκής ιδιότητας είναι μεταγενέστερη και επιβλήθηκε τον 4ο αιώνα.

Συγχώρεση των εχθρών: ουτοπία ή «αναγκαιότητα»; (του Γιάννη Νικολουδάκη)

Με αφορμή το προηγούμενο post, το σχετικό με τη φράση "Πάτερ, άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι", αφορμώμενος, ένας ικανός αριθμός σκέψεων κατέκλυσε το μυαλό μου, μερικές, –πρόχειρες- τις οποίες θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας! 

Αφετηρία της πιο «βασικής» αποτέλεσε η θεωρία πως ο Ιησούς είχε «εσωτερικές διαμάχες», όπως έχουμε όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι. Εκ πρώτης όψεως, η αντίληψη αυτή αντιβαίνει στο υπάρχον θεολογικό δόγμα… Από μία άλλη οπτική όμως θα μπορούσε να ισχύει και αυτή η ερμηνεία! Άλλωστε από τη στιγμή που ο Ιησούς ήταν και "τέλειος άνθρωπος" θα έπρεπε να "περάσει" κι απ' όλα τα στάδια της ψυχολογίας που κάνουν τον "άνθρωπο" άνθρωπο!!! Εκτός εάν το "τέλειος άνθρωπος" το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα είδος "Superman"... Εκεί φυσικά ευθύνεται κι ο θεολογικός αναλφαβητισμός! 

Η φράση όμως αυτή περιέχει και μια άλλη «αλήθεια», η οποία δεν είναι άλλη από το ότι όλοι μας μπορεί να πράττουμε το κακό αυτή τη στιγμή, ακόμα και εν αγνοία μας!!! Ο δρόμος της συγχώρεσης είναι ανοιχτός από τη στιγμή που αντιληφθούμε πως όλοι είμαστε, εν δυνάμει, ικανοί για το χειρότερο κι ότι απλές "συμπτώσεις" και διαφοροποιήσεις των συγκυριών θα έφταναν για να μας καταστήσουν κλέφτες, δολοφόνους ή οτιδήποτε άλλο!!! Εάν τα γνωρίζαμε αυτά, εάν "γνωρίζαμε" τον εαυτό μας με δυο λόγια, δε θα συμπεριφερόμασταν στους παραβάτες του νόμου σα να ήταν κτήνη, διότι το σωφρονιστικό σύστημα, ως έχει, τροφοδοτεί τον φαύλο κύκλο! 

Ο νόμος είναι αδυσώπητος κι αρκετές φορές παράλογος. Εξυπηρετεί τους "δυνατούς" και τους "αυτοδικαιωτικούς"!! Σε αρκετές περιπτώσεις, ο "κακός άνθρωπος" μοιάζει με ένα λιοντάρι που του έχει μπει μια αγκίδα στο πέλμα του και για τον λόγο αυτό "βρυχάται" και γίνεται επιθετικός... «Πονάει», κοινώς! Για να τις "αντιληφθεί" όμως τις πράξεις του χρειάζεται επιείκεια, όχι "μαστίγιο" και καταρράκωση της αξιοπρέπειας! Καθόλου τυχαίο που ο Ιησούς σταυρώθηκε ανάμεσα σε δύο ληστές.... 

Η «διαπίστωση» πως είμαστε ικανοί και για το χειρότερο παύει να φαντάζει "στενόχωρη", εάν συνειδητοποιήσουμε πως πρόκειται για κάτι "δεδομένο". Απλά βρίσκεται στη φύση του ανθρώπου, είναι "μες στο πρόγραμμα"! Η συγχώρεση είναι πράγμα καθόλου εύκολο, φαίνεται όμως αναγκαίο!! Πόσες φορές εσείς ή εγώ δεν έχουμε "απαντήσει" στην πορεία της ζωής μας ανθρώπους που μας «έβγαλαν» το παρακάτω σκεπτικό: "αυτός είναι για σκότωμα";; Το καλύτερο που έχετε να κάνετε όταν βλέπετε πως δεν είστε σε θέση να συγχωρήσετε αυτόν που σας έχει βλάψει είναι ν' απομακρυνθείτε απ' αυτόν, κόβοντας κάθε δεσμό επικοινωνίας! Το καλύτερο που έχετε να κάνετε και για σας και γι' αυτόν...

Ερμηνεία λόγων Ιησού (H' - Ου γαρ οίδασι τι ποιούσι!)

 

Άλλη μια αινιγματική φράση που είπε ο Ιησούς πάνω στον σταυρό. "Πάτερ, άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι".

Οι χριστιανοί δίνουν τις γνωστές απλοϊκές τους ερμηνείες. Πως ο Ιησούς μας καλεί να συγχωρούμε τους εχθρούς μας όπως έκανε κι εκείνος, κ.λπ. κ.λπ... 

Βλέπουμε τους χριστιανούς να λένε και να κάνουν συνεχώς τα ίδια και τα ίδια επί 2.000 χρόνια χωρίς καμία βελτίωση. Ίσως να πηγαίνουμε και προς το χειρότερο. Και δεν μπορούν να αντιληφθούν πως προφανώς κάπου έχουν χάσει την μπάλα. Κάτι λάθος κάνουν...

Κάθομαι και σκέφτομαι. Γιατί ο Ιησούς δεν είπε απλά "Συγχωρώ όλους αυτούς που με βασάνισαν, με προσέβαλαν, με σταύρωσαν"?  Απευθυνόμενος στον Θεό-πατέρα είναι σαν να λέει. "Εσύ είσαι ένας αδυσώπητος και φοβερός Θεός, που επιβάλεις εξοντωτικές τιμωρίες στους ανθρώπους. Ενώ εγώ είμαι καλύτερος από σένα. Αγαπώ τους εχθρούς μου και γι' αυτό σε παρακαλώ ταπεινά να μην κάνεις αυτό που πραγματικά θέλεις, δηλαδή να τους εξοντώσεις, αλλά να τους λυπηθείς και να τους συγχωρήσεις όπως έκανα εγώ"! 

Αλλά προφανώς ο Ιησούς δεν είχε τέτοια πρόθεση, ούτε τόση αλαζονεία.

Επίσης αναρωτιέμαι και το εξής. Γιατί δεν αρκούσε η παράκληση περί συγχωρήσεως? Τι νόημα έχει να εξηγήσει στον Θεό και τον λόγο που έπρεπε να συγχωρήσει τους σταυρωτές του? Δηλαδή, ολόκληρος Θεός δεν ήξερε αν οι άνθρωποι που σταύρωναν τον Προφήτη του ήταν άμυαλοι και ανόητοι? Έπρεπε να του το πει ο Ιησούς?

Κάπου δεν κολλάνε όλα αυτά, με βάση και τις αφελείς ερμηνείες των Χριστιανών. Κάποιο βαθύτερο νόημα θα πρέπει να έχει η φράση αυτή του Ιησού. Κι άντε τώρα να τη βρούμε μετά από τόση διαστρεύλωση και κοπτοραπτική των Ευαγγελιών.

Προσωπικά έχω τη γνώμη πως ο Ιησούς χρησιμοποιεί ένα ψυχολογικό τέχνασμα προκειμένου να μπορέσει να συγχωρήσει αυτούς τους ανθρώπους που τόσο τον ταλαιπώρησαν. 

Ανεβάζει τον εαυτό του σε ένα ανώτερο επίπεδο γνώσης. Βλέπει τους βασανιστές του από ψηλά. Ως βυθισμένους στην άγνοια και στην ανοησία. Και λέει κάτι σαν το παλαιότερο του Σωκράτη. "Οι άνθρωποι κάνουν το κακό από άγνοια". Επειδή δεν ξέρουν πως κάνοντας το κακό, σε τελική ανάλυση πέφτεις κι εσύ θύμα του. Γιατί το πολλαπλασιάζεις και είναι ζήτημα χρόνου να το βρεις μπροστά του. 

Ακούμε για τους νονούς της νύχτας, που έχουν στις πλάτες τους τόσα εγκλήματα. Λίγοι από αυτούς πεθαίνουν φυσιολογικά. Οι περισσότεροι εξοντώνονται από αντίπαλες συμμορίες. Αν γνώριζαν αυτή τη μικρή αλήθεια, πως σκοτώνοντας άλλους προετοιμάζεις και το δικό σου θάνατο, μάλλον θα προτιμούσαν έναν πιο έντιμο βίο...

Κάθε άνθρωπος κρύβει μέσα τους έναν "καλό" κι έναν "κακό" εαυτό. 

Με τη συγκεκριμένη προσευχή ο Ιησούς δεν απευθύνεται στον Θεό. Αλλά κάνει μια ύστατη προσπάθεια να εξουδετερώσει τον "κακό του εαυτό" που είναι φυσικό να διψάει για τιμωρία και εκδίκηση. 

Ο Ιησούς δίνει μια μεγάλη εσωτερική μάχη. Και όπως φαίνεται κατάφερε να επιβάλει την "καλή" τάση-εσωτερική φωνή. Πέτυχε τη συγχώρεση και ταυτόχρονα μας έδειξε πόσο σκληρός αλλά και λυτρωτικός είναι αυτός ο αγώνας...

Στρίβειν δια της ... ερμηνείας!

 

Όπως έχουμε ξαναπεί, οι θρησκείες είναι ανθρώπινα δημιουργήματα που κατασκευάζονται για να ικανοποιήσουν συγκεκριμένες ψυχολογικές ανάγκες αλλά και ιδιοτελή συμφέροντα των ανθρώπων.

Όμως οι θρησκείες δεν είναι "μιας χρήσεως". Οπότε τα ιερατεία τους έπρεπε να βρουν κάποιον τρόπο να γεφυρώνουν κάθε φορά το χάσμα των πανάρχαιων θρησκειών με τη σύγχρονη πραγματικότητα. 

Και βρήκαν τη "μαγική λύση" που λέγεται "ερμηνεία". Δια της ερμηνείας κάνουν εύκολα το άσπρο μαύρο και αντιστρόφως. Κι άμα αντέξει το σχοινί, θα φανεί στο χειροκρότημα, που λέει και το τραγούδι...

Χθες είχα συζήτηση με έναν πιστό και παραδοσιακό Εβραίο, νεαρής σχετικά ηλικίας. Κάτι λέγαμε για ομοφοβικά σύνδρομα και τόνιζα πως σε αυτά ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό η εβραϊκή Βίβλος, απ' την οποία επηρεάστηκαν καταλυτικά ο Χριστιανισμός και το Ισλάμ. Συγκεκριμένα, κάπου στο Λευιτικό αναφέρεται ρητά πως δεν επιτρέπεται σε άντρα να ξαπλώνει με άλλον άντρα κ.λπ.

Κι εδώ ο συνομιλητής μου άρχισε το ρεσιτάλ της "ερμηνείας". Για να καταλήξει στο συμπέρασμα πως η Βίβλος-Παλαιά Διαθήκη όχι μόνο δεν καταδικάζει την ομοφυλοφιλία αλλά μπορεί, υπό προϋποθέσεις, και να την ευλογεί! Συνοψίζω τα δύο βασικά του επιχειρήματα:

Α) Η απαγόρευση του Λευιτικού προϋποθέτει λογικά την ικανότητα κάποιου ανθρώπου να πράξει διαφορετικά. Οι γκέυ εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να γυρίσουν τον διακόπτη και ν' αρχίσουν να γουστάρουν γυναικεία κορμιά. Μόνο οι άντρες τους ελκύουν, άρα δεν έχουν δυνατότητα επιλογής, άρα δεν δεσμεύονται ηθικά και νομικά απ' τη Βίβλο!

Β) Το Λευιτικό αναφέρεται σε έκλυτες και εξαναγκαστικές πρακτικές που ήταν πολύ συνηθισμένες την εποχή εκείνη. Σε καμία περίπτωση δεν αφορά τις μονογικές ομοφυλοφιλικές σχέσεις που χαρακτηρίζονται από αγάπη και συναίνεση. Οι γκέυ απλά εκφράζουν την αγάπη και την αφοσίωσή τους με τον τρόπο που τους έδωσε ο Θεός...

Ο γνήσιος Χριστιανισμός πιστεύει στη μετενσάρκωση!

Ο αρχαίγονος Χριστιανισμός πίστευε στη μετενσάρκωση. Όπως και οι Εβραίοι, οι Ινδοί, οι Αιγύπτιοι, οι Θιβετιανοί κ.λπ. 

Αλλά τον 4ο αιώνα οι ηγέτες της εκκλησίας έκριναν σκόπιμο να απομακρυνθούν από αυτή θέση. Ίσως γιατί ήθελαν να σπρώξουν τους ανθρώπους να βελτιωθούν όσο πιο γρήγορα γίνεται, στα πλαίσια μίας και μόνο ζωής, και να μην αφήνουν αυτές τις καταστάσεις να διαιωνίζονται...

Αυτή όμως η επιλογή είχε και τις αρνητικές της συνέπειες. Για να ασκήσει περισσότερη πίεση η Εκκλησία στους πίστους της να τηρούν τις εντολές και υποδείξεις της κατασκεύασε ένα σορό φριχτά πράγματα που απέβλεπαν στην κατατρομοκράτησή τους. Κολάσεις, αιώνιες τιμωρίες, σατανάδες κ.λπ. Κι έτσι απομακρύνθηκε πολύ απ' το αρχικό πνεύμα της θρησκείας...

Υπάρχουν αρκετά εδάφια στην Αγία Γραφή που εμμέσως ή αμέσως αναφέρονται στη μετενσάρκωση. Άλλωστε θα ήταν παράλογο εκ μέρους του Θεού να απαιτήσει απ' τους ανθρώπους να τελειοποιηθούν σε μία και μόνο ζωή. Κάτι τέτοιο θα έδειχνε άγνοια της ανθρώπινης αδυναμίας....

Διαβάζοντας τα Ευαγγέλια βλέπουμε πως κάποια στιγμή ο Ιησούς ρώτησε τους μαθητές του τι λένε οι άνθρωποι γι' αυτόν. Κι εκείνοι απάντησαν πως οι περισσότεροι άνθρωποι τον θεωρούν μετενσάρκωση του Ηλία, του Ιερεμία, του Ιωάννη Βαπτιστή ή κάποιου Προφήτη τέλος πάντων. Και φυσικά ο Ιησούς δεν τους αποπήρε. Δεν είπε "τι ανοησίες λέτε... δεν υπάρχει μετενσάρκωση"!

Μια άλλη φορά, βλέποντας έναν εκ γενετής τυφλό, οι μαθητές ρώτησαν τον Ιησού ποιος αμάρτησε για να γεννηθεί τυφλός. Οι γονείς του ή ο ίδιος? Μα πότε πρόλαβε να αμαρτήσει ο ίδιος μιας και γεννήθηκε εξ αρχής τυφλός? Κι εδώ γίνεται σαφής αναφορά σε προηγούμενη ζωή και μετενσάρκωση. Και πάλι ο Ιησούς δεν απέρριψε αυτή την αντίληψη...

Μια άλλη φορά, και συγκέκριμένα μετά τη μεταμόρφωσή του, ο Ιησούς εμμέσως πλην σαφώς είπε στους μαθητές του πως ο Ηλίας είχε ήδη έλεθει πριν από αυτόν και θανατώθηκε. Προφανώς εννοούσε τη μετενσάρκωση του Ηλία ως Ιωάννη Βαπτιστή. 

Αλλά γιατί ο Ηλίας-Ιωάννης είχε αυτό το άδοξο τέλος? Γιατί αποκεφαλίστηκε? Γιατί αυτό επέβαλε το κάρμα του. Όπως ξέρουμε απ' την Παλαιά Διαθήκη ο Ηλίας είχε θανατώσει με αποκεφαλισμό 450 ιερείς του Βάαλ. Έπρεπε λοιπόν να υποστεί κι αυτός τις συνέπειες του συμπαντικού νόμου που ο Ιησούς τον κωδικοποίησε με τη φράση "μάχαιραν έδωσες, μάχαιραν θα λάβεις"!

Αλλά για την πίστη των πρώτων Χριστιανών στη μετενσάρκωση θα επανέλθουμε αργότερα...

Πολλά είναι τα ψέματα, ας πούμε και καμιά αλήθεια...

 

Κάνοντας μια σύντομη αποτίμηση της ιστορίας του λεγόμενου "αρχέγονου χριστιανισμού" θα λέγαμε πως:

α) Οι ηθικές του απόψεις ήταν σχεδόν ταυτόσημες με τις αντίστοιχες αξίες των εθνικών. Λίγο να διαβάσει κανείς τον Επίκτητο και τον Μάρκο Αυρύλιο πολλά θα καταλάβει. Αλλά κι εκεί που εμφανίζονται αποκλίσεις, αυτές περιορίζονται στο θεωρητικό επίπεδο και δεν αντανακλώνται στην πραγματική συμπεριφορά.

β) Πριν τον Κωνσταντίνο οι περισσότεροι οπαδοί του χριστιανισμού ελκύονταν όχι απ’ τις θεολογικές και ηθικές διδασκαλίες της νέας θρησκείας, αλλά απ’ τα "θαύματα", τους εξορκισμούς, τις "θεραπείες" και τα μαρτύρια των προηγούμενων.

γ) Από την εποχή του Κωνσταντίνου και μετά, η μεταστροφή των λαϊκών μαζών στον χριστιανισμό ήταν κάθε άλλο παρά πλήρης και εκούσια. Χρειάστηκαν αιώνες εξαναγκασμού, πίεσης και απειλές σκληρότατων ποινικών τιμωριών για να ολοκλρωθεί.

δ) Η χριστιανική εκκλησία προσπάθησε σκληρά να επιβάλλει την άποψή της πως η θρησκεία της ερχόταν να προσφέρει κάτι καινούργιο στον κόσμο. Φυσικά αυτό δεν ισχύει. Ο Χριστιανισμός λεηλάτησε κυριολεκτικά τις παλιές θρησκείες και φιλοσοφίες. Στερούνταν καινοτόμου και δημιουργικής σκέψης. Πίσω απ’ τα κηρύγματα της αγάπης έκρυβε το σκληρό πρόσωπό του. Της μισαλοδοξίας και της διώξεως κάθε αντίθετης άποψης και φωνής.

ε) Η διάδοση του χριστιανισμού στηρίχθηκε αρχικά, ας το πούμε, στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Μέσω εμπόρων, στρατιωτών και δούλων που μετακινούνταν απ’ την Παλαιστίνη προς τα μεγάλα αστικά κέντρα της αυτοκρατορίας. Οι οργανωμένες αποστολικές δραστηριότητες ήταν μεταγενέστερες και όχι τόσο επιτυχημένες όπως τις εμφανίζει η εκκλησία. Άλλωστε κι απ’ τα επίσημα χριστιανικά κείμενα προκύπτει πως οι λεγόμενοι "απόστολοι" έβρισκαν χριστιανούς στις πόλεις που επισκέπτονταν.

στ) Ο χριστιανισμός ήταν αναμφίβολα ένα αντιρωμαϊκό κίνημα με θρησκευτικό φερετζέ. Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, που απευθυνόταν στις κατώτερες και πιο καταπιεσμένες κοινωνικές και εθνοτικές ομάδες, τα λέει όλα. Οι άνθρωποι αυτοί ζούσαν με ένα όνειρο: να διαλύσουν τη Ρώμη και να καταλύσουν την παγκόσμια εξουσία της, αντικαθιστώντας την με μία δική τους, που για ξεκάρφωμα την ονόμασαν "Βασιλεία των Ουρανών"!

ζ) Ασφαλώς και στους πρώτους χριστιανούς ανήκαν και άτομα ανώτερου κοινωνικού και μορφωτικού επιπέδου. Αλλά η συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν βουτηγμένη στη φτώχεια, στην αμάθεια και στις προλήψεις. Η κοινοκτημοσύνη των υλικών αγαθών ήταν ένας ισχυρός κράχτης και μεγάλος μαγνήτης που τράβαγε νέους πιστούς-οπαδούς. Όμως αυτό το παραμυθάκι γρήγορα ξεφούσκωσε οπότε το χριστιανικό κίνημα πέρασε σε επόμενες φάσεις εξέλιξης. Λιγότερο αγαπησιάρικες...

