Σάββατο 31 Ιανουαρίου 2015

Αγιορείτικες αναμνήσεις (ΙΗ') - Ψυχογράφημα των Ησυχαστών...

Τις τελευταίες δεκαετίες αναβίωσε στ' Αγιονόρος  ο λεγόμενος "Ησυχασμός" και το κίνημα της "Νοεράς Προσευχής".
Ακούς συνέχεια ηγουμένους να περηφανεύονται πως το δικό τους μοναστήρι είναι το "πανεπιστήμιο της νοεράς προσευχής". Κι όλο και κάποιοι φαντασιόπληκτοι, αυθυποβαλλόμενοι ή και υστερόβουλοι "ασκητές" θα σου μιλήσουν για "υπερκόσμιες μυστικές εμπειρίες" που βιώνουν...
Οι λεγόμενες "μυστικές εμπειρίες" έχουν πλέον ερμηνευτεί ικανοποιητικά από την επιστήμη.
Η έντονη ροπή προς τη μυστική εμπειρία συνδέεται με μια συγκεκριμένη δομή προσωπικότητας, με μια νευρωτική σύγκρουση ή κρίση ταυτότητας που περνάει κάποιος σε μια ιδιαίτερη φάση της ζωής του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η θρησκευτική μεταστροφή του Τολστόι ύστερα από περίοδο βαριάς κατάθλιψης.
Έννοιες όπως υποβολή, ενδοστρέφεια και ενορατική-προορατική γνώση σχετίζονται με τη μυστική εμπειρία και συχνά αλληλοϋποκαθίστανται κατ' αντιπαραβολή προς το ορθολογικό, το αναλυτικό, το σαφές.
Η μυστική θέαση ξεκινάει από την αίσθηση ενός αποκεκαλυμμένου μυστηρίου, μια κρυμμένη σοφία, που ξαφνικά αποκτά βεβαιότητα, γίνεται ακλόνητη πεποίθηση, αποκτά παραληρηματικές διαστάσεις.
Ο "μύστης" αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα ως ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο και ο ίδιος συγχωνεύεται με το Υπέρτατο Ον.
Στην ψυχιατρική έχουν καταγραφεί περιπτώσεις ψυχωτικών διαταραχών που χαρακτηρίζονται από την αίσθηση ταυτότητας με το Θεό και το Σύμπαν. 
Η επιθυμία αυτή ταυτίζεται και με την τάση του ανθρώπου να ξαναενωθεί με τη μητέρα του και, κάπως ευρύτερα, με ένα υπέρτατο ερωτικό αντικείμενο, γεγονός που προκαλεί εξασθένηση της αντιληπτικής του λειτουργίας και χάνεται η αίσθηση της πραγματικότητας.
Οι πιο πάνω ψυχαναλυτικές παρατηρήσεις επιβεβαιώνονται από μια φράση γνωστού σύγχρονου αγιορείτη-ησυχαστού: "Η επιθυμία να ενωθούμε με το Θεό είναι τόσο φυσιολογική και αγία όσο και η επιθυμία να ενωθούμε με τη μητέρα μας"!
Είναι αυτό που ο Φρόυδ ονομάζει "ωκεάνια εμπειρία" ενός βρέφους που ενώνεται με τη μητέρα του απολαμβάνοντας ένα πλουσιοπάροχο στήθος.
Αλλά θα συνεχίσουμε στο επόμενο...

Παρασκευή 23 Ιανουαρίου 2015

Αγιορείτικες αναμνήσεις (ΙΖ') - Τζουράσικ παρκ του Χριστιανισμού...

Αν και ζούμε στον 21ο αιώνα, τ' Αγιονόρος διατηρεί ακόμη ένα μέρος απ' την παλιά του αίγλη.
Κανένα μεγάλο πολιτικό κόμμα δεν τολμάει να τα βάλει ευθέως με το σύστημα εξουσίας που έχει εδραιωθεί εδώ και χίλια περίπου χρόνια στο άκρο αυτό της Χαλκιδικής. 
Ακόμα και ηγέτες της Αριστεράς αναγκάζονται να προβούν σε δηλώσεις αναγνώρισης και σεβασμού. Μερικοί φτάνουν στο σημείο να παραλληλίσουν με τους Ζαπατίστας ό,τι πιο συντηρητικό και οπισθοδρομικό έχει να παρουσιάσει η κοινωνία μας, δηλαδή τον αγιονορείτικο μοναχισμό.
Το Άγιο Όρος απολαμβάνει ευρείες φοροαπαλλαγές και κάθε χρόνο εισπράττει πλουσιοπάροχες κρατικές επιχορηγήσεις καθώς και ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.
Ένα ξέμπαρκο καλογέρι μού προσφέρει τσιγάρο.
"Καπνίζεις?", τον ρωτάω.
"Ναι, αλλά όχι μπροστά στα εικονίσματα!".
Αρχίζει να μου αραδιάζει διάφορες παράξενες ιστορίες. Κατηγορεί τους Ρώσους, τους Σέρβους, τους Βούλγαρους, τον Βαρθολομαίο, τους παπικούς, τους πάντες...
"Νομίζω πως εσείς οι μοναχοί δεν αγαπάτε κανέναν!", του λέω.
"Αγαπάμε το Θεό", με αποστομώνει.
Χθες πέθανε αιφνιδιαστικά ένας Γεωργιανός εργάτης την ώρα που έκοβε ένα δέντρο στο δάσος. Η κηδεία του έγινε στη Μονή Ιβήρων.
Κάθισα στην ακροθαλασσιά και σκεφτόμουν για ώρες...
Ο θάνατος κλονίζει τις πεποιθήσεις μας. Γεμίζει το νου μας με αμφιβολίες... πιστούς και απίστους.

