Θρησκεία και επιστήμη (Θ') - Πώς μπορούν να επιβιώσουν οι θρησκείες;

 

Πολλούς απασχολεί ακόμα το ερώτημα αν θρησκευτική πίστη και επιστήμη μπορούν να συνυπάρξουν. Αν μεταξύ τους δεν υπάρχει ριζική αντίθεση ή αν είναι δυο θανάσιμοι εχθροί.

Αν γυρίσουμε αρκετούς αιώνες πίσω, την εποχή που η θρησκεία κυριαρχούσε παντού, η απάντηση στα ερωτήματα αυτά ήταν σαφής: η επιστήμη θα έπρεπε να συμβιβαστεί, στην καλύτερη περίπτωση, με τον ρόλο του υπηρέτη της θρησκείας. 

Μοναδική πηγή γνωσης ήταν η Βίβλος και ό,τι δεν συμφωνούσε μαζί της απαγορεύονταν, αναθεματίζονταν και καταδιώκονταν...

Όμως οι καιροί έχουν γυρίσματα. Και πλέον ήρθαν τα πάνω κάτω. Ο ρόλος της θρησκείας συνεχώς υποχωρεί και της επιστήμης αναβαθμίζεται. Όλες οι ερμηνείες των φυσικών φαινομένων που στηρίζονταν σε μεταφυσικά φαινόμενα και θεϊκά όντα έχουν καταρριφθεί και γελοιοποιηθεί. 

Πώς να το κάνουμε; Τώρα ξέρουμε πώς πέφτει η βροχή, πώς σχηματίζονται οι κεραυνοί, τα σύννεφα, οι βροντές κ.λπ. Όσο η επιστήμη εξελίσσεται, τόσο ξεδοντιάζεται η θρησκεία.

Αλλά κανείς δεν περίμενε τα ιερατεία να παραδοθούν αμαχητί. Επόμενο ήταν να προσπαθούν να σώσουν ό,τι σώζεται δημιουργώντας τις δικές τους γραμμές άμυνας. 

Έτσι ισχυρίζονται πως η επιστήμη ασχολείται με τον υλικό κόσμο ενώ η πίστη με τον άυλο και υπερφυσικό (υπάρχει;). Μας λένε πως οι πιστοί βλέπουν "με τα μάτια της ψυχής" όσα δεν μπορεί να προσεγγίσει η επιστήμη.  Ότι η λογική δεν αναιρεί την πίστη. Πως υπάρχουν ανθρώπινες ανάγκες που η επιστήμη αδυνατεί να ικανοποιήσει κ.λπ.

Σήμερα δεν ζούμε ούτε στην εποχή της θρησκειοκρατίας ούτε και στην περίοδο της έντονης σύγκρουσης μεταξύ πίστης και επιστήμης. Πλέον τα πνεύματα έχουν ηρεμήσει, το τοπίο άρχισε να ξεκαθαρίζει και οι θρησκείες, τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο, συνεχώς συρρικνώνονται. 

Κατά την προσωπική μας άποψη οι θρησκείες μπορούν να επιβιώσουν υπό προϋποθέσεις. 

Κατ' αρχήν να παραιτηθούν από την προσπάθειά τους να ερμηνεύουν τον τρόπο δημιουργίας και εξέλιξης του φυσικού-υλικού κόσμου. Αυτό μόνο η επιστήμη μπορεί να το κάνει. Ξεκάθαρα.

Δεύτερον, οι θρησκείες να σταματήσουν να διεκδικούν λόγο και ρόλο σε θέματα εκπαίδευσης, κοινωνικής και εξωτερικής πολιτικής των σύγχρονων κοσμικών κρατών.

Και, τρίτον, να περιοριστούν σε αυτό που ξέρουν πολύ καλά να κάνουν. Δηλαδή να παρηγορούν, ανακουφίζουν και δίνουν ελπίδα στους απελπισμένους και απογοητευμένους ανθρώπους. Έστω κι αν χρησιμοποιούν παρηγορητικά ψεύδη...

Καταδικάζει τον πλούτο ο Χριστιανισμός; (ΙΗ' - Και ποιος θα ελέγχει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές;)

 

Τον Χρυσόστομο απασχόλησε έντονα το ερώτημα κατά πόσο μπορεί να υπάρξει "δίκαιος πλούτος". Η ομιλία του στην Α' προς Τιμόθεον επιστολή του Παύλου αποκλύει τον "δίκαιο" χαρακτήρα ακόμα και της κληρονομικά αποκτημένης περιουσίας. 

Για τον λόγο πως αποκτήθηκε με αρχικά άδικο τρόπο, άρα ο κληρονόμος απέκτησε "προϊόν αδικίας". Δηλαδή απλά το πρόβλημα μετατίθεται χρονικά προς το παρελθόν.

Λέει πολλά και διάφορα ο Χρυσσόστομος. Όπως ότι δεν πρέπει να επιδιώκουμε τον πλούτο, ούτε καν με την πρόθεση (ή την πρόφαση θα έλεγα εγώ) να βοηθήσουμε τους φτωχούς. 

Πως πρέπει να αρνούμαστε τον πλούτο ακόμα κι αν μας προσφέρετε χωρίς κανένα αντάλλαγμα. 

Και πως οι ήδη πλούσιοι οφείλουν, για το καλό τους, να τον αποποιηθούν και να τον μοιράσουν δίκαια σε όσους έχουν ανάγκη.

