Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου 2017

Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) ΙΣΤ’ - Το Τάγμα των Μπεκτασήδων

Όπως προαναφέρθηκε το βασικό και απαραίτητο στοιχείο που απαιτείται για την ίδρυση ενός σούφικου τάγματος είναι ή ύπαρξη του ιδρυτή, ενός αγίου ή ενός χαρισματικού Γέροντος, γύρω από την διδασκαλία του οποίου αποκρυσταλλώθηκε το τάγμα. 
Στους Μπεκτασήδες η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Ο Χατζή Μπεκτάς, που έδωσε και το όνομα του στο τάγμα, μας είναι περισσότερο γνωστός από μύθους. Οπωσδήποτε όμως υπήρξε. Το όνομά του αναφέρεται σε ένα ‘χρονικό’ των πρώτων Οθωμανών και σε μία ‘αφήγηση’ αγιογραφική (συναξάρι).
Κατά τον ερευνητή Ζεγκίνη ο Χατζή Μπεκτάς Βελή γεννήθηκε στην πόλη Νισαπούρ της επαρχίας Χορασάν στην Περσία. Περιοχή από την οποία υποστηρίζεται από ιστορικούς ότι έλκουν την καταγωγή τους οι Οσμανλίδες Τούρκοι. Οι απόψεις για την ακριβή ημερομηνία γέννησής του διίστανται, αλλά οι νεώτεροι ερευνητές που ασχολήθηκαν με τη ζωή και το έργο του, κατέληξαν ότι έζησε τον 13ο αιώνα και συγκεκριμένα ως ημερομηνία γέννησης δέχονται το έτος 1209, ενώ ημερομηνία θανάτου του το 1271.
Κατά την περίοδο που ο Χατζή Μπεκτάς έζησε στο Χορασάν δεν υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες, αλλά παραδόσεις, σύμφωνα με τις οποίες ο Χατζή Μπεκτάς σε πολύ νεαρή ηλικία κάνει αισθητή την παρουσία του πραγματοποιώντας ένα πλήθος θαυμάτων. 
Τα πρώτα χρόνια της εφηβείας του γίνεται υποτακτικός του ενάρετου σεΐχη Λόκμαν Περεντέ, μαθητού του ιδρυτή του τάγματος των Γεσεβήδων, Σείχη Αχμέτ Γεσεβή, από τον οποίο και μυήθηκε στο δερβίσικο τάγμα του.  
Με τον δάσκαλό του Λόκμαν Περεντέ πηγαίνει για προσκύνημα στην Μέκκα, από όπου αποκτά το πρώτο συνθετικό του ονόματός του Χατζή. Η φήμη του ως ενάρετου και χαρισματικού μυστικιστή εξαπλώνεται γρήγορα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ο Χότζα Αχμέτ Γεσεβή να τον ορίσει και να τον αποστείλει ως εκπρόσωπο του στους Δερβίσηδες της Μικράς Ασίας.
Νεότερες μαρτυρίες υποστηρίζουν ότι ο Μπεκτάς περνά πρώτα από τους ιερούς προσκυνηματικούς τόπους των Μουσουλμάνων Νετζέφ, Μέκκα, Ιεροσόλυμα και Χαλέπι και παίρνει τον τίτλο του Χαντζή. Μάλιστα κρατά νηστεία σαράντα ημερών, θα αποσυρθεί στην περιοχή της Καππαδοκίας κοντά στο χωριό Σούλουτζα Καραχογιούκ που σήμερα φέρει το όνομά του, «Χατζή Μπεκτάς». 
Θα περάσει την ζωή του σαν ερημίτης, αναχωρητής. Αναφερόμαστε σε μια περιοχή όπου ζούσε διαχρονικά πλήθος Χριστιανών ασκητών (πολύ κοντά στην μοναστική πολιτεία του Γκιόρεμε). Ο τόπος λοιπόν που επέλεξε και εγκαταστάθηκε ο Χατζή Μπεκτάς ήταν ένας τόπος κατεξοχήν μοναστηριακός, ήταν ο τόπος που γεννήθηκαν και μεγαλούργησαν πλήθος πατέρων της Ορθοδοξίας. 
Εδώ αρχίζει τη δράση του το κίνημα των Μπεκτασήδων, που θα επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από τους γηγενείς κατοίκους της Καππαδοκίας. Η έντονη θρησκευτική ζωή των Ορθοδόξων Χριστιανών κατοίκων της περιοχής, θα βάλει το στίγμα της στις ιδεολογικές επιλογές και λατρευτικές δοξασίες του κινήματος. Αυτός ήταν και ο λόγος της επιλογής του Χατζή Μπεκτάς σαν τόπος ασκητισμού. 
Συνηθιζόταν εξ άλλου να επανδρώνουν τα εγκαταλειμμένα κελιά και τις χριστιανικές μονές, δερβίσηδες Μουσουλμάνοι. Συνέχιζαν την μοναστική παράδοση στην περιοχή, ασκώντας τα καθήκοντά τους. Η πρώτη πιο γνωστή περιοχή στην Μικρά Ασία, Μουσουλμάνων αναχωρητών είναι ο Όλυμπος της Βιθυνίας. Ενώ ιερές μονές που επανδρώθηκαν από δερβίσηδες είναι πάμπολλες στην περιοχή, με χαρακτηριστικότερη αυτή του Αγίου Χαρίτωνος στο Ικόνιο από το τάγμα των Μεβλεβήδων, και του Αγίου Χαραλάμπους στο Κιρσεχίρ στην Καππαδοκία από τους Μπεκτασήδες. 
Σύμφωνα με τον ιστορικό Fuad Koprulu, δεν ίδρυσε ο ίδιος κάποιο τάγμα και δεν είχε μαθητές. Το τάγμα που φέρει το όνομά του θεμελιώθηκε μετά τον θάνατό του, αλλά οι πληροφορίες που έχουμε δεν μας επιτρέπουν να γνωρίζουμε, πότε έγινε η πρώτη επίσημη συνάθροιση. 
Ανάμεσα στους πρώτους μαθητές του τάγματος, ο ιστορικός αναφέρει τον Αμτάλ Μουσά που ήταν μαθητής της Καντιντσίκ Άνα, πνευματικής συζύγου του Χατζή Μπεκτάς. Ο Αμτάλ θα αποτελέσει, τον πνευματικό ιδρυτή του τάγματος των Γενιτσάρων. Εξ άλλου είναι φανερό ότι το τάγμα των Μπεκτασήδων ήταν σε στενή σχέση με τους πρώτους Οθωμανούς.

Δεν υπάρχουν σχόλια: