Ο Κωνσταντίνος πίστευε σε "λάθος" Ιησού!

 

Ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, που η ιστορία αποκαλεί "μέγα" και η χριστιανική εκκλησία τιμά ως άγιο, διέθετε αναμφισβήτητα μεγάλες πολιτικές ικανότητες. Και ασφαλώς γνώριζε να παίζει τέλεια το παιχνίδι με τις θρησκείες. Που εκείνη την εποχή έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στις κοινωνικο-πολιτικές εξελίξεις.

Στα πλαίσια αυτά ο Κωνσταντίνος επικαλούνταν συχνά διάφορα "θεϊκά οράματα". Το 310 μ.Χ. διέδιδε πως είχε δει σε όραμα τους θεούς Απόλλωνα και Νίκη όταν πήγε να θυσιάσει στο ναό του Γράννου Απόλλωνα. Οι θεότητες αυτές του πρόσφεραν την εύνοια και προστασία τους και άντε τώρα εσύ να του έλεγες πως ήταν παραμύθι. Θα σε έτρωγε το μαύρο σκοτάδι...

Δυο χρόνια αργότερα, και λίγο πριν την κρίσιμη μάχη στη Μουλβία γέφυρα, λίγο έξω απ’ τη Ρώμη, είδε ένα άλλο όραμα. Αλλά αυτή τη φορά πρωταγωνιστής ήταν ο Χριστός κι όχι ο Απόλλωνας. 

Υπάρχουν σχετικά δύο χριστιανικές μαρτυρίες. Η πρώτη είναι του Λακτάντιου, που ήταν διδάσκαλος και παιδαγωγός του Κωνσταντίνου και συνδεόταν μαζί του με σχέση ισχυρής αφοσοίωσης. Η δεύτερη μαρτυρία είναι του χριστιανού ιστορικού και επισκόπου Καισαρείας Ευσέβιου. Να σημειωθεί πως ο Ευσέβιος στο έργο του Εκκλησιαστική Ιστορία δεν αναφέρει τίποτα για το χριστιανικό όραμα του Κωνσταντίνου. Η σχετική περιγραφή περιλαμβάνεται στο μεταγενέστερο έργο του Βίος του Κωνσταντίνου.

Αυτές οι δυο χριστιανικές μαρτυρίες είναι πολύ αντιφατικές μεταξύ τους. Ο Λακτάντιος αναφέρει πως ο Κωνσταντίνος είδε το όνειρο τη νύχτα πριν τη μάχη, ενώ ο Ευσέβιος γράφει πως το είδε μέρα μεσημέρι, με το φως του ήλιου και με μάρτυρες όλο το στράτευμα. Ο Λακτάντιος δεν κάνει καμία αναφορά στην επιγραφή Εν τούτω νίκα, και η περιγραφή του συμβόλου διαφέρει καταφανώς από εκείνη του Ευσέβιου. 

Ωστόσο, το υποτιθέμενο σύμβολο Χ Ρ που αναφέρει ο Ευσέβιος ήταν μια πολύ συνηθισμένη σύντμηση της λέξης Χρηστός (= καλός) που χρησιμοποιούσαν συχνά οι εγγράματες τάξεις της εποχής.

Είναι ευνόητο πως ο σχετικός μύθος δημιουργήθηκε μεταγενέστερα για να εξυπηρετήσει πολτικές σκοπιμότητες. Όμως θεωρείται πολύ πιθανό η ιστορική νίκη του Κωνσταντίνου επί του Μαξέντιου να οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους χριστιανούς της Ρώμης. Αυτοί εξεγέρθηκαν στα μετώπισθεν του Μαξέντιου και ίσως πολλοί απ’ το στράτευμά του να λιποτάχτησαν την κρίσιμη στιγμή της αναμέτρησης.

Πάντως, είναι σίγουρο πως την περίοδο 310-315 υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στις θρησκευτικές πεποιθήσεις του Κωνσνταντίνου. Το αν αυτές οφείλονται σε καθαρά πολιτικούς λόγους ή όχι δεν μπορούμε να το επιβεβαιώσουμε. 

Αλλά, ακόμα κι αν ασπάστηκε τον Χριστιανισμό, είναι σίγουρο πως πίστευε σε έναν εντελώς "λάθος" Χριστό. Ο Χριστός του Κωνσταντίνου δεν διέφερε ουσιαστικά απ’ τους αρχαίους θεούς Άρη, Απόλλωνα, Μίθρα, Ήλιο κ.λπ. Ήταν ένας πολεμικός θεός που μεροληπτούσε και ενίσχυε τους πιστούς του προκειμένου να κατατροπώσουν τους αντιπάλους τους. Τέτοιον Ιησού διδάσκουν τα Ευαγγέλια;

Μην πλησιάζετε χριστιανούς Βεδουίνους, είναι επικίνδυνοι!