Ακόμα και αυτή η γη (και όλοι της οι πλουτοπαραγωγικοί πόροι θα λέγαμε εμείς) ανοίκουν στον Θεό, άρα και σε όλα τα παιδιά του, δηλαδή τους ανθρώπους. Συνεπώς κανείς δεν έχει δικαίωμα να τους εξουσιάζει αποκλειστικά για τον εαυτό του. Αυτό τον καθιστά άδικο, εγωιστή, πλεονέκτη, άρα και υπόδικο έναντι του θεού.

Κάπως έτσι όμως φτάνουμε σε ένα άλλο κρίσιμο και μεγάλο ζήτημα. Ποια θα είναι οι τύχη αυτών των πλουτοπαραγωγικών πόρων; Θα τους αφήσουμε ανεκμετάλλευτους, επιστρέφοντας σε πρωτόγονες καταστάσεις; Θα τους περάσουμε υπό κρατικό έλεγχο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται; Κάτι άλλο μήπως;

Αλλά αυτό θα το δούμε σε επόμενη ανάρτηση...

Θρησκεία και επιστήμη (Η') - Το κάτω σαγόνι μου πετάει λίγο. Να με σέβεστε! Είμαι παλαιάνθρωπος...

 

Νομίζω πως ο πιο επικίνδυνος επιστημονικός κλάδος για τη θρησκεία είναι η παλαιοντολογία. 

Για πολλούς αιώνες οι ιουδαιοχριστιανοί νόμιζαν πως είχαν δέσει το παραμυθάκι από παντού. Ο Θεός έκανε εξαρχής τον άνθρωπο και τα άλλα ζώα και τους έδωσε μια συγκεκριμένη και οριστική μορφή, αυτή που βλέπουμε τώρα στη φύση.

Έλα μου όμως που έρχονται οι παλαιοντολόγοι και κοσκινίζουν την άμμο και χώνονται σε σπηλιές που δεν χωράει ούτε νυχτερίδα και βρίσκουν πράγματα και θαύματα! 

Φέρνουν στην επιφάνεια κρανία και σκελετούς ζώων και ανθρωποειδών που σήμερα δεν υπάρχουν και που αν τα βάλεις κάτω βγαίνει σαφώς το συμπέρασμα πως εδώ έχουμε μια αναμφισβήτητη εξέλιξη.

Ειδικά με τα ανθρωποειδή γίνεται της τρελής. Έχουν βρεθεί σκελετοί και οστά που είναι πολύ συγγενικά μεταξύ τους αλλά και δεν αντιστοιχούν στους σημερινούς ανθρώπους, χιμπατζήδες, γίβωνες και ορεινούς γορίλες.

Είναι σαφές πως τα ευρήματα διαψεύδουν την εφάπαξ δημιουργία που περιγράφει η Βίβλος. 

Ασφαλώς και δεν ιδρώνει το αυτάκι των θεολόγων. Που είτε προσπαθούν να αμφισβητήσουν την αξία των παλαιοντολογικών ανακαλύψεων είτε το ρίχνουν στην τρελή, μιλώντας πάλι για συμβολισμούς κ.λπ.

Καταδικάζει τον πλούτο ο Χριστιανισμός; (ΙΖ' - Πόσο "δίκαιοι" ήταν ο Ιώβ και ο Αβραάμ;)

 

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο Χριστιανισμός δεν αποδέχεται την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Άρα ούτε και τον πλούτο που προέρχεται από μια τέτοια εκμετάλλευση. Οπότε, πώς γίνεται πολλοί χριστινοί να υποστηρίζουν την άποψη ότι μπορεί να υπάρξει και "αγαθός" πλούτος;

Προφανώς επικαλούνται την Παλαιά Διαθήκη όπου εμφανίζεται τέτοιος πλούτος, έστω και σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις. Κλασικά παραδείγματα ο Ιώβ και ο Αβραάμ, που αν και ζάμπλουτοι θεωρούνταν άνθρωποι ευσεβείς και δίκαιοι. 

Ξέρουμε όμως πως οι δύο αυτοί είχαν αναρίθμητους δούλους. Που ασφαλώς συνέβαλαν στη δημιουργία και στην αύξηση του πλούτου τους. Μπορεί αυτός ο πλούτος να θεωρηθεί "δίκαιος" από τη ακοπιά της Καινής Διαθήκης;

Ανάλογες απόψεις διατύπωσαν και κάποιοι Πατέρες της Εκκλησίας, όπως ο Αστέριος Αμασείας και ο Χρυσόστομος. Ως δίκαιο πλούτο εννοούν αυτόν που προέρχεται από κληρονομιά, προίκα, νόμιμο εμπόριο, ευφορία της γης, κοπιαστική εργασία...

Προφανώς, τόσο αυτοί οι Πατέρες όσο και τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, κάνουν σημαντικές παραχωρήσεις στην κοινή αντίληψη της εποχής τους. Μην ξεχνάμε πως απευθύνονται σε ακροατήρια κοινωνικά και πνευματικά ανώριμα. 

Τα ηθικά κριτήρια της καινής Διαθήκης, όπως προσδιορίζονται και από τα σύγχρονα κοινωνικά δεδομένα, είναι πολύ διαφορετικά και περισσότερο αυστηρά. Πλέον η κατοχή του πλούτου δεν μπορεί να συμβιβαστεί με την αρετή και το δίκαιο. Η φθοροποιός δύναμή του είναι τόση που ταυτίζεται με τον ίδιο τον Διάβολο...