η) Ουδέποτε υπήρξε μία και ενιαία χριστιανική εκκλησία. Τους πρώτους αιώνες επικράτησε μια ανοιχτοσύνη, ελευθερία και ποικιλότητα. Η κάθε χριστιανική κοινότητα είχε τη δική της πίστη, τα δικά της ευαγγέλια, τη δική της λατρεία. Η ενοποίηση επιχειρήθηκε απ’ τα μέσα του 4ου αιώνα, ως πολιτκή επιλογή και εργαλιοποίηση της θρησκείας για την ενότητα της αυτοκρατορίας. Αλλά κι αυτή η προσπαθεια ουσιαστικά απέτυχε.

Ένα αντιδωράκι και πολύ σου είναι!

Στις Πράξεις των Αποστόλων περιγράφεται ένα σύντομο διάστημα κομμουνιστικής κοινοκτημοσύνης που επικράτησε στην πρώτη χριστιανική κοινότητα της Ιερουσαλήμ. 

Είναι άραγε ιστορικό γεγονός ή απλά ένα ακόμα προπαγανδιστικό τέχνασμα των πρώτων χριστιανών? Κι αν εφαρμόστηκε, πότε σταμάτησε και για ποιους λόγους δεν επαναλήφθηκε? Απαντήσεις δεν δίνουν τα επίσημα χριστιανικά κείμενα...

Από έγκυρες ιστορικές πηγές γνωρίζουμε πως η κοινοκτημοσύνη δεν ήταν κάτι καινούργιο τον 1ο αιώνα. Εφαρμοζόταν ήδη αιώνες πριν από τις αδελφότητες των Πυθαγορείων αλλά κι απ' την ιουδαϊκή αίρεση των Εσσαίων. 

Κοινοκτημοσύνη επικρατούσε και σε κάποιες χριστιανικές κοινότητες των επόμενων αιώνων, που όμως η επίσημη εκκλησία θεωρεί "αιρετικές", όπως την ομάδα του Κρυπτοκράτη. 

Προβληματισμό προκαλεί και η αναφορά του εθνικού σατιρικού συγγραφέα Λουκιανού, που αποκαλεί τον Ιησού "σοφιστή" και αναφέρει πως οι οπαδοί του τα είχαν όλα κοινά. Αυτά γράφονται τον 2ο αιώνα, που είμαστε σχεδόν σίγουροι πως πλέον η κοινοκτημοσύνη δεν χαρακτήριζε τις χριστιανικές κοινότητες.

Το πιθανότερο είναι πως η κοινοκτημοσύνη που περιγράφουν οι Πράξεις δεν ήταν και τόσο αυστηρή και απόλυτη. Ασφαλώς και βόλευε τους ακτήμονες, αλλά αποτελούσε ένα βαρύ φορτίο για τους ευκατάστατους. 

Σίγουρα μια αλληλεγγύη υπήρχε μεταξύ των μελών της χριστιανικής εκκλησίας, αλλά η κοινότητα των περιουσιακών στοιχείων πρέπει να αποτελούσε την εξαίρεση. 

Γιατί αν πάρουμε τοις μετρητοίς όσα λένε οι Πράξεις τότε μιλάμε για ένα κομμουνιστικό σύστημα που αποτελείται μόνο από καταναλωτές. Αν είναι να ζούμε τρώγοντας την περιουσία του άλλου, κανείς δεν πρόκειται να δουλέψει για να παράγει πλούτο. Ίσως γι' αυτό και το σύστημα χρεοκόπησε. Γιατί στο τέλος όλοι θα κατέληξαν ζητιάνοι...

Προσωπικά πιστεύω πως μια χριστιανική κοινότητα κοινοκτημοσύνης σίγουρα υπήρξε τα πρώτα 20 χρόνια από τον θάνατο του Ιησού. Η υπόσχεσή του πως η Βασιλεία των Ουρανών και η συντέλεια του κόσμου θα έρθουν πριν παρέλθει "η παρούσα γενιά" συγκλόνιζε αλλά και τρόμαζε τους οπαδούς του. Όταν έχεις πειστεί ότι σε λίγα χρόνια, ίσως και μέρες, έρχεται η ώρα της αιώνιας Κρίσης, είναι δυνατόν να σκέφτεσαι χωράφια, χρυσάφια και επενδύσεις? Τα δίνεις όλα ελπίζοντας να εξαγοράσεις την αιώνια ευτυχία του Παραδείσου. Λίγα δίνεις και πολλά παίρνεις. 

Τα χρόνια όμως περνούσαν και οι εσχατολογικές προσδοκίες των Χριστιανών διαψεύδονταν. Οπότε άρχιζαν να ζώνουν τα φίδια, ειδικά τους πλουσιότερους. Είχαν πιαστεί κότσο και είχαν προσφέρει μπόλικο χρήμα στα κάθε είδους λαμόγια που σίγουρα εκμεταλλεύτηκαν την αφέλεια, τη θρησκοληψία αλλά και την κουτοπονηριά τους να πιάσουν πρώτη θέση στον παράδεισο. 

Και κάπως έτσι απεβίωσε κι η κοινοκτημοσύνη. Και καταλήξαμε στο... πάρε ένα αντιδωράκι χριστιανέ μου μετά από δυο ώρες ταλαιπωρίας στο ναό και πολύ σου είναι...

Ο Χριστιανισμός είναι απ' τα μεγαλύτερα ιστορικά αινίγματα!

 

Το κίνημα των Διαμαρτυρομένων στη Δύση έθεσε για πρώτη φορά με αποφασιστικό τρόπο το κρίσιμο ζήτημα της αυθεντικότητας της ίδιας της Βίβλου. Ταυτόχρονα, πολλοί εκπρόσωποι του Ορθολογισμού άρχισαν να ξετινάζουν κυριολεκτικά τα ιερά κείμενα των Χριστιανών. Και απέδειξαν πως ο ... βασιλιάς ήταν γυμνός.

Ο Σπινόζα, π.χ.,  διέκρινε "ζωηρή φαντασία" στους Προφήτες και ερμήνευε τα "θαύματα" ως φυσικά φαινόμενα και επιστημονικά εξηγήσιμα. Παράλληλα ξεκίνησε και μια διεξοδικότερη ιστορική έρευνα της ιστορίας του αρχέγονου χριστιανισμού, εστιάζοντας στα αίτια παρακμής της ρωμαίκής αυτοκρατορίας.

Το 1776 ο Εδουάρδος Γίββων θεώρησε τον χριστιανισμό ως μια βασική αιτία της παρακμής και πτώσης του ρωμαϊκού κόσμου. Και απέδωσε τον θρίαμβο των χριστιανών όχι στην πρόνοια κάποιου Θεού αλλά στον μισαλόδοξο ζήλο τους, στο δόγμα της μέλλουσαν ζωής, στους μύθους περί θαυμάτων, στα αυστηρά ήθη αλλά και στη σκληρή πειθαρχία της οργάνωσής τους.

Οι Γερμανοί θεολόγοι της Σχολής της Τυβίγγης κατέληξαν σε ριζοσπατικότερες θέσεις. Δεν φτάνει που αμφισβήτησαν τη γνησιότητα σχεδόν όλων των Επιστολών του Παύλου, υποστήιξαν και την άποψη πως η λεγόμενη Καινή Διαθήκη είναι απλά μια προσπάθεια σύνθεσης και συμβιβασμού των περισσότερων και αναταγωνιστικών χριστιανικών εκκλησιών των πρώτων αιώνων.

Ο Μαρξ αναφέρθηκε πολλές φορές στην ιστορία του πρώιμου χριστιανισμού. Αλλά πιο συστηματικά ασχολήθηκε ο Ένγκελς. Ο τελευταίος, αναλύοντας την Αποκάλυψη, υποστήριξε πως αρχικά ο χριστιανισμός ήταν μια σκληρή επαναστατική οργάνωση, παρόμοια με εκείνη των ριζοσπαστών εργατών στα μέσα του 19ου αιώνα.

Στη συνέχεια πολλοί ήταν εκείνοι που διαπίστωσαν σημαντικές ομοιότητες σοσιαλισμού και χριστιανισμού. Και τα δύο ήταν επαναστατικά κινήματα των καταπιεσμένων, κήρυσσαν τη λύτρωση απ' τη δουλεία και την αθλιότητα, προέκριναν την κοινοκτημοσύνη και πάλευαν για τον μετασχηματισμό της κοινωνίας. Μάλιστα κάποιοι τόνιζαν πως ο μεν χριστιανισμός χρειάστηκε τρεις αιώνες να επικρατήσει, ενώ στον σοσιαλισμό θα αρκέσουν 60 χρόνια...

Βέβαια, σε όλα αυτά ασκήθηκε αυστηρή κριτική. Ο Βέμπερ, π.χ., θεωρεί ανοησία τον παραλληλισμό χριστιανισμού και σοσιαλισμού. Κατά τη γνώμη του ο χριστιανισμός ήταν στην ουσία "αντεπαναστατικός", αφού, όπως όλες οι λυτρωτικές θρησκείες, θεωρούσε επικίνδυνες της εγκόσμιες επιδιώξεις και απέρριπτε κάθε μορφή ταξικού αγώνα...

Φως στα πρώτα βήματα του Χριστιανισμού (Γ’ - Γιατί δεν φτούρησαν οι "αγάπες" των Χριστιανών)

 

Στα πρώτα αποστολικά χρόνια το βασικό γνώρισμα των χριστιανών ήταν τα κοινά δείπνα που πρόσφεραν οι κοινότητές τους, που τις ονόμαζαν "αγάπες". Ήταν συγκεντρώσεις σε σπίτια πλούσιων χριστιανών που γινόντουσαν προσευχές, κήρυγμα και τελετουργική μίμηση του Δείπνου του Κυρίου με κλάση άρτου και μετάληψη οίνου, που προσφερόταν χωριστά, όπως διασώζει μέχρι σήμερα η δυτική εκκλησία.

Στο τέλος του θρησκευτικού μέρους της συγκέντρωσης, οι παρευρισκόμενοι πιστοί συμμετείχαν σε υλικό δείπνο, με εδέσματα που είχαν αγοραστεί και μαγειρευτεί από προσφορές εξεχόντων πιστών ή και από κοινά περιουσιακά στοιχεία της κοινότητας. Έτσι εφάρμοζαν και στην πράξη τη διακηρυγμένη αρετή της αγάπης και ελεημοσύνης.

Φυσικά, αντιλαμβάνεστε τι συνέβαινε στην πραγματικότητα. Καθώς σε πρώτη φάση οι χριστιανικές κοινότητες ήταν ανοιχτές, κάθε φουκαράς της περιοχής, και δεν ήταν καθόλου λίγοι, έσπευδαν να δειπνήσουν. Έκαναν λίγη υπομονή μέχρι να τελειώσουν οι ψαλμουδιές και τα μπλα-μπλα και μετά έπεφταν στο... ψητό. 

Γενικά, όσα συνέβαιναν στις "χριστιανικές αγάπες" δεν ήταν καθόλου κολακευτικά για την κοινότητα. Και γρήγορα άρχισε ο τσακωμός και οι διαφωνίες. Κάποιοι πλούσιοι χριστιανοί προσπαθούσαν να αποφύγουν τις περιττές δαπάνες, άλλοι θύμωναν που όλα τα βάρη έπεφταν πάνω τους, κάποιοι φανατικοί δεν ήθελαν να συμμετέχουν οι μη Ιουδαίοι... Συνέβησαν πολλά παρατράγουδα και εκτροχιασμοί, γι' αυτό και ο θεσμός της "αγάπης" δεν φτούρησε και σύντομα καταργήθηκε στην πράξη.

Μια πολύ πικραμένη ιστορία ήταν η όλη οικονομική διαχείριση στις χριστιανικές κοινότητες. Το ιδανικό ήταν κάθε νέο μέλος να πουλάει όλα τα υπάρχοντά του και να αποδίδει το ποσό στους οικονομικούς διαχειριστές της. Αυτό δεν ήταν υποχρεωτικό μεν, αλλά όσοι δεν το τηρούσαν θεωρούνταν "ατελείς" και αντιμετώπιζονταν ως χριστιανοί δεύτερης κατηγορίας. 

Η απάρνηση της ιδιοκτησίας ήταν μια έκφραση ενθουσιασμού και εμπιστοσύνης στο Θεό και στην ικανότητα της χριστιανικής κοινότητας να καλύπτει τις βασικές ανάγκες των μελών της. Κάπως έτσι, οι κατά τόπους χριστιανικές εκκλησίες απέκτησαν τεράστιες περιουσίες. Έχτισαν τεράστιους και πολυτελείς ναούς και εξασφάλισαν την άδεια των ρωμαϊκών αρχών να κατασκευάσουν ιδιόκτητα κοιμητήρια, τις γνωστές "κατακόμβες", που λειτουργούσαν απολύτως νόμιμα και φανερά, κι όχι κρυφά όπως ψευδώς ισχυρίζονται σήμερα.

Όλα αυτά όμως προκαλούσαν εσωτερικές έριδες, σκάνδαλα και διαφωνίες. Ήδη μετά την εποχή του Διοκλητιανού ο αρχικός ενθουσιασμός είχε χαθεί και σχεδόν κανένας πλούσιος δεν ήταν διατεθειμένος να προσφέρει την περιουσία του στο κοινό ταμείο της Εκκλησίας. Οπότε τη λύση την έδωσαν οι χριστιανοί αυτοκράτορες του 4ου αιώνα και εξής, που άνοιξαν τον κρατικό κορβανά και εκταμίευσαν τεράστια ποσά για τη συντήρηση και ισχυροποίηση της Εκκλησίας!

Φως στα πρώτα βήματα του Χριστιανισμού (Β’ - Ανέκαθεν η χριστιανική εκκλησία ήταν "χαοτική"!)

 

Όπως έχουμε ξαναπεί, ποτέ δεν υπήρξε μία και ενιαία χριστιανική εκκλησία. Ακόμα κι όταν δια της βίας επιβαλλόταν μια επίφαση ενότητας, μέσα το καζάνι "έβραζε". Η πολυδιάσπαση του χώρου ήταν η μόνη σταθερά από τις πρώτες κι όλας μέρες του χριστιανισμού.

Τα πρώτα μέλη της χριστιανικής εκκλησίας στα Ιεροσόλυμα ακολουθούσαν το πρώτυπο των ιουδαϊκών κοινοτήτων, μέλη των οποίων εξακολουθούσαν να αποτελούν. Τη διοίκηση είχε αναλάβει ένα συλλογικό ηγετικό όργανο, οι λεγόμενοι "πρεσβύτεροι". Πήγαιναν καθημερινά στο Ναό του Σολομώντα και συμπροσεύχονταν με τους υπόλοιπους Ιουδαίους, συγκεντρώνονταν στις εξωτερικές του αυλές όπου άκουγαν το κήρυγμα των Αποστόλων και σύχναζαν στις Συναγωγές όπου γινόταν μελέτη της Βίβλου.

Παράλληλα όμως τελούσαν και τις δικές τους ιδιαίτερες τελετές. Η επόμενη μέρα του Σαββάτου, την οποία τηρούσαν σταθερά και οι πρώτοι χριστιανοί, ήταν αφιερωμένη στον Κύριο-Ιησού. Μαζεύονταν σε διάφορες ιδιωτικές κατοικίες και τελούσαν το "Δείπνο", που περιλάμβανε κλάση άρτου, κήρυγμα, υμνολογία, προσευχές και συνεισφορές.

Καθώς όμως μέλη της Εκκλησίας άρχισαν να γίνονται και μη Ιουδαίοι, ήταν επόμενο να επέλθει το πρώτο μεγάλο σχίσμα της χριστιανικής κοινότητας. Κανένα μέλος δεν μπορούσε να απομακρυνθεί απ' το θρησκευτικό του παρελθόν. Οι Ιουδαίοι ήταν κολυμένοι με τον Νόμο, την περιτομή, τις συγκεκριμένες εθνικοθρησκευτικές τους εορτές. Ενώ οι πρώην "εθνικοί" αντιμετώπιζαν όλ' αυτά ως ανόητες τυπολατρίες. Φυσικό ήταν οι λεγόμενοι ιουδαιοχριστιανοί, με ηγέτη τον Πέτρο, να θέλουν να επιβληθούν. 

Οι "εξ εθνών χριστιανοί" άρχισαν σταδιακά να δημιουργούν τις δικές τους κοινότητες, με τα δικά τους χαρακτηριστικά, ξεχωριστά Δείπνα και άτυπο ηγέτη τον Παύλο. Η σύγκρουση ήταν αδυσώπητη, όσο κι αν προσπαθεί να το κρύψει η επίσημη εκκλησιαστική ιστορία. 

Ακολούθησαν πολλές ακόμα διασπάσεις με διάφορες αιτίες και αφορμές. Ενδεικτικά αναφέρω ορισμένενες μόνο:

- Στις εξ εθνών κοινότητες (κι όχι μόνο) άρχισε να επικρατεί η τάση ενεργούς συμμετοχής των γυναικών. Πολλές πιστές, κυρίως πλούσιες και μορφωμένες, άρχισαν να διεκδικούν ουσιαστικό ρόλο στις κοινότητες. Κι όχι μόνο βοηθητικό. Έπαιρναν τον λόγο, υπέβαλαν ερωτήματα και ορισμένες άρχισαν να κηρύτουν τον Λόγο του Θεού. Αυτό σόκαρε τους "παραδοσιακούς", εξ ου και η σαφής εντολή του Παύλου οι γυναίκες να μην παίρνουν τον λόγο, να μην μιλούν και μόνο να ακούν!

- Η επίδραση του νεο-πυθαγορισμού και νεο-πλατωνισμού ήταν καταλυτική στα πρώτα βήματα του χριστιανισμού. Από τις τάσεις αυτές (κι απ' τον ιουδαϊκό εσαϊσμό) προήλθαν οι πρώτες ισχυρές ασκητικές τάσεις της νέας θρησκείας. Οι άγαμοι, εγκρατευτές, ακτήμονες κ.λπ., που συνήθως διέθεταν και προφητικό χάρισμα, διεκδίκησαν ηγετικό ρόλο στην Εκκλησία. Θεωρούσαν τους εαυτούς τους "ανώτερους" και αυτονόητα απαιτούσαν προνομιακή μεταχείριση. Ακόμα και σήμερα στην Εκκλησία δεν κρύβεται ο ανταγωνισμός μεταξύ άγαμων και έγγαμων κληρικών, ούτε και η διαμάχη μοναχών με την επίσημη εκκλησιαστική ηγεσία.

- Από το πουθενά, ηγετικό ρόλο διεκδίκησαν και τα μέλη της οικογένειας του Ιησού. Αυτοί που όσο εκείνος ζούσε όχι μόνο δεν συμμερίζονταν τη διδασκαλία του αλλά τον αντιμετώπιζαν λίγο-πολύ ως "τρελό". Τελικά ο αδελφός του Ιησού Ιάκωβος κατέκτησε την πρωτοκαθεδρία στην πρώτη εκκλησία. Υποσκελίζοντας ακόμα και τους Αποστόλους. Αυτό σίγουρα δεν θα έγινε ομαλά και δίχως ισχυρές αντιδράσεις.

- Υπάρχουν πολλά ακόμα σχίσματα της πρώτης Εκκλησίας. Π.χ. για το αν ο Παύλος είναι ή όχι απόστολος, αν οι επίσκοποι θα είναι ή όχι παντρεμένοι, πότε θα εορτάζεται το Πάσχα. Κι αργότερα αν ο Ιησούς ήταν ή όχι θεός, αν όσοι αποστάτησαν θα μπορούσαν να ξαναγίνουν μέλη της εκκλησίας, αν μετά το βάπτισμα επιτρέπεται η μετάνοια. Αλλά καλύτερα να μην σας κουράσω άλλο...

Φως στα πρώτα βήματα του Χριστιανισμού (Α’ - Ξεκίνησε ως ιουδαϊκή αίρεση!)

Ιστορικά και θεολογικά η "μητέρα-Εκκλησία" των Χριστιανών είναι αυτή των Ιεροσολύμων. Εκεί διαδραματίστηκαν τα πιο σπουδαία γεγονότα της ζωής του Ιησού, εκεί έλαβαν χώρα το πάθος και η ανάσταση, η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, εκεί ιδρύθηκε η πρώτη εκκλησία, το κέντρο του όλου κινήματος, από την πόλη αυτή ξεκίνησε ο ευαγγελισμός των εθνών, συγκλήθηκε η πρώτη Αποστολική Σύνοδος κ.λπ. 

Όλες οι τοπικές εκκλησίες είχαν ιδρυθεί από την Εκκλησία των Ιεροσολύμων. Τα δήθεν "πρωτεία" της παλαιάς και νέας Ρώμης ήταν καθαρά πολιτικές αποφάσεις, εξυπηρετούσαν αποκλειστικά κοσμικές επιδιώξεις, εντελώς ξένες προς το πνεύμα του χριστιανισμού...

Το ιερό βιβλίο των πρώτων χριστιανών ήταν η Εβραϊκή Βίβλος. Η μόνη διαφορά τους με την παραδοσιακή ιουδαϊκή κοινότητα ήταν η πίστη τους πως ο Ιησούς ήταν ο αναμενόμενος Μεσσίας (κι όχι "θεός"). Κατά τα λοιπά οι πρώτοι χριστιανοί σέβονταν απόλυτα τον μωσαϊκό Νόμο, προσεύχονταν στο Ναό, συμπροσεύχονταν με τους Ιουδαίους...

Η πρώτη χριστιανική κοινότητα θεωρούνταν μια απλή "ιουδαϊκή αίρεση". Και ως τέτοια αντιμετωπιζόταν τόσο απ’ τις ιουδαϊκές όσο και τις ρωμαϊκές αρχές. Γι’ αυτό και μετά τη σταύρωση του Ιησού δεν διώχθηκαν οι οπαδοί και οι μαθητές του. Όμως η σύνθεση της πρώτης χριστιανικής εκκλησίας είχε τον σπόρο του "αντι-ιουδαϊσμού". Στις τάξεις της ίσως πλειοψηφούσαν όχι οι παραδοσιακοί Ιουδαίοι, που περέμεναν τυπολατρικά πιστοί στο Νόμο, αλλά οι "φιλελεύθεροι" ελληνίζοντες Ιουδαίοι και οι προσήλυτοι πρώην Εθνικοί. 

Ο ιουδαϊκός κόσμος στην εποχή του Ιησού ήταν βαθειά διχασμένος. Εκτός των "παραδοσιακών" Ιουδαίων, που μιλούσαν την αραμαϊκή και παρέμεναν προσκολλημένοι στο Νόμο, υπήρχαν εκατοντάδες χιλιάδες συμπατριώτες τους που είχαν υιοθετήσει την ελληνική γλώσσα και συνήθειες, είχαν επηρεαστεί έντονα απ’ την ελληνική φιλοσοφία και ουσιαστικά είχαν μετατραπεί σε "εχθροί του Νόμου", αφού δεν αποδέχονταν τη σχολαστική και κατά γράμμα ερμηνεία και εφαρμογή του. 

Μια πτυχή της σύγκρουσης "παραδοσιακών" και "ελληνιστών" Ιουδαίων στην πρώτη χριστιανική κοινότητα σώζουν οι Πράξεις. Αναφέρομαι στο σημείο που περιγράφεται η αδικία εις βάρος των ελληνιστών πιστών κατά τη διανομή της βοήθειας και των τροφίμων. Οπότε εκλέχθηκαν 7 διάκονοι, που "κατά σύμπτωση" είχαν όλοι ελληνικά ονόματα!

Η πρώτη μετωπική σύγκρουση της χριστιανικής κοινότητας με το ιουδαϊκό κατεστημένο των Ιεροσολύμων είχε πρωταγωνιστή τον Στέφανο. Αυτός τράβηξε το σχοινί στα άκρα. Ουσιαστικά προσέβαλε το Νόμο και τον Μωυσή, υποτίμησε το Ναό του Σολομώντα, αποκάλεσε τους θρησκευτικούς ηγέτες των Ιουδαίων "φονιάδες των προφητών" κ.λπ. Ο Στέφανος τελικά λιντσαρίστηκε απ’ τον φανατικό όχλο. Η τυπική διαδικασία κατά το ιουδαϊκό και ρωμαϊκό δίκαιο δεν τηρήθηκε ούτε στο ελάχιστο. Όμως δεν έχουμε και μαρτυρίες περί τιμωρίας αυτών που "πήραν το νόμο στα χέρια τους" και θανάτωσαν με λιθοβολισμό των Στέφανο...

Ο αρχέγονος Χριστιανισμός ασχολούνταν με το εδώ και τώρα!

 

Η εποχή που ο χριστιανισμός των τριών πρώτων αιώνων θεωρούνταν αντικείμενο αποκλειστικά της "ιερής" ή έστω της εκκλησιαστικής ιστορίας έχει παρέλθει προ πολλού. Πλέον ο "πρώιμος", όπως αποκαλείται, χριστιανισμός θεωρείται συστατικό στοιχείο της αρχαίας και ιδίως της ρωμαϊκής ιστορίας.

Συνεπώς τα κριτήρια εξέτασης της περιόδου αυτής είναι πλέον αυστηρά επιστημονικά. Γεγονός που από μόνο του ναρκοθετεί τα θεμέλια της θρησκείας, που είναι ο μύθος και συχνά το ψεύδος.

Και οι ιστορικές ανακρίβειες προκύπτουν απ’ το "σημείο μηδέν". Από το έτος γέννησης του Ιησού, που πιθανότατα συνέβη μεταξύ 4-6 π.Χ. Γιατί ο Ηρώδης ο Μέγας πέθανε το 4 π.Χ. και η περιβόητη απογραφή του πληθυσμού ("απογραφή Κυρηνίου") συνέβη το 6 π.Χ. Κάπου τότε συνέβη και η σπάνια σύνοδος των πλανητών που ίσως θεωρήθηκε ως το "φωτεινό άστρο της Βηθλεέμ"...

Πολλοί ιστορικοί με φιλολογικές γνώσεις ασχολήθηκαν λεπτομερώς και με τη γλωσσική απόδοση των κειμένων της Χριστιανικής Βίβλου ("Καινής Διαθήκης"). Ένας απ’ αυτούς, βαθύς γνώστης της ελληνιστικής γλώσσας, τονίζει πως η έκφραση η Βασιλεία των Ουρανών είναι "εντός υμών", δεν σημαίνει "μέσα στην ψυχή μας" αλλά "εντός των δυνατοτήτων μας" ή πως είναι "μια παρούσα πραγματικότητα"!

Οι μέθοδοι προσηλυτισμού των πρώτων Χριστιανών ήταν πολύ επιθετικές. Απευθύνονταν κυρίως στους λεγόμενους "θεοσεβούμενους" της εποχής εκείνης. Αυτοί συνήθως δεν ήταν μύστες παγανιστικών θεοτήτων ούτε Ιουδαίοι ούτε καν "προσήλυτοι". Ήταν μια τεράστια δεξαμενή ανθρώπων, που είχαν μια αόριστη μονοθεϊστική αντίληψη, συχνά δεισιδαίμονες και ανασφαλείς. Σε αυτούς κυρίως απευθύνονταν οι ιστορίες περί "θαυμάτων" και "εκπλήρωσης των αρχαίων προφητειών".

Ο αρχέγονος χριστιανισμός δεν έχει καμία σχέση με τον σημερινό. Οι πρώτοι χριστιανοί δεν επικαλούνταν μια πολύ μελλοντική και αβέβαιη ανταμοιβή ή τιμωρία των πιστών και απίστων αντίστοιχα. 

Απευθύνονταν στο εδώ και τώρα. Κάλυπταν άμεσα τις υλικές ανάγκες των φτωχών, βελτίωναν όπου μπορούσαν τις συνθήκες ζωής των δούλων, προστάτευαν τις χήρες και τα ορφανά. Ταυτόχρονα έκλειναν το μάτι και στην άρχουσα τάξη, ιδίως στους συγκλητικούς και ιππείς που είχαν πέσει σε αυτοκρατορική δυσμένεια, υποσχόμενοι αποκατάσταση και αναβάθμιση της κοινωνικής και πολιτικής εξουσίας τους!

Όλα αυτά, και πολλά ακόμη, εξετάζει η σύγχρονη ιστοριογραφία...

Κόλπα καλογερικά...

Στο Νεπάλ θεωρούνται "ιερά" τα σημεία που ένας ποταμός που πηγάζει στα Ιμαλάια ενώνεται με κάποιον άλλον. Γι' αυτό στη συμβολή τέτοιων ποταμών εγκαθίστανται οι ευλαβείς Σαντού, άντρες και γυναίκες που ζουν αυστηρά ασκητικά, αποτραβηγμένοι σε σπηλιές ή πρωτόγονες καλύβες. Είναι οι "άγιοι" του Νεπάλ.

Ήταν δυνατόν να φτάσω ως εδώ και να μην επισκεφτώ έναν τέτοιον "άγιο"? Δίνω λίγες ρουπίες σε έναν πιτσιρικά να με οδηγήσει σε μια απ' τις σπηλιές που ζουν αυτοί οι αναχωρητές. Περνάμε πάνω από μια τεράστια κρεμαστή γέφυρα. Είναι φτιαγμένη από ατσαλόσχοινο και ταλαντεύεται πέρα-δώθε. Αυτό την κάνει να μοιάζει αρκετά επικίνδυνη, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ ανθεκτική. Κάποιες στιγμές που η ταλάντωση το παρακάνει, αρπάζομαι απ' τα διπλανά σχοινιά αλλά αυτά υποχωρούν κι ο πανικός μου αυξάνεται...

Κάτω απ' τα πόδια μας, στις όχθες του ποταμού διακρίνονται κροκόδειλοι και ρινόκεροι. Οι ασιατικοί ρινόκεροι έχουν ένα κέρατο ενώ οι αφρικάνικοι δύο. Αυτή είναι η άχρηστη πληροφορία της ημέρας. Ακούω πως στα μέρη αυτά κυκλοφορούν και τίγρεις. Αλλά αυτές καλύτερα να μην τις δω...

Κάποια στιγμή φθάνουμε στη σπηλιά ενός Σαντού. Κάθεται ακίνητος, σταυροπόδι, με τα μάτια του καρφωμένα στα πράσινα νερά του ποταμού. Ο πιτσιρικάς συνοδός μου του ρίχνει μικρές πετρούλες για να τον ξυπνήσει απ' την έκσταση.

Το σκηνικό μου θυμίζει κωμωδία. Σαν την ταινία "Πατήρ Γκομένιος"! Άλλωστε ο ασκητής Σαντού μοιάζει πολύ με τον Μουστάκα. 

Κάποια στιγμή ξυπνάει απ' τον λήθαργο και μας κοιτάζει μ' ένα παιδικό χαμόγελο. Προφανώς και ζει στην καρακοσμάρα του. Μας καλεί να μπούμε στη σπηλιά του.