 

Οι ιστορικές πηγές δεν μας διαφωτίζουν αρκετά για τους λόγους που οι άνθρωποι μεταστρέφονταν στον χριστιανισμό τους πρώτους τρεις αιώνες της ιστορίας του. Μπορούμε μόνο να κάνουμε κάποιες βάσιμες υποθέσεις. 

Ασφαλώς συνέβαλε το πνεύμα του μονοθεϊσμού που είχε ήδη αρχίσει να επικρατεί. Αποφασιστικό ρόλο έπαιξε και η οργανωμένη φιλανθρωπική δραστηριότητα των πρώτων χριστιανών. Η εναντίωσή τους στη διαφθορά της ελίτ, αλλά και το αντιρωμαϊκό κλίμα που επικρατούσε σε πολλές κατακτημένες επαρχίες της Ανατολής και Βόρειας Αφρικής.

Ο χριστιανός ιστορικός Σωζομενός καταγράφει πώς η οικογένειά του μετεστράφει στη νέα θρησκεία  γύρω στο 350 μ.Χ. Αναφέρει ότι ο επικεφαλής μιας φιλικής οικογένειας είχε δαιμονιστεί αλλά οι ιερείς των ειδώλων και οι Ιουδαίοι δεν κατόρθωσαν να τον θεραπέυσουν. Αλλά ο χριστιανός μοναχός Ιλαρίων, με μόνη την επίκληση του Ιησού, εξέβαλε τα δαιμόνια και οι δύο οικογένειες άλλαξαν θρησκεία.

Ο Αυγουστίνος Ιππώνος, περνώντας προφανώς μια διαταραγμένη φάση της ζωής του, αναφέρει ότι ξέσπασε σε γοερά κλάματα, άκουσε μια φωνή μικρού παιδιού να τον παρακινεί να διαβάσει τα χριστιανικά κείμενα, εκεί έπεσε το μάτι του σε μια παράγραφο που καλούσε τους ανθρώπους να αρνηθούν τον ακόλαστο βίο και να ακολουθήσουν τον Χριστό... και τα υπόλοιπα τα γνωρίζετε.

Ο Θεοδώρητος στην ιστορία του για τους μοναχούς της Συρίας αναφέρει δύο γεγονότα ομαδικής μεταστροφής στον Χριστιανισμό. Γύρω στο 400 μ.Χ. ένας μοναχός ονόματι Αβραάμ επισκέφτηκε ένα χωριό του Λιβάνου που ζούσε στο σκότος της ασέβειας. Εκεί οι ντόπιοι επεχείρησαν να τον δολοφονήσουν, αλλά ο Αβραάμ ανταπέδωσε με ευεργεσία (προθυμοποιήθηκε να πληρώσει τους φόρους τους) και εκείνοι έσπευσαν να γίνουν χριστιανοί.

Το δεύτερο γεγονός αναφέρεται στη μεγάλη επιρροή που ασκούσε στους κατοίκους της ευρύτερης Μέσης Ανατολής ο Συμεών ο Στυλίτης. Χάρη σε αυτόν πολλοί έγιναν χριστιανοί. Ειδικά οι Βεδουίνοι-Ισμαηλίτες εκχριστιανίζονταν ομαδικά. Παραθέτει μάλιστα και ένα περιστατικό που θα το έλεγες κωμικό αν δεν ήταν επικίνδυνο. 

Ο Συμεών υπέδειξε σε μια μεγάλη ομάδα Βεδουίνων να πάνε στον Θεοδώρητο προκειμένου να λάβουν την ιερατική ευλογία του. Εκείνοι όμως οι βάρβαροι και δεισιδαίμονες όρμησαν πάνω στον καημένο τον Θεοδώρητο προσπαθώντας να αποσπάσουν ευλογημένα ρούχα, τρίχες, ακόμα και άλλα σημεία του σώματός του. Ήταν πραγματικό θαύμα πώς σώθηκε απ' το λιτζάρισμα και τον ακρωτηριασμό!

Πάντως, περί τα τέλη του 4ου αιώνα εμφανίζεται και το αντίστροφο φαινόμενο. Αρκετοί που είχαν ασπαστεί τον Χριστιανισμό αλλάζουν γνώμη και επιστρέφουν στις προηγούμενες θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. 

Δεν γνωρίζουμε τους λόγους. Αλλά το φαινόμενο θορύβησε τους χριστιανούς αυτοκράτορες που πήραν αυστηρά μέτρα για να το εμποδίσουν. Η ποινή που προέβλεπε ο Θεοδοσιανός Κώδικας για τους αποστάτες του Χριστιανισμού ήταν αποστέρηση κάθε αξιώματος και ανικανότητα σύνταξης διαθήκης...

Φως στα πρώτα βήματα του Χριστιανισμού (IΓ’ - Τα γεγονότα δεν έγιναν ακριβώς όπως μας τα λέει η Εκκλησία!)

 

Όπως έχουμε ξαναπεί, τους τρεις πρώτους αιώνες οι διωγμοί των Χριστιανών αποτελούσαν την εξαίρεση και όχι τον κανόνα. Οι περισσότεροι αυτοκράτορες αντιμετώπισαν τον χριστιανισμό με αδιαφορία και ανοχή. 

Αλλά δεν έλειψαν και εκείνοι που έδειξαν συμπάθεια ή και υποστήριξη. Ένα τέτοιο παράδειγμα έχουμε γύρω στο 270 μ.Χ., επί αυτοκράτορος Αυρηλιανού. Εκείνη την περίοδο μια μεγάλη Σύνοδος Επισκόπων καταδίκασε ως αιρετικό τον επίσκοπο Αντιόχειας Παύλο. Όταν πήγε να τον αντικαταστήσει ο νέος "ορθόδοξος" επίσκοπος Δόμνος, ο Παύλος αρνήθηκε με δυναμικό τρόπο να του παραδώσει τα κτίρια και τις εκκλησίες της επισκοπής του. Τότε η επίσημη Εκκλησία ζήτησε την παρέμβαση του Αυτοκράτορα, ο οποίος φρόντισε να αποβάλει με βίαιο και ταπεινωτικό τρόπο τον Παύλο απ’ τα εκκλησιαστικά ακίνητα και να τα παραδώσει στον επίσκοπο που αναγνώριζε η εκκλησία της Ρώμης!

Αλλά και στον λεγόμενο "Μεγάλο Διωγμό", που ξέσπασε το 303 μ.Χ., ο πρωταγωνιστής του Διοκλητιανός ήταν εξ αρχής απρόθυμος να κινηθεί εναντίον των Χριστιανών. Ο ηλικιωμένος πλέον αυτοκράτορας θεωρούσε πολυτέλεια για το κράτος να προκληθεί μια τόσο μεγάλη εσωτερική αναταραχή. 

Θεωρούσε αρκετό να εκδιωχθούν οι Χριστιανοί απ’ το δικαστικό και στρατιωτικό σώμα. Η στάση του ήταν απόλυτα μετριοπαθής. Προσπαθούσε πάση θυσία να αποτρέψει την αιματοχυσία. Άλλωστε, στενότατοι συγγενείς του (ίσως η σύζυγος και η κόρη του) ήταν Χριστιανοί. Και πολλοί χριστιανοί υπηρετούσαν στην προσωπική του φρουρά, ανήκαν στον ευρύτερο "οίκο" του, ενώ ο μητροπολιτικός ναός στη Νικομήδεια ήταν στο κεντρικότερο σημείο της πόλης, ορατός από τα αυτοκρατορικά ανάκτορα.

Εκείνος που επέμενε για την έναρξη σκληρού διωγμού ήταν ο Γαλέριος. Ο Διοκλητιανός τελικά υποχώρησε, αλλά και πάλι επέλεξε ήπια μέτρα. Προσπάθησε, όσο κυβερνούσε, να περιορίσει τις διώξεις στα πρόσωπα των επισκόπων και των επιφανέστερων πρεσβυτέρων. Οι εντολές του ήταν να ανακαλύπτονται και να καίγονται οι χριστιανικές γραφές αλλά να αποφεύγεται η καταστροφή των ναών.

Όμως, και οι κρατικοί λειτουργοί ήταν στην πλειοψηφία τους απρόθυμοι να εκτελέσουν τις αυτοκρατορικές εντολές. Ο Χριστιανισμός δεν ήταν πλέον αμελητέα ποσότητα. Άλλωστε είχε διαδοθεί σημαντικά και στις τάξεις της υψηλής κοινωνίας. Στην Ανατολή ο διωγμός ήταν σαφώς πιο ανηλεής, με πρωταγωνιστές τον Γαλέριο και τον Μαξιμιανό. Αλλά οι τετράρχες της Δύσης απέφευγαν να συλλάβουν και να εκτελέσουν Χριστιανούς. Συνολικά, στα οκτώ έτη που διήρκεσε ο "Μεγάλος Διωγμός", ο πραγματικός αριθμός των μαρτύρων σε καμία περίπτωση δεν ξεπέρασε τους 5.000.

