Φως στα πρώτα βήματα του Χριστιανισμού (IΓ’ - Τα γεγονότα δεν έγιναν ακριβώς όπως μας τα λέει η Εκκλησία!)

 

Όπως έχουμε ξαναπεί, τους τρεις πρώτους αιώνες οι διωγμοί των Χριστιανών αποτελούσαν την εξαίρεση και όχι τον κανόνα. Οι περισσότεροι αυτοκράτορες αντιμετώπισαν τον χριστιανισμό με αδιαφορία και ανοχή. 

Αλλά δεν έλειψαν και εκείνοι που έδειξαν συμπάθεια ή και υποστήριξη. Ένα τέτοιο παράδειγμα έχουμε γύρω στο 270 μ.Χ., επί αυτοκράτορος Αυρηλιανού. Εκείνη την περίοδο μια μεγάλη Σύνοδος Επισκόπων καταδίκασε ως αιρετικό τον επίσκοπο Αντιόχειας Παύλο. Όταν πήγε να τον αντικαταστήσει ο νέος "ορθόδοξος" επίσκοπος Δόμνος, ο Παύλος αρνήθηκε με δυναμικό τρόπο να του παραδώσει τα κτίρια και τις εκκλησίες της επισκοπής του. Τότε η επίσημη Εκκλησία ζήτησε την παρέμβαση του Αυτοκράτορα, ο οποίος φρόντισε να αποβάλει με βίαιο και ταπεινωτικό τρόπο τον Παύλο απ’ τα εκκλησιαστικά ακίνητα και να τα παραδώσει στον επίσκοπο που αναγνώριζε η εκκλησία της Ρώμης!

Αλλά και στον λεγόμενο "Μεγάλο Διωγμό", που ξέσπασε το 303 μ.Χ., ο πρωταγωνιστής του Διοκλητιανός ήταν εξ αρχής απρόθυμος να κινηθεί εναντίον των Χριστιανών. Ο ηλικιωμένος πλέον αυτοκράτορας θεωρούσε πολυτέλεια για το κράτος να προκληθεί μια τόσο μεγάλη εσωτερική αναταραχή. 

Θεωρούσε αρκετό να εκδιωχθούν οι Χριστιανοί απ’ το δικαστικό και στρατιωτικό σώμα. Η στάση του ήταν απόλυτα μετριοπαθής. Προσπαθούσε πάση θυσία να αποτρέψει την αιματοχυσία. Άλλωστε, στενότατοι συγγενείς του (ίσως η σύζυγος και η κόρη του) ήταν Χριστιανοί. Και πολλοί χριστιανοί υπηρετούσαν στην προσωπική του φρουρά, ανήκαν στον ευρύτερο "οίκο" του, ενώ ο μητροπολιτικός ναός στη Νικομήδεια ήταν στο κεντρικότερο σημείο της πόλης, ορατός από τα αυτοκρατορικά ανάκτορα.

Εκείνος που επέμενε για την έναρξη σκληρού διωγμού ήταν ο Γαλέριος. Ο Διοκλητιανός τελικά υποχώρησε, αλλά και πάλι επέλεξε ήπια μέτρα. Προσπάθησε, όσο κυβερνούσε, να περιορίσει τις διώξεις στα πρόσωπα των επισκόπων και των επιφανέστερων πρεσβυτέρων. Οι εντολές του ήταν να ανακαλύπτονται και να καίγονται οι χριστιανικές γραφές αλλά να αποφεύγεται η καταστροφή των ναών.

Όμως, και οι κρατικοί λειτουργοί ήταν στην πλειοψηφία τους απρόθυμοι να εκτελέσουν τις αυτοκρατορικές εντολές. Ο Χριστιανισμός δεν ήταν πλέον αμελητέα ποσότητα. Άλλωστε είχε διαδοθεί σημαντικά και στις τάξεις της υψηλής κοινωνίας. Στην Ανατολή ο διωγμός ήταν σαφώς πιο ανηλεής, με πρωταγωνιστές τον Γαλέριο και τον Μαξιμιανό. Αλλά οι τετράρχες της Δύσης απέφευγαν να συλλάβουν και να εκτελέσουν Χριστιανούς. Συνολικά, στα οκτώ έτη που διήρκεσε ο "Μεγάλος Διωγμός", ο πραγματικός αριθμός των μαρτύρων σε καμία περίπτωση δεν ξεπέρασε τους 5.000.