Είναι χαμηλή. Αν και κοντούλης, δεν μπορώ να σταθώ όρθιος. Στο βάθος παρατηρώ μεγάλους σταλακτίτες. Αυτοί είναι μέτρο αγιότητας. Όσο πιο μεγάλους τους έχεις, τόσο πιο μεγάλος "άγιος" είσαι!

Ο Σαντού μας δείχνει μια "ιερή" πέτρα. Υποτίθεται πως την έβγαλαν απ' το ποτάμι πριν 500 χρόνια. Τότε ήταν ένα μικρό λιθαράκι. Αλλά κάθε χρόνο αυξάνεται θαυματουργικά το μέγεθός της. Κι επιπλέον μετακινείται μόνη της πέρα-δώθε, πάνω-κάτω. 

Σίγουρα κάποια βρωμοδουλειά έχει σκαρφιστεί ο καλόγερος για να εντυπωσιάζει τα πλήθη. Εμένα δεν μπορεί να με κοροϊδέψει. Έχω σπουδάσει στη Μεγάλη της Ορθοδοξίας Σχολή. Ξέρω απ' έξω κι ανακατωτά πώς μπορεί μια εικόνα να δακρύσει ή να ματώσει, πώς ένα τόσο δα ξυλαράκι-σταυρουδάκι κάνει το ψωμί να φουσκώσει χωρίς μαγιά, πώς οι καντήλες μετακινούνται χωρίς ανθρώπου χέρι κ.λπ. 

Σε τα μας ρε Σαντού?

Ο Παπισμός εκσυγχρονίζεται. Η "Ορθοδοξία"?

Μπορεί ιστορικά να έχει διαπράξει αναρίθμητα πολιτικά και θρησκευτικά εγκλήματα ο Παπισμός, αλλά πρέπει να παραδεχθούμε πως τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα. Βέβαια άλλαξε συνολικά η δυτική κοινωνία, οπότε και η εκκλησία της ήταν αναγκασμένη να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. 

Όμως πρέπει να τα λέμε κι αυτά και να μην αντιμετωπίζουμε τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία με όρους μεσαίωνα.

Τα τελευταία χρόνια οι Πάπες έχουν ζητήσει δημόσια συγγνώμη για περίπου 80 λάθη των προκατόχων τους. Σίγουρα το κάνουν για λόγους μάρκετινγκ και προπαγάνδας. Αλλά πόσες φορές ζήτησαν συγγνώμη οι Οικουμενικοί Πατριάρχες? Καμία! Συνεπώς, ποιος στην τελική ανάλυση το παίζει "αλάθητος"?

Η Τιάρα, που βλέπετε στη φώτο, ήταν για αιώνες το σύμβολο της πνευματικής και πολιτικής εξουσίας του παπισμού. Αποτελείται από τρία στέματα κοσμημένα με πολύτιμους λίθους και στην κορυφή έχει έναν σταυρό πάνω σε μια υδρόγειο. 

Για πρώτη φορά τη φόρεσε ο Κλήμης Ε' το 1305 και τελευταία ο Παύλος ΣΤ' το 1963 κατά την τελετή της στέψης του. Γενικά η τιάρα φοριόταν μόνο σε ειδικές τελετές και εξαιρετικές περιπτώσεις. Από το 1963 έχει αποσυρθεί και οι Πάπες αποφεύγουν να τη φορούν.

Ο Παύλος ΣΤ' (1963) ήταν και ο τελευταίος που στην τελετή στέψης του ακούστηκαν τα λόγια "Είσαι Πατέρας πριγκίπων και βασιλέων, εξουσιαστής όλου του κόμσου, επίγειος αντιπρόσωπος του Σωτήρα μας Ιησού Χριστού. 

Από το 1965 ουσιαστικά εγκαταλήφθηκε και η συνήθεια οι επίσκοποι, ιερείς και αξιωματούχοι της Ρωμαϊκής Εκκλησίας να ασπάζονται τον πόδα του Πόδα (την "παπική παντόφλα", όπως το λέμε ειρωνικά).

Επίσης απ' το 1978 καταργήθηκε και η χρήση του φορητού παπικού θρόνου. Ήταν ένα γελοίο θέαμα μιας πολυθρόνας επενδυμένης με μεταξωτό ύφασμα, στηριγμένης σε μια βάση με δυο κρίκους όπου περνούσαν δύο στύλοι που κουβαλούσαν δώδεκα κοκκινοντυμένα "παπαδάκια". Κάτι σαν τον δικό μας επιτάφειο της Μεγάλης Παρασκευής. 

Το ακόμα κωμικότερο ήταν πως αριστερά και δεξιά του θρόνου κινούνταν δυο μεγάλες βεντάλιες από λευκά φτερά στρουθοκαμήλου! Μιλάμε για καρακιτσαριό τώρα...

Οι ασκητές ικανοποιούν το δικό τους θέλημα και βαφτίζουν αρετές τις αδυναμίες τους!

Σύμφωνα με την παράδοση, στον Άθωνα υπάρχουν κάποιοι "αόρατοι ερημίτες" που ζουν σε σπηλιές και δάση, γυμνοί, άπλυτοι κι ακούρευτοι, σαν πραγματικά θηρία, που έχουν απ’ τον Θεό το χάρισμα να γίνονται ορατοί μόνο όταν κι απ’ όποιους αυτοί επιλέγουν. Δηλαδή εσύ μπορεί να περάσεις δίπλα τους και να μην τους δεις καν...

Πολλά και διάφορα λέγονται γι’ αυτούς. Πως είναι επτά ή δώδεκα και πως όταν κάποιος πεθάνει αναπληρώνεται από κάποιον άλλον αγιορείτη ασκητή. Και πως αυτοί θα κάνουν στην κορυφή του Άθωνα, στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, την τελευταία λειτουργία πριν τη Δευτέρα Παρουσία του Ιησού...

Να σας πω την αλήθεια, όλ’ αυτά τα θεωρώ θρύλους και παραμύθια. Βέβαια, γνωρίζω πως στα βουνά και στα δέση του Άθωνα ζουν κρυμμένοι πολλοί και διάφοροι. Φυγόποινοι, φυγόστρατοι, λαθρέμποροι, αρχαιοκάπηλοι, αλλά και κάποιοι βαρεμένοι ασκητές. 

Ειδικά για τους τελευταίους δεν έχω και την καλύτερη ιδέα. Μπορεί ο πολύς κόσμος να τους θαυμάζει που επέλεξαν να ζήσουν σε συνθήκες απόλυτης στέρησης, μοναξιάς κ.λπ. Όμως αυτοί κάνουν αυτό ακριβώς που διακαώς επιθυμούν και τίποτα παραπάνω. Αν κάποιος είναι αντικοινωνικός, ανίκανος να ζήσει σε ανταγωνιστικό περιβάλλον, θρησκόληπτος, στερούμενος προσωπικότητας και επιλογών, μπορεί στο μοναχικό βίο να βρει το ιδανικό του. Ουσιαστικά δεν κόβει αλλά ικανοποιεί απόλυτα το δικό του θέλημα!

Γενικά, οι άνθρωποι έχουμε την τάση να μετατρέπουμε τις αδυναμίες μας σε αρετές. Και δεν το κάνουν μόνο οι μοναχοί και οι ασκητές. Το κάνουν και πολλοί "σοφοί". 

Π.χ. ο αρχαίος φιλόσοφος Διογένης ο Κυνικός, μιας και δεν ήταν Αθηναίος πολίτης και στερούνταν τα αντίστοιχα πολιτικά δικαιώματα, το έπαιξε κοσμοπολίτης και ύμνησε την ιδέα της απατρίας. 

Αλλά κι ο Νίτσε εξέφραζε την απέχθειά του στους καθοδηγητές και στους οπαδούς. Ο ίδιος όμως προσπάθησε πολύ να αποκτήσει οπαδούς, αλλά επειδή δεν βρήκε κανέναν όσο ζούσε, το έπαιξε εχθρός των ιδεολογικών συστημάτων και της ιδεολογικής χειραγώγησης...

Τελικά, θα "σωθούν" οι πλούσιοι?

Κάνοντας μια γενική αποτίμηση της ιστορικής προσφοράς του Χριστιανισμού στις ανθρώπινες κοινωνίες θα λέγαμε πως απέτυχε παταγωδώς. Ίσως και να έχει αρνητικό πρόσημο αν αναλογιστούμε την μακρά περίοδο του Μεσαίωνα που τα χριστιανικά δόγματα και πρακτικές είχαν κυριαρχήσει καταλυτικά.

Και ποιες είναι οι αιτίες αυτής της αποτυχίας? Κατά την προσωπική μου άποψη ο Χριστιανισμός ήταν ένα "άδειο πουκάμισο", ένας φερετζές, ένα απλό "όχημα" για να κατακτηθεί η εξουσία. 

Γι' αυτό και όταν ο στόχος επτετεύχθη, τι είδαμε? Διατήρηση της δουλείας, αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων, αυστηροποίηση των ποινών, γενίκευση της χρήσης βασανιστηρίων, αποτρόπαια εγκλήματα κ.λπ.

Σε προηγούμενη ανάρτηση είπαμε πως ο θεσμός της δουλείας όχι μόνο αμφισβητήθηκε αλλά ίσως και ενισχύθηκε απ' τους Χριστιανούς. Το ίδιο και ο πόλεμος. Θεωρήθηκε απόλυτα "δίκαιος" και αποδεκτός απ' τον Θεό αρκεί να πληρούνταν κάποιες υποκριτικές προϋποθέσεις. 

Γενικά, ο Χριστιανισμός έχει μεγάλο θέμα και σχέση με την υποκρισία. Δεν ασχολείται καθόλου με τις κοινωνικές σχέσεις και τους θεσμούς. Δήθεν ενδιαφέρεται μόνο με τις σχέσεις του ανθρώπου με τον διπλανό του και τον Θεό. Ο Παύλος καλεί τους δούλους να υπακούουν τους αφεντάδες τους και τους πιστούς να υποτάσσονται στις κοσμικές εξουσίες γιατί είναι ταγμένες απ' το Θεό...

Πολλές αντιφάσεις και μπόλικη υποκρισία συναντάμε και στις θέσεις του Χριστιανισμού έναντι της ιδιοκτησία. Κι εδώ, σε γενικές γραμμές, ίσως και με ανατροπή του ευαγγελικού κηρύγματος, η ιδιοκτησία "εξαγιάζεται", νομιμοποιείται. Μάλιστα οι πλούσιοι αποκτούν κι ένα προβάδισμα στη σωτηρία αφού με τις φιλανθρωπίες τους θα εξαγοράσουν τις αμαρτίες τους!

Όλοι θα έχετε ακούσει για την περιβόητη ευαγγελική περικοπή όπου ένας πλούσιος (όχι απαραίτητα "νέος") πλησιάζει τον Ιησού και τον ρωτάει τι πρέπει να κάνει για να έχει "ζωή αιώνια". Είχε ήδη τηρήσει στο ακέραιο όλες τις εντολές του Μωυσή αλλά ένιωθε κάτι να λείπει. 

Το γεγονός πρεριγράφουν οι τρεις πρώτοι Ευαγγελιστές. Αλλά υπάρχει μια μικρή διαφορά στην τελική "συμβουλή" του Ιησού. Στον Ματθαίο και Μάρκο φέρεται να λέει στον πλούσιο "αν θέλεις τέλειος να γενείς" πούλησε όλα τα υπάροντά σου και μοίρασέ τα στους φτωχούς.

Στον Λουκά όμως η φράση "αν θες να είσαι τέλειος" απλά δεν υπάρχει. Ο Ιησούς δίνει ευθέως την ξεκάθαρη εντολή ("ένα μόνο σου λείπει για να κληρονομήσεις αιώνια ζωή") να πουλήσει τα πάντα, να τα μοιράσει στους φτωχούς και να τον ακολουθήσει. Άρα, αν διατηρούσε την περιουσία-ιδιοκτησία του δεν είχε ελπίδες για την αιώνια ζωή. Ενώ στα δύο πρώτα ευαγγέλια προκύπτει πως μπορεί να "σωθεί" ακόμα και πλούσιος, αλλά απλά δεν θα είναι "τέλειος"!

Είναι προφανές πως ο Λουκάς εκφράζει την αυθεντικότερη πίστη των πρώτων χριστιανών. Στα δύο πρώτα ευαγγέλια φαίνεται πως προστέθηκε εκ των υστέρων η φρασούλα "αν θέλεις τέλειος να είσαι" προκειμένου ο Χριστιανισμός να γίνει πιο συμβατός με το ρωμαϊκό κατεστημένο...

Ήταν ο Χρστιανισμός εναντίον της δουλείας;

Η άποψη πως ο χριστιανισμός εισήγαγε μια νεότερη και ανθρωπινότερη στάση έναντι της δουλείας, είναι κατά τη γνώμη εντελώς λάθος.

Ο ίδιος ο Ιησούς αποδέχθηκε τη δουλεία ως δεδομένη. Πουθενά δεν έκανε λόγο για απελευθέρωση των δούλων ή για κατάργηση του θεσμού της δουλείας. Στο ζήτημα αυτό ακολούθησε πιστά την πατροπαράδοτη εβραϊκή Βίβλο που κατοχύρωνε θεολογικά τη δουλεία, έστω κι αν περιείχε διατάξεις που πρόσφεραν μια μικρή έστω ανακούφιση στους δούλους...

Την ίδια θέση ακολούθησαν και οι Απόστολοι και στη συνέχεια ολόκληρη η χριστιανική Εκκλησία μέχρι πριν λίγους αιώνες. 

Οι πονηροί χριστιανοί επικαλούνται μια επιστολή του Παύλου που λέει πως δεν υπάρχουν ελεύθεροι και δούλοι, Έλληνες και Ιουδαίοι, γυναίκες και άντρες. Όμως τι πραγματικά σήμαινε αυτή φρασούλα; Όχι βέβαια πως όλοι είναι ίσοι. Γιατί τότε θα έπρεπε οι κύριοι-κύριοι χριστιανοί κάτι να κάνουν επιτέλους για να έχουν τα ίδια δικαιώματα οι δούλοι με τους ελεύθερους και οι γυναίκες με τους άντρες. Έκαναν κάτι; Απολύτως τίποτα. Αντιθέτως με τα κηρύγματά τους διαιώνισαν τις κοινωνικές, ταξικές και φυλετικές ανισότητες.

Ο λόγος του Παύλου έχει καθαρά πνευματικό περιεχόμενο. Όλοι είμαστε ίσοι μόνο στα μάτια του Θεού. Και αυτός μας έχει ελευθερώσει όχι από τα κοινωνικά ή οικονομικά δεσμά, αλλά από τη σάρκα και τα έργα της. 

Έτσι εξηγείται πως σε άλλη επιστολή προτρέπει τους δούλους να υπακούν τους δεσπότες τους με φόβο και τρόμο, όπως ακριβώς υπακούν και τον Χριστό...

Κανένας χριστιανός συγγραφέας μέχρι και τον Μεσαίωνα δεν χαρακτήρισε τη δουλεία αντίθετη με τις αρχές και αξίες του χριστιανισμού. Αντίθετα ήταν πολλοί εκείνοι που προσπάθησαν να την τεκμηριώσουν και θεολογικά. 

Η πρώτη χριστιανική κοινότητα που καταδίκασε τη δουλεία ήταν η Εκκλησία των Μενονιτών στην Πενσυλβάνια, το 1688. Ήταν μια χριστιανική κοινότητα παροόμοια με τους Κουάκερους, ουσιαστικά περιθωριακή και "εκτός νόμου"...

Οθωμανοί και Εκκλησία...

 

 

Η επίσημη εκκλησία προσπαθεί συστηματικά και με κάθε τρόπο να αποκρύψει και συσκοτίσει τον πραγματικό της ρόλο την εποχή της οθωμανικής κατάκτησης. Προσπαθεί να παρουσιάσει τον εαυτό της λίγο ως πολύ "θύμα" του τουρκικού ζυγού και να μας πείσει πως "έκανε αντίσταση". Φυσικά, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική.

Οι Οθωμανοί δεν ήταν καθόλου τόσο μπουταλάδες όσο κάποιοι θέλουν να μας τους παρουσιάσουν. Γνώριζαν εξ αρχής πως για να εξασφαλίσουν τη μεγαλύτερη δυνατή εκμετάλλευση των κατακτημένων περιοχών έπρεπε να εξασφαλίσουν τη συνέχεια του ρωμαϊκού κράτους, θέτοντας τους θεσμούς και την άρχουσα ελίτ στην υπηρεσία τους. Και η χριστιανική εκκλησία ήταν ο ιδανικός μηχανισμός όχι μόνο καταστολής των υποταγμένων Ρωμιών αλλά και ένας ήδη καλά οργανωμένος και καλοκουρδισμένος φορολογικός και εξουσιαστικός μηχανισμός.

Έτσι, οι Οθωμανοί ενέταξαν την εκκλησία στις επίσημες δομές του κράτους τους. Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως δεν ήταν απλά ο θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης των Ρωμιών, αλλά και ένας υψηλός αξιωματούχος του οθωμανικού κράτους. Λίγο κάτω απ' τον πρωθυπουργό-βαζύρι!

Τα προνόμια που οι Οθωμανοί έδωσαν στην εκκλησία απέβλεπαν ακριβώς στην ομαλή ενσωμάτωσή της στις επιδιώξεις του πολυπολιτισμικού και πολυθρησκευτικού κράτους τους. Και φυσικά δεν δόθηκαν χωρίς ισχυρά ανταλλάγματα. Έτσι, η Εκκλησία ανέλαβε, εκτός απ' το να διοικεί, δικάζει και φορολογεί τους πιστούς της, δύο πολύ σημαντικά καθήκοντα: α) να κρατάει υποταγμένους και νομιμόφρονες τους πιστούς της και β) να καλλιεργεί με ένταση τον αντι-παπισμό ώστε να μην υπάρχουν περιθώρια επέμβασης των χριστιανών της Δύσης στα εσωτερικά του κράτους. Εννοείται πως κάθε αποτυχία των ηγετών της εκκλησίας συνεπαγόταν αυστηρότατες ποινές, ίδιες με τις αντίστοιχες των άλλων οθωμανών αξιωματούχων (καθαίρεση, εξορία, αποκεφαλισμός κ.λπ.).

Κατά κανόνα οι οθωμανικές αρχές σεβάστηκαν τη χριστιανική θρησκεία και πίστη. Παρά τα εκκλησιαστικά ψεύδη, δεν υπήρξαν βίαιοι εξισλαμισμοί. Αντιθέτως, η κεντρική εξουσία συχνά επενέβαινε για να αποτρέψει εκούσιους μαζικούς εξισλαμισμούς πληθυσμών. Οι χριστιανοί υπήκοοι ήταν αναγκαίοι για το κράτος, για φορολογικούς και πολλούς ακόμα λόγους.

Κάπως έτσι η εκκλησία μετατράπηκε σε κράτιος εν κράτει. Απέκτησε τεράστια οικονομική δύναμη και πολιτική επιρροή. Μετατράπηκε σε "εθναρχία των Ρωμιών", επεμβαίνοντας σε κάθε πτυχή ακόκα και της προσωπικής τους ζωής. Ο ανώτερος κλήρος αποφάσιζε ακόμα και ποια θρησκευτικά βιβλία θα διαβάζουν οι πιστοί. Όχι την Αγία Γραφή, που με τα αινιγματικά της χωρία δημιουργούσε παρεξηγήσεις, αλλά μόνο τους Ψαλμούς και τα Συναξάρια. Με άλλα λόγια, πούλα παραμύθι στο λαό!

Παράλληλα η προπαγάνδα της Εκκλησίας συνδέει την οθωμανική κυριαρχία με τη θεία τάξη. Προβάλει το ιδανικό της παθητικότητας και υποταγής. Άλλωστε η σωτηρία θα δοθεί στην "άλλη ζωή". Κι αν κάποιοι τολμούσαν να επαναστατήσουν, χαρακτηρίζονταν στοιχεία κακοποιά, αντίθεα, αχάριστα στην τροφό και αήττητη βασιλεία του Σουλτάνου. Και, εννοείται, έπεφτε πάνω στα κεφάλια τους βαρύς ο πέλεκυς του "μεγάλου αφορισμού"!

Ερμηνεία λόγων Ιησού (Ζ' - Η δύναμη της πίστης)

Στο κατά Ματθαίον ευαγγέλιο (ια, 24) υπάρχει μια χαρακτηριστική φράση που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη. Λέει ο Ιησούς: "Επειδή η πίστη έχει τόση δύναμη, γι' αυτό σας λέω πως όσα ζητήσετε στην προσευχή σας να πιστεύετε πως θα τα λάβετε και θα σας γίνουν"!

Το χωρίο αυτό μου πρκάλεσε αρχικά μεγάλη εντύπωση. Γιατί περιγράφει πολύ χαρακτηριστικά τη δύναμη μιας πίστης κάπως γενικής και αόριστης. Δεν λέει "η πίστη στα λόγια μου", ή "η πίστη στον ουράνιο Πατέρα". Λέει μόνο "η πίστη". Τελεία και παύλα!

Το βαθύτερο περιεχόμενο της φράσης αυτής μπόρεσα να το ξεκλειδώσω πολύ αργότερα στη ζωή μου, μελετώντας θρησκειολογία (αυτή που αποφεύγουν σαν ο διάολος το λιβάνι οι εκπρόσωποι της Εκκλησίας) και ειδικότερα τη μεγάλη παράδοση των ανατολικών θρησκειών, παρακλάδι των οποίων είναι και ο χριστιανισμός.

Έχουμε, λοιπόν, και λέμε: ακούσατε ποτέ για τον "νόμο της έλξης"? Είναι μια φιλοσοφικο-θρησκευτική πεποίθηση που τη συαντάμε με διάφορες ονομασίες και παραλλαγές. Σε αυτόν τον νόμο υπάγεται, π.χ., και η γνωστή φράση του Κοέλο πως "αν θες κάτι πάρα πολύ, όλο το σύμπαν θα συνωμοτήσει για να το πραγματοποιήσεις".

Συνοπτικά, ο νόμος αυτός περιλαμβάνει τα εξής βήματα, που ταιριάζουν απόλυτα και με τη διδασκαλία του Ιησού:

α) Αρχικά ξεκαθαρίστε τι ακριβώς θέλετε. Πρέπει να είστε συγκεκριμένοι και σαφείς. Αν στείλετε στο Σύμπαν συγκεχυμένα μηνύματα, θα λάβετε και ανάλογα αποτελέσματα.

β) Το δεύτερο βήμα είναι να το ζητήσετε. Δεν έχει τόσο σημασία με ποιον τρόπο. Μπορείτε να το φωνάξετε σε ένα δάσος, να το γράψετε σε ένα χαρτί, να το ψυθιρίσετε στον διαλογισμό ή στην προσευχή σας. Ζητήστε και θα λάβετε, δεν είπε κι ο Ιησούς?

γ) Το τρίτο βήμα είναι να πιστέψετε πέρα από κάθε αμφιβολία και αμφισβήτηση πως αυτό που ζητήσατε θα γίνει. Η πίστη μέχρι και βουνά μετακινεί, έτσι δεν είπε κι ο Ιησούς?

δ) Το τέταρτο και τελευταίο βήμα, στο οποίο δεν εστίασε ιδιαίτερα ο χριστιανισμός, είναι να πιστέψετε πως ό,τι ζητήσατε έχει έρθει ήδη στη ζωή σας. Να αισθάνεστε, π.χ., ήδη πλούσιοι, με μια υπέροχη δουλειά, μια τέλεια σύζυγο κ.λπ. Πρόκειται για το υπέρτατο στάδιο της πίστης. Στην ουσία είναι ένα αυτοπαραμύθιασμα που όμως μπορεί να λειτουργήσει στα πλαίσια της αυθυποβολής.

Πετάει ο γάιδαρος? Πετάει!

Και ποιος δεν ξέρει το μοναστικό τάγμα των Ιησουιτών της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας? Για μας, τους "ανατολικούς", η λέξη Ιησουίτης είναι συνώνυμο της θρησκευτικής υποκρισίας...

Ο ιδρυτής του τάγματος, ο Ιγνάτιος Λοϊόλα, είχε πει το περιβόητο... "για να μείνουμε πάντα κοντά στην αλήθεια και να μην εξαπατηθούμε σε τίποτα πρέπει να έχουμε ως σταθερή αρχή πως ακόμη κι αν κάτι το βλέπουμε ως άσπρο, να δεχόμαστε πως είναι μαύρο αν έτσι αποφασίσει η ηγεσία της Εκκλησίας"!

Οι Ιησουίτες μοναχοί, τη μέρα που γίνονται μέλη του τάγματος, εκτός απ' τον καθιερωμένο μοναστικό όρκο για ακτημοσύνη, αγνότητα και υπακοή, δεσμεύονται και υπόσχονται ακράδαντη υποταγή στον Πάπα. Προτιμούν να πάνε στην κόλαση μαζί με τον Πάπα, παρά να σωθούν χωρίς αυτόν...

Αλλά είπαμε... η ιησουίτικη υποκρισία δεν συγκρίνεται με καμία. Η υποταγή στον Πάπα ισχύει μόνο εφόσον τα συμφέροντα του τάγματος δεν επιβάλλουν το αντίθετο. 

Έτσι, π.χ., το 1773 μ.Χ. ο πάπας κλήμης ΙΔ' διέταξε τη διάλυση του τάγματος των ιησιυιτών, προφανώς γιατί δεν  μπορούσε να το ελέγξει απόλυτα. Και τι έκαναν οι φίλτατοι Ιησουίτες? Αντί να αποδεχθούν την παπική απόφση και να διαλυθούν, αυτοί κατέφυγαν στην Πρωσσία και Ρωσία όπου ο Πάπας δεν μπορούσε να επιβάλλει τις αποφάσεις του με τη δύναμη των όπλων. 

Κι έμειναν εκεί οργανωμένοι και συνεχώς ενδυναμούμενοι μέχρι το 1814 που με τις μηχανορραφίες τους κατόρθωσαν να πείσουν τον Πάπα Πίο Ζ' να ανακαλέσει το προηγούμενο διαλυτικό διάταγμα...

Ποιοι και γιατί ήθελαν να τουρκέψει η Πόλη?

Πολλοί που δεν το έχουν πολυψάξει, σκανδαλίζονται όταν διαβάζουν πως μια μεγάλη μερίδα των Βυζαντινών, ίσως και η πλειοψηφία, προτιμούσαν να δουν στην Πόλη τούρκικο φακιόλι παρά παπική τιάρα. Πρέπει όμως να πούμε μερικά πράγματα για την εποχή εκείνη για να καταλάβουμε καλύτερα τα γεονότα.

Η βυζαντινο-ρωμαϊκή κοινωνία ήταν ανέκαθεν διχασμένη. Για διάφορες αιτίες και με απίστευτες προφάσεις ή αφορμές. Η τελευταία μεγάλη διαχωριστική γραμμή ήταν μεταξύ "φιλενωτικών" και "ανθενωτικών". Η διαμάχη τους κορυφωνόταν όσο η αυτοκρατορία αποδυναμώνονταν και η οθωμανική σκιά έπεφτε με ορμή πάνω απ' την Πόλη.

Η Παλαιολόγεια δυναστεία ήταν ηγέτιδα του φιλενωτικού πνεύματος. Γύρω από αυτή είχε συσπειρωθεί η ανώτερη κοινωνική τάξη και η διανόηση της εποχής. 

Γι' αυτούς εκείνο που προείχε ήταν η διάσωση του κράτους, άρα της εξουσίας και των προνομίων τους. Η μόνη ελπίδα να το πετύχουν ήταν να εξασφαλίσουν κυρίως τη στρατιωτική βοήθεια των δυτικών, που ήταν η μόνη ικανή να αναχετίσει την οθωμανική επέλεση. 

Αλλά τίποτα δεν είναι δωρεάν σε τούτη τη ζωή. Η παπική Δύση απαιτούσε ως αντάλλαγμα τη λεγόμενη Ένωση των Εκκλησιών, που στην πράξη σήμαινε υποταγή της ανατολικής Εκκλησίας στον Πάπα.

Στην αντίπερα όχθη βρίσκονταν όλα εκείνα τα καθυστερημένα στρώματα, που ζούσαν μέσα στη δυσιδαιμονία και στην αμορφωσιά, στη φτώχεια και στην αφάνεια. Όλοι αυτοί δεν είχαν τίποτα να χάσουν από την οθωμανική κυριαρχία. Αντίθετα είχαν να κερδίσουν. 

Κατ' αρχήν θα απολάμβαναν τον αφανισμό της μισητής σε αυτούς βυζαντινής αριστοκρατίας. Αφετέρου θεωρούσαν εξασφαλισμένο τον σεβασμό στη θρησκεία τους και μια σειρά από φοροαπαλλαγές που παραδοσιακά οι οθωμανοί πρόσφεραν στα κατεκτημένα βυζαντινά εδάφη. Δεν ήταν και λίγα αυτά...

Ο συνασπισμός των ανθενωτικών, που αποκήρυσσε κάθε ιδέα ένωσης με τους παπικούς, είχαν ως επικεφαλής φανατικούς καλόγερους και ορισμένους τοπικούς επισκόπους. Στις τάξεις τους είχε παρεισφρύσει και μεγάλος αριθμός εγκληματικών στοιχείων που επιδίδονταν σε απίστευτες βιαιότητες εις βάρος των ενωτικών.

Οι ανθενωτικοί δεν έδιναν δεκάρα για την επιβίωση του κράτους. Άλλωστε και το κράτος δεν έδινε δεκάρα γι' αυτούς. Ο ανθενωτισμός ήταν ένα ευρύτερο αντιστασιακό κίνημα των περιθωριοποιημένων κοινωνικών στρωμάτων που για άλλη μια φορά βρήκε ένα θρησκευτικό άλλοθι για να εδηλώσει το δυναμισμό του. 

Το ίδιο είχε συμβεί παλιότερα με τους αδικημένους πολίτες των ανατολικών επαρχειών που από αντίδραση υιοθέτησαν τον μονοφυσιτισμό και ουσιαστικά ευνόησαν την αραβική κατάκτηση των περιοχών τους.

"Απόγονοι" των ανθενωτικών μπορούν να θεωρηθούν οι παλαιοημερολογίτες του 20ού αιώνα που με όχημα ένα ψευτο-θρησκευτικό ζήτημα ουσιαστικά έδωσαν μάχη οπισθοφυλακής για να διασώσουν τον παραδοσιακό και ξεπερασμένο τρόπο ζωής που ήρθε να σαρώσει ο βενιζελισμός...