Σάββατο 17 Ιανουαρίου 2015

Αγιορείτικες αναμνήσεις (ΙΣΤ') - Διχασμένες προσωπικότητες...

Κάποιοι με πληροφόρησαν πως στην απέναντι πλαγιά ζει ένας καλόγερος που την ώρα που προσεύχεται σηκώνεται ένα μέτρο από το έδαφος! Το βρίσκω πολύ χρήσιμο. Θα μπορεί ν' αλλάζει τους λαμπτήρες χωρίς σκάλα...
Οι Αγιονορείτες δεν χρηματοδοτούν συνήθως κοινωφελή έργα. Φαίνεται πως το βλέμμα τους είναι στραμμένο αποκλειστικά στο Θεό κι όχι στους ανθρώπους...
Στο Βυζάντιο τα μοναστήρια του Άθω λειτουργούσαν ως τράπεζες και οφ σορ εταιρείες. Πολλοί πλούσιοι κατέθεταν εκεί τα λεφτά τους για φύλαξη, με το αζημίωτο βέβαια. Κι οι καλόγεροι φρόντιζαν να τα δανείζουν περαιτέρω με υψηλότατο επιτόκιο!
Και σήμερα πολλοί καπιταλιστές κάνουν μεγάλες δωρεές στο Άγιο Όρος. Είτε για λόγους μάρκετινγκ είτε για φορολογικούς, χωρίς να αποκλείονται και λόγοι θρησκοληψίας. Σίγουρα κάποιοι νομίζουν πως μπορούν ν' αγοράσουν μια εξέχουσα θέση στον ουρανό, όπως κάνουν και στη γη!
Οι εκτάσεις που απαλλοτριώθηκαν για την αποκατάσταση των προσφύγων αντιστοιχούν σε ένα πολύ μικρό μέρος της ακίνητης περιουσίας που οι Μονές του Όρους απέκτησαν συναλλασσόμενοι και συμβιβαζόμενοι με τους βυζαντινούς αυτοκράτορες και τους οθωμανούς σουλτάνους. 
Μη σας εξαπατά το μιξοκακόμοιρο ύφος που παίρνουν οι μοναχοί όταν βγαίνουν στον κόσμο. Στην πραγματικότητα είναι μεγάλοι έμποροι και συχνά αδίστακτοι θεομπαίχτες και σκληρόκαρδοι.
Προσωπικά αισθάνομαι πλέον μόνο οίκτο γι΄ αυτούς. 
Ζουν ως διχασμένες προσωπικότητες. 
Κι οι λίγοι που κατόρθωσαν να μην υποταχθούν στο "κοσμικό" πνεύμα, καταβάλλουν τεράστια ψυχική προσπάθεια άνευ λόγου και ουσίας, στο όνομα μιας παλιάς και ανόητης πίστης...

Παρασκευή 9 Ιανουαρίου 2015

Αγιορείτικες αναμνήσεις (ΙΕ') - Τα "χριστιανικά άμπρα-κατάμπρα" και πώς τ' Αγιονόρος έγινε "κουλτουριάρικο"!