Φως στα πρώτα βήματα του Χριστιανισμού (IB’ - Οι Χριστιανοί δεν ήταν και τα ... "καλύτερα παιδιά"!)

 

Ο θάνατος του Αλέξανδρου Σεβήρου (235 μ.Χ.), που όπως είπαμε συμπαθούσε τους Χριστιανούς, σήμανε το τέλος της Σεβηριανής Δυναστείας και την έναρξη μισού αιώνα εσωτερικών ταραχών. 

Ο διάδοχός του, Μοαξιμίνος Α' ο Θραξ) αντιπαθούσε τον οίκο του Αλέξανδρου, που αποτελούνταν σε μεγάλο βαθμό από Χριστιανούς. Γι' αυτό κήρυξε έναν χρονικά περιορισμένο διωγμό με θύματα αποκλειστικά τους ηγέτες της χριστιανικής εκκλησίας.

Το 244 μ.Χ. ανέβηκε στο θρόνο ο Φίλιππος ο Άραβας, που σύμφωνα με χριστιανικές πηγές ήταν ο πρώτος χριστιανός Ρωμαίος αυτοκράτωρ. 

Ο Ευσέβιος Καισαρείας αναφέρει στην Εκκλησιαστική του Ιστορία πως ο Φίλιππος θέλησε κάποτε να μετάσχει στην τελευταία πασχαλινή αγρυπνία της Εκκλησίας. Όμως οι επικεφαλής της χριστιανικής κοινότητας δεν του επέπτρεψαν την είσοδο λόγω των πολλών κατηγοριών που τον βάρεναν. Και τον υποχρέωσαν να καταταχθεί στην τάξη των "μετανοούντων"...

Τη δεκαετία 240-250 μ.Χ. αυξήθηκε κατακόρυφα ο αριθμός των Χριστιναών στην κοινωνική ελίτ, στον αυτοκρατορικό οίκο και στα ανώτερα πολιτικά και στρατιωτικά αξιώματα. 

Οι Χριστιανοί ήταν έτοιμοι να αλώσουν ολόκληρο τον κρατικό μηχανισμό. Και θα το είχαν καταφέρει αν μετά τον Φίλιππο δεν ανέβαινε στην εξουσία ο Δέκιος που εξαπέλησε έναν ετήσιο σκληρό διωγμό. Στο διάστημα αυτό η χριστιανική εκκλησία δέχθηκε ισχυρό πλήγμα που έπρεπε να περάσουν πάνω από 40 χρόνια για να συνέλθει...

Τους διωγμούς επενάφερε ο Βαλεριανός (253-260 μ.Χ.). Επί των ημερών του ο Χριστιανισμός για πρώτη φορά διώκεται ως θεσμός κι όχι ως μεμονωμένα άτομα. 

Οι εκκλησίες κλείνουν και οι επικεφαλής τους αντιμετωπίζονται ως σοβαρή πολιτική και κοινωνική απειλή. Οι κατηγορίες δεν ήταν και τόσο αόριστες όσο ακούγονται σήμερα. Π.χ., το 254-255 μ.Χ. εισέβαλαν στην Καπαδοκία δυο βαρβαρικά φύλα, οι Βοράντοι και οι Γότθοι. Ένας μεγάλος αριθμός χριστιανών, αλλά όχι η επίσημη εκκλησία, συμμάχησαν με τους εισβολείς. Κατατάχθηκαν στον στρατό τους, έδειξαν στους βάρβαρους οδούς και οικείες που αγνοούσαν και συμμετείχαν σε λεηλασίες και σφαγές Ρωμαίων πολιτών.

Γενικά, θα πρέπει να ξέρουμε πως οι τότε Χριστιανοί δεν ήταν και τα "καλύτερα παιδιά", όπως θέλει να μας τους παρουσιάσει η Εκκλησία. 

Ενδεικτικά αναφέρουμε μια επιστολή του επισκόπου Καρχηδόνος Κυπριανού, που αναφέρει πως ακόμη και ομολογητές της πίστεως, φυλακισμένοι την εποχή του Δέκιου, αν και ανέμεναν τον θάνατο διέπραταν σοβαρά και ανόσια αμαρτήματα όπως "απάτες, συνουσίες και μοιχείες"! Δυστυχώς δεν παραθέτει περισσότερες λεπτομέρειες...

Σφάζεις χιλιάδες, βάζεις μετάνοια στον Επίσκοπο, κι όλα μέλι-γάλα!

