Παρασκευή 26 Αυγούστου 2022

Το χριστιανικό υπόβαθρο της έννοιας της "συλλογικής ενοχής" (του Γιάννη Νικολουδάκη)

 


 

Ο 20ός αιώνας έγινε μάρτυρας φρικαλεοτήτων που αποτελούν ντροπή στην ιστορία του πολιτισμού. Εκατομμύρια νεκροί, στρατιώτες και άμαχοι. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος για το οργανωμένο σχέδιο γενοκτονίας των Εβραίων... Σχεδόν 6.000.000 αθώοι πολίτες βρήκαν τραγικό θάνατο στα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης. 

Πώς όμως φτάσαμε μέχρι εκεί; Τι ήταν αυτό που ώθησε τους θύτες, οι οποίοι αρκετοί ήταν και μορφωμένοι και οικογενειάρχες, να προχωρήσουν στην υλοποίηση αυτού του παρανοϊκού σχεδίου;

Ανατρέχοντας στα χρόνια πριν την άνοδο του Χίτλερ βλέπουμε μια Γερμανία ρημαγμένη οικονομικά, από τις κυρώσεις που της επέβαλαν οι νικητές του Α' Παγκοσμίου. Το ναζιστικό κόμμα άκμασε μέσα σε τέτοιες ζοφερές συνθήκες. Ο Χίτλερ επέδειξε στο πλήθος, που διψούσε για "λύτρωση", τον "εχθρό": τον "Εβραίο"! 

Δεν θα ήταν υπερβολή η εκτίμηση ότι ο "Εβραίος" στο ναζιστικό περιβάλλον είχε την "έννοια" ενός πνευματικού "ξενιστή", ο οποίος κατοικούσε στους κατά τα άλλα συμπαθείς Εβραίους γειτόνους "μας"!!! Ωστόσο το πράγμα έλαβε τρομακτικές διαστάσεις όταν η προπαγάνδα του ναζιστικού κόμματος έλαβε δράση, θεωρώντας όλους συλλήβδην τους Εβραίους ΕΝΟΧΟΥΣ, απλά για το ότι γεννήθηκαν Εβραίοι... 

Ερχόμαστε στην έννοια της "συλλογικής ενοχής"! Πού την έχουμε συναντήσει ξανά, άραγε; Μας θυμίζει κάτι; Συστηματικά και οργανωμένα, η ιδέα αυτή έγινε οικεία, μαζικά  με την χριστιανική θρησκεία και την επίσημη εκδοχή της περί προπατορικού αμαρτήματος! 

Η έννοια της "βεντέτας" απέκτησε "Ουράνιο Επικυρωτή". Όλη η ανθρώπινη φυλή, σε όλους τους αιώνες που πέρασαν, ήρθαν και θα έρθουν, καθίσταται με τον άλφα ή τον βήτα τρόπο "υπόλογη" για το αμάρτημα του προπάτορά της! Στις πιο "light" εκδοχές: "απλά υφίσταται τις συνέπειες", το αποτέλεσμα ωστόσο δεν αλλάζει!

Πρώτη φορά στην ιστορία των ιδεών συναντούμε τόσο συστηματικά κι οργανωμένα την τιμωρία των απογόνων για το σφάλμα των προγόνων... Ακόμα χειρότερα δε, την "ευλογία" της και τη «θεϊκή» επικύρωση, κατ' ουσίαν! Πέραν του αμαρτήματος των προπατόρων, το ίδιο πνεύμα και διάθεση καταλογισμού σφαλμάτων σε μαζικό επίπεδο συναντούμε στη Βίβλο και στην περίπτωση των συγχρόνων του Νώε και σε εκείνη των Σοδόμων και Γομόρων και στην περίπτωση των πρωτοτόκων των Αιγυπτίων, των ιερέων του Βάαλ (σφαγιάστηκαν από τον προφήτη Ηλία) κι εσχάτως στον εβραϊκό λαό με τη διαδεδομένη "κατάρα του αίματος": "το αίμα του επάνω μας και επάνω στα παιδιά μας"!! 

Και ρωτώ: ποιος σταματάει τον άνθρωπο εκείνο -απλό πολίτη ή ηγεμόνα- να πράξει με τον τρόπο αυτό ή το πνεύμα, το οποίο υπαγορεύει η Αγία Γραφή ("ο Θεός", σύμφωνα με τους οπαδούς της κατά γράμμα ερμηνείας της); Και τελικά πόσο κοντά είμαστε σε μια ενδεχόμενη καλλιέργεια "γενοκτονικής" διάθεσης- πνεύματος, αποδεχόμενοι μία τέτοια "ηθική";

Εάν υποθέσουμε πως τα όσα εξιστορεί η Βίβλος είναι πραγματικά, αν όντως πάρουμε τοις μετρητοίς πως ο άνθρωπος πλάστηκε κατά την εικόνα του Θεού, τότε αν μη τι άλλο ο Θεός ομοιάζει -στον χαρακτήρα- μ' ένα "αρχέτυπο" του Αδόλφου Χίτλερ! Η γενοκτονική διάθεση και οι ενέργειες του εν λόγω "Θεού" είναι κάτι παραπάνω από ... εμφανείς! 

