Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) ΚΓ’ - Η μύηση των Μπεκτασήδων

Το μυστικιστικό τάγμα των Μπεκτασήδων θυμίζει σε πολλά σημεία στην οργάνωσή του, τον δυτικό τεκτονισμό. 

Πιθανόν ο τεκτονισμός της δύσης να δανείστηκε πολλά στοιχεία από την οργάνωση, την δομή, τους σκοπούς αλλά και τις τελετές των Μπεκτασήδων.

Στα τάγματα και φυσικά στον Μπεκτασισμό υπάρχει μια ιεραρχική δομή και απονέμονται τίτλοι και αξιώματα, που συνιστούν δικαιώματα και υποχρεώσεις των μελών. Στο τάγμα, ως μέλη, συμμετείχαν και γυναίκες που έπαιρναν μέρος και στις κοινές εορτές και τελετές, συνήθεια που προέρχεται από τον Σαμανισμό. Αν και δεν αναφέρεται κάποιος τεκές που να συμμετείχαν αποκλειστικά γυναίκες, κατά τα πρότυπα του γυναικείου ορθόδοξου μοναχισμού.

Κάθε υποψήφιο μέλος περνά ένα διάστημα δοκιμασίας πριν ενταχθεί στους κόλπους του τάγματος. Η μύηση ομοιάζει με αυτή του δοκίμου Σαμάνου. 

Ο τρόπος και οι διαδικασίες είναι λίγο πολύ ίδιες σε όλα τα τάγματα και τις μυστικές πνευματικές οργανώσεις. Καταρχήν, μέλος του τάγματος γίνεται κανείς μόνο με την θέλησή του και σε καμιά περίπτωση με επιβολή ή ακόμη με ψυχολογική βία. Ο υποψήφιος μόνος του θα μπορεί να επιλέξει την συμμετοχή του στην ομάδα. Μάλιστα, κατά την διάρκεια της τελετής ένταξής του στο τάγμα, θα ερωτηθεί δημόσια κατ΄ επανάληψη από τον «ηγούμενο» του τεκέ αν το σκέφτηκε καλά και αν πράγματι θέλει να ενταχθεί σ΄αυτό, διότι με την απόφασή του αυτή δεσμεύεται για όλη του την ζωή.

Ο δόκιμος ονομάζεται Ασσίκ (Ασσίκης), που σημαίνει ερωτευμένος, αυτός αποτελεί οπαδό του τάγματος, αλλά δεν είναι μυημένος. Όταν αναγνωριστεί σαν μέλος του τάγματος, λέγεται Μουχίπ (φίλος του Θεού). Ο υποψήφιος μαθαίνει όλες τις πληροφορίες σχετικά με την λειτουργία και τους κανόνες του τάγματος, από ένα παλιό μέλος. Αναπτύσσεται μια σχέση δασκάλου και μαθητού που θα αποτελέσει μια ανθρώπινη αλυσίδα. Ο μαθητής αντικρίζοντας την Μέκκα στέκει μπροστά στον δάσκαλο και παίρνει το χέρι του. Ο δάσκαλος πρέπει πρώτα να του βάλει να ζητήσει συγνώμη τρείς φορές …. Μετά ο δάσκαλος πρέπει να πει: Δεν είμαι άξιος να είμαι δάσκαλος. Δέξου με σαν αδελφό. Ο μαθητής λέει: Σε δέχομαι σαν δάσκαλο. Κατόπιν ο δάσκαλος λέει: Μ΄ έχεις δεχθεί σαν δάσκαλο. Ο μαθητής λέει: Ναι σ΄ έχω δεχθεί σαν δάσκαλο. Μετά από αυτό, ο δάσκαλος φροντίζει ώστε ο νέος μαθητής να γίνει δεκτός από κάθε τάγμα του οποίου θέλει να γίνει μέλος από τον ίδιο μέχρι και τον Προφήτη Μωάμεθ (ας είναι ευλογημένος)». Άλλες φορές ο νεοφώτιστος παίρνει μαζί του στο μοναστήρι ένα πρόβατο και ένα μικρό χρηματικό ποσό. Το πρόβατο θυσιάζεται στο κατώφλι του τεκέ.

Με την πάροδο του χρόνου και αν το παλιό μέλος πειστεί για την ικανότητα του δοκίμου να εκπληρώσει την υποχρέωσή του, συστήνεται στον ηγούμενο, και ο τελευταίος θα ορίσει την ημερομηνία κατά την οποία θα πραγματοποιηθεί η τελετή της «ομολογίας πίστεως» (Ikrar) του νέου μέλους προς το Τάγμα.

Η είσοδος του υποψηφίου γίνεται με συμβολική διαδικασία καθαρμού που στοχεύει στον συμβολικό θάνατο και την αναγέννησή του, την «ανάστασή» του. Η έναρξη γίνεται με την σφαγή ενός ζώου που θυσιάζεται στο κατώφλι της εισόδου της αίθουσας της τελετής και θα αποτελέσει μέρος του γεύματος με την ολοκλήρωση της τελετής. 

Ο υποψήφιος οδηγείται στον χώρο της τελετής ξυπόλυτος και ασκεπής. Καλύπτει το σώμα του με ένα σάβανο ή ξαπλώνει μέσα σε ένα φέρετρο, όπου ο πνευματικός του αφού τον καλύψει με ένα σκέπασμα τον προτρέπει να αφήσει πίσω του τον προηγούμενο χαρακτήρα του. Στην συνέχεια ο «αναγεννημένος» υποψήφιος σηκώνεται και αναφωνεί την ψυχική του αλλαγή και κάθαρση.

Είναι έτοιμος για την νέα του ζωή. Φορά στον λαιμό του μια μάλλινη θηλιά που συμβολίζει την πλήρη υποταγή του στις ιδέες και αξίες του τάγματος δίνοντας ισόβιο όρκο υποταγής. Το ότι οδηγείσαι με την θέλησή σου στην τελευταία πράξη της γήινης ζωής σου, αποτελεί μια συνειδητοποιημένη πράξη που μπορεί να επιφέρει την επιστροφή σου μέσα από «την μήτρα της νέας ζωής σου».

Χρόνος της εκπαίδευσης των μαθητών στο τάγμα των Μεβλεβίδων ήταν 1.001 ημέρες, όπου ο μαθητής, μελετούσε και απήγγειλε ποίηση και φυσικά μάθαινε τον περιστρεφόμενο χορό, στροβιλίζοντας επί τόπου, με την χρήση στην αρχή ενός καρφιού, που το τοποθετούσε μεταξύ του μεγάλου και του δευτέρου δακτύλου του αριστερού ποδιού. Τον χορό συνόδευαν μουσικές μικρές ορχήστρες που αποτελούνταν από μουσικούς που έπαιζαν το έγχορδο tambur από το τοξοειδές rebab και από το καλαμένιο ney, που όλα τους είχαν συμβολικό χαρακτήρα. 

Ο γέροντας (Σεΐχ, Πίρ, Μουρσίτ), αυτός που θα οδηγήσει τον προσήλυτο δόκιμο στον «Μονοπάτι της Εξάγνισης», ήταν ένας σεβάσμιος άνθρωπος με πολλές εμπειρίες και βαθειά γνώση, που ο λόγος του ήταν απόλυτος κανόνας για τους μαθητές του.

Αν εξετάσει κανείς με προσοχή το τελετουργικό της όλης διαδικασίας, θα διαπιστώσει τα κοινά με αυτά των χριστιανικών μυστηρίων της κατήχησης, του χρίσματος και της βάπτισης. Ενώ, αν μπούμε στη διαδικασία σύγκρισης του ‘τυπικού’ μύησης του δοκίμου μοναχού του ορθόδοξου μοναχισμού με αυτήν του Ασσίκ στο τάγμα των Μπεκτασήδων θα συναντήσουμε ένα πλήθος από κοινές διαδικασίες. Η τελετή αυτή αποτελεί την μεγαλύτερη μυστηριακή ιεροτελεστία, κατά την διάρκεια της οποίας το νεοεισερχόμενο μέλος θα ενταχθεί στο τάγμα. Οι τελετές αυτές από τάγμα σε τάγμα διαφέρουν, αλλά σε βασικές γραμμές, η διαδικασία είναι κοινή.