 

Λέγαμε τις προάλλες για την άγρια κόντρα του Αμβρόσιου, επισκόπου Μιλάνου, με τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο. Αναφερθήκαμε στην πρώτη τους σύγκρουση, που για τους περισσότερους είναι άγνωστη. Γιατί η Εκκλησία προσπαθεί να την αποκρίψει ξέροντας πως έχει τη φωλίτσα της λερωμένη. Αντιθέτως, προβάλει τη δεύτερη σύγκρουση, αμέσως μετά τη σφαγή χιλιάδων Θεσσαλονικέων το 390 μ.Χ. 

Όχι πως ο Αμβρόσιος λυπήθηκε και πολύ για το τεράστιο αυτό έγκλημα. Απλά το είδε σαν μια πολύ καλή αφορμή να ταπεινώσει τον αυτοκράτορα και να εδραιώσει την πολιτική του κυριαρχία.

Ο Θεοδόσιος ηττήθηκε κατά κράτος από τον Αμβρόσιο. Αναγκάστηκε να ζητήσει ταπεινά συγγνώμη και να ομολογήσει δημόσια το λάθος του. Οπότε, εφόσον ο στόχος του Αμβρόσιου επετεύχθη, δόθηκε συγχώρεση στον Αυτοκράτορα. Η φοβερή σφαγή διαγράφηκε από "αμάρτημα" και όλα συνέχισαν σαν να μην συνέβη τίποτα... Πάντα έτσι λειτουργούσε η πλειοψηφία των καιροσκόπων Επισκόπων.

Βέβαια, και ο Θεοδόσιος έκανε τα χατήρια των Χριστιανών γιατί χρειαζόταν την πολιτική και στρατιωτική τους υποστήριξη. Η οποία του δίνονταν πλουσιοπάροχα όταν προέκυπτε ανάγκη. 

Έτσι, μόλις δυο χρόνια μετά τα παραπάνω γεγονότα, το 392 μ.Χ., στη Δύση είχαμε μια νέα εξέγερση. Μια μικρή ομάδα παλιατιανών, με επκεφαλής τον αρχιγραμματέα Ευγένιο, δωροδόκησαν τους θαλαμηπόλους του αυτοκράτορα Ουαλεντινιανού και τον στραγγάλισαν στον ύπνο του. 

Αμέσως ο Ευγένιος, με τη συμπαράσταση μεγάλου μέρους του στρατού, άρχισε να εδραιώνεται στις δυτικές επαρχίες υψώνοντας παγανιστικά λάβαρα. Για να μην πολυλογούμε, ο Θεοδόσιος κατέπνιξε κι αυτή την εξέγερση με τη βοήθεια των χριστιανών αλλά και βάρβαρων μισθοφόρων απ’ τις περιοχές του Δούναβη...

Αλλά, μια και αναφερθήκαμε στον παγανισμό, πρέπει να παραδεχθούμε πως η αντίσταση των οπαδών της παλιάς θρησκείας ενάντια στα διατάγματα των χριστιανών αυτοκρατόρων ήταν πολύ υποτονική. Ακόμη κι αν υποθέσουμε πως οι χριστιανοί εξαφάνισαν σχετικές πηγές και μαρτυρίες, η μεγάλη εικόνα της παγανιστικής πλαδαρότητας δεν αλλάζει. 

Όταν ο Θεοδόσιος εξέδοσε διάταγμα για την καταστροφή των ειδωλολατρικών ιερών, οι τοπικές αρχές φάνηκαν διστακτκές να τον εφαρμόσουν. Κάποιοι τολμηροί χριστιανοί επίσκοποι, με τη συνοδεία ισχυρών στρατιωτικών δυνάμεων, ανέλαβαν την πρωτοβουλία της υλοποίησης των αυτοκρατορικών διαταγών. Ένας από τους πιο δραστήριους ήταν ο επίσκοπος Απάμειας Μάρκελλος. Αφού κατέστρεψε πολλά αρχιτεκτονικά αριστουργήματα της εποχής, έφτασε και η κακή του ώρα. 

Όταν μετέβει στην Αυλώνα (της Συρίας) για να καταστρέψει και τον εκεί επιβλητικό αρχαίο ναό, με συνοδεία στρατιωτών και μονομάχων, κάποια στιγμή ξεμοναχιάστηκε, έμεινε δίχως ένοπλη προστασία, και οι κάτοικοι της περιοχής τον συνέλαβαν και τον έκαψαν ζωντανό!

Μικρές εστίες ένοπλης αντίστασης αναφέρονται και για τις περιοχές της Αραβίας, Γάζας, Παλαιστίνης, Ηλιούπολης και Φοινίκης.