Για τον λόγο αυτό, ήδη από τα πρώτα χρόνια εμφάνισης της χριστιανικής θρησκείας, υπήρχαν άνθρωποι οι οποίοι υποστήριζαν ότι η Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται σ' έναν "Κακό Θεό, τον θεό της ύλης... Με το αμφισβητούμενο αξίωμα της ελεύθερης βούλησης και την παρανόηση της έννοιας της υπευθυνότητας, η χριστιανική θεολογία «κοπανάει» στα κεφάλια των ανθρώπων, διακηρύσσει, το ΑΙΩΝΙΑ ΣΦΑΛΜΑ τους που είναι «άνθρωποι»... Που ΥΠΑΡΧΟΥΝ! Που ζουν και απολαμβάνουν τις χαρές της καθημερινής ζωής… Ο «καλός» Θεός-Κύριος ποτέ δεν έχει λάθος! Ο «καλός Θεός» ποτέ δεν φταίει!! ΕΣΥ ΦΤΑΙΣ κι ας μην ξέρεις το γιατί...

Ποια η διαφορά λοιπόν με το ανάλογο αξίωμα του Χίτλερ απέναντι στους Εβραίους; (Φταις επειδή είσαι Εβραίος - Φταις επειδή είσαι άνθρωπος). Η μόνη επιλογή, η μόνη "γιατρειά" είναι η υποταγή και η εξόντωση -και στις δυο περιπτώσεις-. 

Ο ναζισμός βέβαια εξολόθρευε τα θύματά του σε επίπεδο «φυσικής παρουσίας», ωστόσο και στον χριστιανισμό, σε μεγάλη κλίμακα και για αιώνες, συνέβαινε το ίδιο (Ιερά Εξέταση). Κι επειδή πλέον ο χριστιανισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τις ίδιες τακτικές, η "εξόντωση" έχει μετατοπιστεί σε "πνευματικό" επίπεδο! Έννοιες όπως «Αιώνια Κόλαση», ρητά της Καινής Διαθήκης, όπως: «… να φοβηθείτε όποιον μπορεί να καταστρέψει ψυχή και σώμα στην κόλαση» (Κατά Ματθαίον 10:28), τι άλλο μπορεί να υποδηλώνουν, πέραν μιας τέτοιας διάθεσης;

Δράττομαι της ευκαιρίας, βάσει των προηγούμενων, να σκεφτώ τα παρακάτω:

Μήπως για εκείνους που πιστεύουν σε "ουτοπίες" ή πρεσβεύουν συστήματα που ευαγγελίζονται ένα οποιοδήποτε είδος "τελεολογίας", υφίσταται η πιθανότητα να φτάσουν σε εγκληματικές συμπεριφορές πιο εύκολα, προκειμένου περί της "στήριξης" αυτού του "οράματος"; 

Αφετηρία του προβληματισμού μου στάθηκε ένα βιβλίο που διαβάζω: "Άουσβιτς, οι Ναζί και η Τελική Λύση", όπου στις πρώτες σελίδες αναφέρεται πως ο συγγραφέας ρώτησε τον πρώην υπασπιστή του Γκέμπελς (Von Oven), ποια ήταν η εμπειρία του από το Γ' Ράιχ· κι εκείνος του απάντησε το εξής: "Παράδεισος"!!!

 

Για κάποιον λόγο, αμέσως μετά, έκανα τον παρακάτω συνειρμό:

Χίτλερ = Τριαδικός Θεός

Παράδεισος = ευημερία για τους "εκλεκτούς", τους "καθαρούς" Γερμανούς και τους υπάκουους εντός του Ράιχ

Κόλαση = Άουσβιτς, μέρος εξολόθρευσης αντιφρονούντων και μη επιθυμητών!!!!

 

Επομένως, οι λεγόμενοι "αμετανόητοι αμαρτωλοί" θα "ενσαρκώνουν", στην ευαγγελιζόμενη χριστιανική Ουτοπία, τον ίδιο "ρόλο" που επιτελούσαν οι Εβραίοι την εποχή του Ναζισμού; Αλήθεια, έχουν σκεφτεί οι πιστοί, έχουν κάνει τον κόπο να "ξεχειλώσουν", να φτάσουν τον μύθο τους στην "έσχατη συνέπειά" του για να διαπιστώσουν πόσο απεχθής είναι;

Παρασκευή 19 Αυγούστου 2022

Εύλογα θεολογικά ερωτήματα (Γ')

 

- Στη Δημιουργία διαβάζουμε πως πρώτα χωρίστηκε η μέρα με τη νύχτα και έγινε η φυτική βλάστηση και μετά ο ήλιος και τα λοιπά αστέρια. Δηλαδή το φως και τα φυτά είναι ανεξάρτητα από την ύπαρξη ηλίου;
- Ο άνθρωπος ήταν το τελειότερο δημιούργημα του Θεού. Αλλά βλέπουμε πως ο οισοφάγος, δηλαδή ο δρόμος της τροφής προς το στομάχι, είναι κολλητός με τον λάρυγγα, απ' όπου εισέρχεται ο αέρας στους πνεύμονες. Με αποτέλεσμα να πνιγόμαστε συχνά στην κατάποση. Ο Σοφοκλής, π.χ., πνίγηκε καταπίνοντας μια ρόγα από σταφύλι. Άρα, αυτή την ανατομική λεπτομέρεια δεν τη λες και τόσο "σοφή"!
- Η Εύα δημιουργήθηκε ως βοηθός του Αδάμ. Κι όμως αυτή τον παρέσυρε στην καταστροφή. Ένα ακόμα "λάθος" του Θεού; 
- Διαβάζουμε στη Βίβλο πως ο Θεός απαγόρευε στους Ιουδαίους να λατρεύουν άλλους θεούς. Μάλιστα αυτοχαρακτηρίζεται "ζηλότυπος και εκδικητικός". Όταν ένας άνθρωπος είναι ζηλιάρης, φθονερός και εκδικητικός τον θεωρούμε "κακό". Όταν τα ίδια ακριβώς χαρακτηριστικά έχει ένας Θεός, πώς μπορούμε και τον εκθειάζουμε;

Παρασκευή 12 Αυγούστου 2022

Εύλογα θεολογικά ερωτήματα (Β')

 

- Γιατί λέμε πως το "κακό" μπήκε στη Δημιουργία από την ανθρώπινη ανυπακοή-προπατορικό αμάρτημα, όταν η ίδια η Βίβλος ομολογεί πως προϋπήρχε; Γιατί τι άλλο δηλώνει η ύπαρξη του "δέντρου της γνώσης του καλού και του κακού";
- Υποτίθεται πως ο Θεός τα δημιούργησε όλα "καλά λίαν". Αλλά σχεδόν αμέσως παραδέχεται το πρώτο του σφάλμα. Βλέπει τον Αδάμ μόνο να μαραζώνει και σκέφτεται... "ου καλόν είναι τον άνθρωπον είναι μόνον"! Και φτιάχνει και την Εύα. Γράψε λάθος δηλαδή...
- Η πρώτη απαγόρευση που έθεσε ο Θεός στον άνθρωπο ήταν σκέτη παγίδα. Δεν θα έπρεπε να δοκιμάσει τον απαγορευμένο καρπό. Αλλά υπάρχει κάτι που το ξέρουμε εμπειρικά όλοι και χωρίς να έχουμε σπουδάσει ψυχολογία. Θες να προκαλέσεις, προτρέψεις και ενθαρρύνεις κάποιον να κάνει κάτι; Απαγόρευσέ του το! Αλλά τι; Ο Θεός δεν χαμπάριζε από παιδαγωγικά;
- Σύμφωνα με τη Βίβλο όλα τα είδη εξακολουθούν να υπάρχουν με τη μορφή της αρχικής δημιουργίας τους. Δεν ακολούθησε καμία εξέλιξη! Όμως ο Θεός έδωσε τις εντολές του στον άνθρωπο πολύ μετά από τη Δημιουργία (μέσω Μωυσή). Και πολύ αργότερα έστειλε τον Ιησού να τις διορθώσει και συμπληρώσει. Γιατί; Μήπως περίμενε να ωριμάσει εξελικτικά ο ανθρώπινος εγκέφαλος; Μήπως η Εξέλιξη μπαίνει στη Βίβλο απ' την πίσω πόρτα;

Παρασκευή 5 Αυγούστου 2022

Εμπειρίες "πνευματικού ταξιδιού" (του Γιάννη Νικολουδάκη)


 

Κάθε άνθρωπος ως διαφορετική και μοναδική προσωπικότητα ακολουθεί μια «ιδιαίτερη» πορεία στο πνευματικό ταξίδι του. Πρόκειται για μια πραγματικότητα την οποία «ψηλάφισα» τα τελευταία τρία χρόνια. Είναι δύσκολο σε αυτή την περίπτωση να τεθούν κανόνες· υπάρχει ένας, ωστόσο, βασικός, ο οποίος συνοψίζεται στην παρακάτω φράση: «να είσαι αυθεντικός»! Η αυθεντικότητα προϋποθέτει την ελευθερία, κυρίως δε την ειλικρίνεια. Προηγείται όμως όλων, η αυτογνωσία! Το «Γνώθι Σαυτόν» που έλεγαν οι αρχαίοι...