Οι άνθρωποι που πιστεύουν στο Θεό έχουν έφεση στα παραμύθια!
Οι μοναχοί συνήθως στηρίζουν τα λεγόμενά τους σε ντοκουμέντα που κατασκευάζουν οι ίδιοι. Έχουν πολύ διαφορετική αντίληψη της αλήθειας από μας.
Οι ηγούμενοι που γνώρισα στο Όρος δεν ήταν καθόλου αφελείς. Μιλούν άνετα τη γλώσσα των επιχειρηματιών! Απαιτούν να διαχειρίζονται οι ίδιοι τα ευρωπαϊκά κονδύλια και να διαπραγματεύονται απευθείας με τους εργολάβους. Οι υπερτιμολογήσεις των έργων δίνουν και παίρνουν...
Η γλώσσα της Εκκλησίας είναι τεχνητή και ψεύτικη! Ένα κατασκεύασμα σαν την καθαρεύουσα. Οι λέξεις πρέπει να είναι βαρύγδουπες, επιβλητικές, ακαταλαβίστικες για τους πολλούς! Κάτι σαν άμπρα-κατάμπρα. Αυτό προκαλεί δέος, θαυμασμό, υποβολή. 
Να για ποιο λόγο οι ιεράρχες αρνούνται τόσο πεισματικά τη μετάφραση των λειτουργικών κειμένων...
Γύρω στα 1970 το Άγιο Όρος βρισκόταν σε πλήρη παρακμή. Τα μοναστήρια ήταν σχεδόν ετοιμόρροπα και οι λίγοι γέροντες που ΄χαν απομείνει δεν ήξεραν ούτε μπορούσαν να τα συντηρήσουν.
Τότε άρχισαν να έρχονται νέες και δυναμικές Αδελφότητες από διάφορα μέρη της Ελλάδας: Μετέωρα, Εύβοια κλπ. 
Κοινό γνώρισμα των νεοφερμένων η πνευματική τους σχέση με την παρεκκλησιαστική οργάνωση "Ζωή". Η οργάνωση αυτή είχε αποκτήσει μεγάλη πολιτική και οικονομική δύναμη, κυρίως μετά τον πόλεμο. Προΐστατο του αντικομουνιστικού αγώνα και στήριζε όλες τις δεξιές κυβερνήσεις, απ' τον Παπάγο μέχρι τον Καραμανλή. Οι περισσότεροι απριλιανοί χουντικοί ήταν εκλεκτά τέκνα της...
Οι "Ζωικοί" που πήγαν στον Άθω σίγουρα έδωσαν ζωή και νέα ώθηση στον αγιονορείτικο μοναχισμό. Στα θετικά τους και το ότι περιόρισαν το φαινόμενο της ομοφυλοφιλίας. 
Αλλοίωσαν όμως το "κλίμα" του Όρους. 
Εκεί που κάποτε έβρισκες πάμπολλους θυμόσοφους γέροντες, έστω και με υπερβολική αφέλεια και φανατισμό, σήμερα γέμισε ο κόσμος "κουλτουριάρηδες" μοναχούς...

Πέμπτη 1 Ιανουαρίου 2015

Αγιορείτικες αναμνήσεις (ΙΔ') - Η "χριστιανική γιόγκα"!

Για να λέμε και την πικρή αλήθεια, υπάρχουν και σήμερα πολλοί νέοι με μυστικιστικές τάσεις που έλκονται απ’ την αγιονορείτικη παράδοση.
Το κλίμα το καλλιεργούν με τις μπουρδολογίες τους και κάποιοι διανοούμενοι, σαν τον Χρήστο Γιανναρά, που ωραιοποιούν και εξιδανικεύουν αδιέξοδες καταστάσεις...
Η ιδέα πως μπορεί κάποιος να φτάσει στην τελειότητα μέσα απ’ την κατά μόνας προσευχή δεν είναι ούτε καινούργια ούτε χριστιανική πατέντα.
Οι Χριστιανοί, που ανέκαθεν επιδίδονταν στον αυτοθαυμασμό, θεωρούν τον "Ησυχασμό" αποκλειστικά δική τους παράδοση. Νομίζουν πως αυτοί ανακάλυψαν τις σωματικές τεχνικές, τις ελεγχόμενες αναπνοές, την καθήλωση του βλέμματος στον αφαλό, όπου πιστεύουν πως βρίσκεται η ανθρώπινη ψυχή...
Όλοι οι μυστικιστές, χιλιάδες χρόνια πριν τη γέννηση του Χριστού, με την εντατική αυτοσυγκέντρωση εκμηδένιζαν κάθε άλλη σκέψη πέραν του Θεού κι έφταναν σε μια κατάσταση έκστασης που τη βίωναν ως "καθαρό φως". Αυτό το φως οι Χριστιανοί το αποκαλούν "άκτιστο" ή "θαβώρειο"...
Η σύγχρονη συγκριτική θρησκειολογία απέδειξε πως παρόμοιες τεχνικές έκστασης, όπως π.χ. αυτή των "ζωτικών αναπνοών", χρησιμοποιούνταν χιλιάδες χρόνια πριν στην Ανατολή. Όσοι γνωρίζουν για τη "ράντζα γιόγκα" (= βασιλική γιόγκα) και για τις "ασκήσεις Ζεν" καταλαβαίνουν τι εννοώ...
Ο "Ησυχασμός είναι η "Χριστιανική γιόγκα" όπως κι ο Σουφισμός είναι η "Ισλαμική γιόγκα"!
Η Ψυχιατρική, εμπειρίες σαν αυτές που περιγράφουν οι μυστικιστές όλων των θρησκειών, της ονομάζει "ψευδαισθήσεις". Είναι αποκυήματα της φαντασίας ψυχωτικών ή υστερικών ατόμων που μπορούν να δημιουργηθούν και τεχνητά σε πειραματικό εργαστήριο αλλά και σε ένα σιωπηλό ή μονότονο φυσικό περιβάλλον όπως η έρημος και η πολική τούντα...