Σάββατο 28 Μαΐου 2011

Ο μύθος του «Κρυφού Σχολειού» - Δ’ (Ποιο συμφέρον είχαν οι Τούρκοι να απαγορεύσουν τα σχολεία;)

Οι Τούρκοι ποτέ δεν απαγόρευσαν τα σχολεία, ούτε και είχαν κάποιο λόγο να το κάνουν!
Οφείλουμε, όμως, να αναφέρουμε δύο υποθέσεις που διατυπώθηκαν γύρω απ’ το θέμα αυτό.
Σύμφωνα μ’ αυτές, οι Τούρκοι είχαν συμφέρον να απαγορεύσουν τη λειτουργία σχολείων για τους εξής λόγους:
α) Για να μην παραμεληθεί η καλλιέργεια της γης.
β) Για να μην αφυπνιστεί, μέσω της παιδείας, η εθνική συνείδηση των υπόδουλων και εξεγερθούν.
Η πρώτη εκδοχή δεν στέκει γιατί, πρωτίστως, οι υπόδουλοι δεν είχαν άλλο μέσω βιοπορισμού εκτός απ’ τη γεωργία και κτηνοτροφία. Και, δευτερευόντως, η όποια ενασχόλησή τους με τα γράμματα θα ήταν χρονικά περιορισμένη.
Όσο για τη σύνδεση της παιδείας με την αφύπνιση της εθνικής συνείδησης, αυτή έγινε στα τέλη του 18ου αιώνα κάτω απ’ την επίδραση του ευρωπαϊκού διαφωτισμού.
Οι Ασιάτες και αγράμματοι Τούρκοι του 15ου, 16ου, 17ου και των αρχών του 18ου αιώνα, σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσαν να συνδέσουν στη σκέψη τους τα δυο αυτά «επικίνδυνα» φαινόμενα...
Αντιθέτως, είχαν συμφέρον να υπάρχουν μορφωμένοι και γλωσσομαθείς υπόδουλοι ώστε να στελεχώνουν τις διπλωματικές τους υπηρεσίες και να ασκούν το διεθνές εμπόριο!

Σάββατο 21 Μαΐου 2011

Ο μύθος του «Κρυφού Σχολειού» -Γ’ (Οι πρώτες «μαρτυρίες»)

Την πρώτη ιστορική αναφορά περί «Κρυφού Σχολειού» έχουμε λίγο μετά την επανάσταση του 1821.
Πρώτος το αναφέρει ο γερμανός φιλέλληνας Carl Iken στο έργο του «Λευκοθέα».
Τις σχετικές πληροφορίες αντλεί απ’ τις επιστολές που του στέλνει ο έλληνας διαφωτιστής και λόγιος Στέφανος Κανέλλος, μαθητής και διάδοχος του Ρήγα.
Όμως, οι επιστολές αυτές του Κανέλλου στερούνται ιστορικής ακρίβειας γιατί εξυπηρετούν συγκεκριμένες πολιτικές και εθνικές σκοπιμότητες.
Ο Κανέλλος παρουσιάζει την οθωμανική δεσποτεία πολύ χειρότερη απ’ ό,τι ήταν στην πραγματικότητα, αποφεύγοντας, παράλληλα, να προβάλει τις ελληνικές αδυναμίες κι ευθύνες.
Ο έλληνας λόγιος δεν απευθύνεται στους συμπατριώτες του αλλά στους Ευρωπαίους φιλέλληνες, και τους λέει αυτό ακριβώς που θέλουν ν’ ακούσουν. Δηλαδή, ότι η ελληνική επανάσταση είναι καρπός της αργόσυρτης αλλά συστηματικής παιδείας. Ότι η παιδεία φώτισε τους Έλληνες και καλλιέργησε την εθνική τους συνείδηση. Ότι οι Έλληνες είναι αγαθοποιά, ηρωικά και προοδευτικά στοιχεία, σε αντίθεση με τους βαρβάρους και καθυστερημένους Τούρκους.
Και για όλους αυτούς τους λόγους οι Έλληνες χρειάζονται την ηθική και υλική συμπαράσταση των προοδευτικών Ευρωπαίων...
Η ύπαρξη του Κρυφού Σχολειού ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να εξαρθούν οι αρετές του έθνους, η δύναμη και η αντοχή της φυλής μέσα από τις ιστορικές αντιξοότητες και δοκιμασίες.
Ένας λαός που έζησε κάτω απ’ τις πιο σκληρές συνθήκες, κατορθώνει να τις ξεπεράσει και να ξαναβρεί την ελευθερία του με τη βοήθεια της παιδείας.
Όλ’ αυτά γίνονται ευνοϊκά δεκτά απ’ την ευσυγκίνητη και ρομαντική ευρωπαϊκή ελίτ...

Σάββατο 14 Μαΐου 2011

Ο μύθος του «Κρυφού Σχολειού» -Β’ (Υπάρχουν μαρτυρίες;)

Απ’ την περίοδο της Τουρκοκρατίας δεν σώζεται ούτε μία μαρτυρία για την ύπαρξη «κρυφών σχολειών»!
Την περίοδο αυτή στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως υπάγονται περισσότεροι από 15000 ναοί και μοναστήρια, σε πολλά απ’ τα οποία υποτίθεται πως λειτουργούσαν «κρυφά σχολειά».
Το γεγονός της ανυπαρξίας κάθε σύγχρονης μαρτυρίας, σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό των υποτιθέμενα λειτουργούντων «κρυφών σχολειών», προκαλεί κατάπληξη.
Για ποιο λόγο να αποσιωπήθηκε ένα τόσο σημαντικό και διαδεδομένο φαινόμενο, όταν έχουν σωθεί ιστορικές μαρτυρίες για πολύ πιο ασήμαντα περιστατικά της Τουρκοκρατίας;
Οι υπόδουλοι Έλληνες είχαν κάθε λόγο να εξάρουν τη λειτουργία «κρυφών σχολειών», ως απόδειξη του δυναμισμού και της ζωτικότητας του γένους...
Επιπλέον, δεν σώζεται καμία σύγχρονη ιστορική μαρτυρία, γραπτή ή προφορική, που να αφορά την εκ μέρους των οθωμανικών αρχών απαγόρευση της λειτουργίας σχολείων για τους υπόδουλους Έλληνες, έστω και σε τοπικό επίπεδο...

Παρασκευή 6 Μαΐου 2011

Ο μύθος του «Κρυφού Σχολειού» - Α’ (Μονή Φιλοσόφου-Δημητσάνα)

Περιδιαβαίνοντας τα ιστορικά μοναστήρια του Μωριά, έρχομαι αντιμέτωπος με όλους τους εθνικούς και θρησκευτικούς μύθους των τελευταίων 200 ετών.
Με κλασικότερο αυτόν του "κρυφού σχολειού"!
Κάθε υπόγεια αποθήκη ή πλυσταριό βαφτίζεται και πλασάρεται ως "κρυφό σχολειό της τουρκοκρατίας".
Κι ας έχει αποδείξει η σύγχρονη ιστορική έρευνα πως "κρυφό σχολειό" δεν υπήρξε ποτέ! Για τον απλούστατο λόγο πως ποτέ οι οθωμανικές αρχές δεν απαγόρευσαν την εκπαίδευση των υπόδουλων υπηκόων τους...
Ο μύθος αυτός θα μπορούσε να θεωρηθεί ακίνδυνος. Ίσως και χαριτωμένος.
Γίνεται όμως επικίνδυνος απ΄ τη στιγμή που τον επικαλείται η Εκκλησία προκειμένου να διεκδικήσει πρωτεύοντα ρόλο και λόγο στην εκπαίδευση των παιδιών μας!
Η "λογική" της Εκκλησίας είναι πρωτοφανής: "η ελληνική γλώσσα σώθηκε χάρι στα κρυφά σχολειά που λειτούργησαν επί τουρκοκρατίας σε εκκλησιές και μοναστήρια, οπότε η Εκκλησία πρέπει να συναποφασίζει με την πολιτεία για τα εκπαιδευτικά θέματα"!
Ανάλογης "σοβαρότητας" είναι και το επιχείρημα σύμφωνα με το οποίο "δεν πρέπει να αφαιρεθούν τα προνόμια της Εκκλησίας γιατί αυτή πρωτοστάτησε στον αγώνα του '21"!
Στην επανάσταση του 1821 συμμετείχαν όλες σχεδόν οι κοινωνικές και επαγγελματικές τάξεις των Ελλήνων.
Όμως, μόνο η Εκκλησία έχει το θράσος να επικαλείται την τότε προσφορά της (πραγματική ή ανύπαρκτη) για να διαιωνίζει τα προκλητικά της προνόμια.
Φαντάζεστε τους αγρότες να λένε "εμείς σηκώσαμε το κύριο βάρος της επανάστασης, άρα δικαιούμαστε να επιδοτούμαστε κάθε χρόνο με τον μισό προϋπολογισμό του κράτους";
Ή τους εφοπλιστές να απαιτούν να μην γίνεται κανένας έλεγχος στα πλοία τους, να μην φορολογούνται και να τους επιτραπεί το λαθρεμπόριο "επειδή στον αγώνα έκαναν μεγάλες θυσίες";