Φρονώ πως όλες οι αρετές «αρχίζουν και τελειώνουν» στη συγκεκριμένη· δεν χρειάζεται πέραν αυτής κανενός είδους «ηθικός κώδικας». 

Γνωρίζουμε τον εαυτό μας… Πρόκειται για μια διαδικασία, η οποία κρατάει μια ζωή. Και γιατί συνδέω την αυτογνωσία με το πνευματικό ταξίδι; Πέραν του ότι αποτελεί μέρος του «ταξιδιού» αυτού, μόνο έτσι θα γνωρίσουμε εκείνο το οποίο είναι καλό και ωφέλιμο για εμάς! Εκείνο που μας συμφέρει πραγματικά και όχι σύμφωνα με τις παρορμήσεις και τα πάθη «της στιγμής».. Αλήθεια, γνωρίζουμε τι θέλουμε;; Είμαστε κύριοι του εαυτού μας;;

Πέρασα από τον εκκλησιαστικό χώρο, μελέτησα διάφορες θρησκείες, φιλοσοφίες, ιδεολογίες…. και κατάλαβα, εντέλει, πως το «πρόβλημα» δεν βρίσκεται εκεί! Ή για να το θέσω καλύτερα: δεν περιορίζεται στις εν λόγω· αφορά μία συγκεκριμένη «στάση ζωής». Τον δογματισμό, την περιχαράκωση του νου στο «εμείς» και το «εσείς»! Αλλά γιατί βάζω κι εγώ «ταμπέλες»; 

Όπως ανέφερα μόλις πριν λίγο, το «γνώθι σαυτόν» έχει τη μεγαλύτερη σημασία· μπορεί κάποιος ή πολλοί να τη βρίσκουν να είναι δογματικοί, να τους εκφράζει!!! Ας διευκρινίσω, επομένως, πως μιλώ για τον εαυτό μου εδώ! Δεν τον μπορώ τον δογματισμό.. Όχι, διότι έχω κάνα βίτσιο να μη θέλω να ηρεμήσω –κι η πνευματική ηρεμία, τα "πνευματικά καταφύγια", οι θρησκείες κι οτιδήποτε προσιδιάζει σ’ ένα κλειστό σύστημα, αυτήν εξυπηρετούν- αλλά απλά γιατί «δεν μου κάνει»! Είναι η ιδιοσυγκρασία μου τέτοια· και να «ηρεμήσω» π.χ. για 2 μήνες, πάλι θα «ψάχνομαι» μετά το πέρας αυτών των μηνών… 

Το μυαλό «στεγνώνει» όταν δεν ανανεώνει τις «παραστάσεις» του.. Εκτιμώ –και γι’ αυτό το λόγο έχω μελετήσει- τις πνευματικές και θρησκευτικές παραδόσεις των διαφόρων πολιτισμών, όπως και τα φιλοσοφικά κινήματα των διανοητών που έχουν περάσει από το «προσκήνιο», αλλά δεν μπορώ να περιοριστώ σε κανέναν από αυτούς… 

Δεν γνωρίζω εάν στο μέλλον θα «αγκυροβολήσω» κάπου· από την άλλη στην παρούσα φάση δεν είμαι σε καμιά περίπτωση μηδενιστής! Κι ο μηδενισμός, υπό τις αυστηρές του προϋποθέσεις, δόγμα είναι!

Αφήνω ανοιχτές όλες τις «πόρτες», όλα τα ενδεχόμενα· ο κόσμος του πνεύματος για μένα είναι ο κόσμος της ελευθερίας και ελευθερία σημαίνει η συνύπαρξη όλων των «αληθειών» που διατυπώθηκαν, καθ’ όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης παρουσίας επάνω στη γη! Όλα ισχύουν και τίποτα… Ή για να το θέσω διαφορετικά: εμείς διαμορφώνουμε την (δική μας) πραγματικότητα!

Ο δάσκαλος, από την άλλη, καλείται να δώσει στους μαθητές του τη δυνατότητα να «πετάνε» με τα δικά τους «φτερά» και όχι να δημιουργεί οπαδούς ή κινήματα που ομνύουν στο όνομά του. Αυτή είναι η έννοια του «καθοδηγητή»...