Κάνοντας μια σύντομη αποτίμηση της ιστορίας του λεγόμενου "αρχέγονου χριστιανισμού" θα λέγαμε πως:
α) Οι ηθικές του απόψεις ήταν σχεδόν ταυτόσημες με τις αντίστοιχες αξίες των εθνικών. Λίγο να διαβάσει κανείς τον Επίκτητο και τον Μάρκο Αυρύλιο πολλά θα καταλάβει. Αλλά κι εκεί που εμφανίζονται αποκλίσεις, αυτές περιορίζονται στο θεωρητικό επίπεδο και δεν αντανακλώνται στην πραγματική συμπεριφορά.
β) Πριν τον Κωνσταντίνο οι περισσότεροι οπαδοί του χριστιανισμού ελκύονταν όχι απ’ τις θεολογικές και ηθικές διδασκαλίες της νέας θρησκείας, αλλά απ’ τα "θαύματα", τους εξορκισμούς, τις "θεραπείες" και τα μαρτύρια των προηγούμενων.
γ) Από την εποχή του Κωνσταντίνου και μετά, η μεταστροφή των λαϊκών μαζών στον χριστιανισμό ήταν κάθε άλλο παρά πλήρης και εκούσια. Χρειάστηκαν αιώνες εξαναγκασμού, πίεσης και απειλές σκληρότατων ποινικών τιμωριών για να ολοκλρωθεί.
δ) Η χριστιανική εκκλησία προσπάθησε σκληρά να επιβάλλει την άποψή της πως η θρησκεία της ερχόταν να προσφέρει κάτι καινούργιο στον κόσμο. Φυσικά αυτό δεν ισχύει. Ο Χριστιανισμός λεηλάτησε κυριολεκτικά τις παλιές θρησκείες και φιλοσοφίες. Στερούνταν καινοτόμου και δημιουργικής σκέψης. Πίσω απ’ τα κηρύγματα της αγάπης έκρυβε το σκληρό πρόσωπό του. Της μισαλοδοξίας και της διώξεως κάθε αντίθετης άποψης και φωνής.
ε) Η διάδοση του χριστιανισμού στηρίχθηκε αρχικά, ας το πούμε, στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Μέσω εμπόρων, στρατιωτών και δούλων που μετακινούνταν απ’ την Παλαιστίνη προς τα μεγάλα αστικά κέντρα της αυτοκρατορίας. Οι οργανωμένες αποστολικές δραστηριότητες ήταν μεταγενέστερες και όχι τόσο επιτυχημένες όπως τις εμφανίζει η εκκλησία. Άλλωστε κι απ’ τα επίσημα χριστιανικά κείμενα προκύπτει πως οι λεγόμενοι "απόστολοι" έβρισκαν χριστιανούς στις πόλεις που επισκέπτονταν.
στ) Ο χριστιανισμός ήταν αναμφίβολα ένα αντιρωμαϊκό κίνημα με θρησκευτικό φερετζέ. Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, που απευθυνόταν στις κατώτερες και πιο καταπιεσμένες κοινωνικές και εθνοτικές ομάδες, τα λέει όλα. Οι άνθρωποι αυτοί ζούσαν με ένα όνειρο: να διαλύσουν τη Ρώμη και να καταλύσουν την παγκόσμια εξουσία της, αντικαθιστώντας την με μία δική τους, που για ξεκάρφωμα την ονόμασαν "Βασιλεία των Ουρανών"!
ζ) Ασφαλώς και στους πρώτους χριστιανούς ανήκαν και άτομα ανώτερου κοινωνικού και μορφωτικού επιπέδου. Αλλά η συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν βουτηγμένη στη φτώχεια, στην αμάθεια και στις προλήψεις. Η κοινοκτημοσύνη των υλικών αγαθών ήταν ένας ισχυρός κράχτης και μεγάλος μαγνήτης που τράβαγε νέους πιστούς-οπαδούς. Όμως αυτό το παραμυθάκι γρήγορα ξεφούσκωσε οπότε το χριστιανικό κίνημα πέρασε σε επόμενες φάσεις εξέλιξης. Λιγότερο αγαπησιάρικες...
η) Ουδέποτε υπήρξε μία και ενιαία χριστιανική εκκλησία. Τους πρώτους αιώνες επικράτησε μια ανοιχτοσύνη, ελευθερία και ποικιλότητα. Η κάθε χριστιανική κοινότητα είχε τη δική της πίστη, τα δικά της ευαγγέλια, τη δική της λατρεία. Η ενοποίηση επιχειρήθηκε απ’ τα μέσα του 4ου αιώνα, ως πολιτκή επιλογή και εργαλιοποίηση της θρησκείας για την ενότητα της αυτοκρατορίας. Αλλά κι αυτή η προσπαθεια ουσιαστικά απέτυχε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου