Η Αλεξάνδρεια, και η Αίγυπτος γενικότερα, θεωρείται μια απ’ τις μεγαλύτερες κοιτίδες του Χριστιανισμού. Όμως τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά όπως φαίνονται σήμερα.
Τον 1ο αιώνα μ.Χ. η Αλεξάνδρεια είχε πολλές ιδιαιτερότητες. Το 1/3 του πληθυσμού της ήταν Ιουδαίοι. Είχαν τις δικές τους συνοικίες και συναγωγές, τη δική τους πολιτιστική και κοινωνική παράδοση. Και φυσικά κυριαρχούσαν στον χώρο του εμπορίου και των χρηματικών συναλλαγών.
Όμως οι Ιουδαίοι της Αλεξάνδρειας δεν ήταν σαν τους Ιουδαίους της Ιερουσαλήμ και της Παλαιστίνης. Ήταν σχεδόν πλήρως εξελληνισμένοι. Σε τέτοιο μάλιστα βαθμό που οι περισσότεροι είχαν εγκαταλείψει τη γλώσσα της φυλής τους και μιλούσαν και έγραφαν στα ελληνικά. Για το λόγο αυτό άλλωστε η Εβραϊκή Βίβλος (Παλαιά Διαθήκη) μεταφράστηκε στα ελληνικά στην Αλεξάνδρεια κι όχι αλλού.
Όλα αυτά έκαναν το ιουδαϊκό κέντρο της Ιερουσαλήμ να βλέπει με καχυποψία ή και εχθρότητα τους αλεξανδρινούς ομοθρήσκους τους. Τους θεωρούσε κάτι ως "αιρετικούς".
Μεσα σε αυτό το ιδιότυπο ιουδαϊκό περιβάλλον πρωτορίζωσε κι ο αλεξανδρεινός χριστιανισμός. Έτσι ήταν επόμενο να φέρει εκ γενετής το στίγμα του "αιρετικού". Οι πρώτοι χριστιανοί της πόλης ήταν ένα είδος προοδευτικού και εξελληνινισμένου ιουδαιο-χριστιανισμού, που όμοιό του δεν υπάρχει σήμερα.
Το 117 μ.Χ. στην Αίγυπτο έλαβε χώρα μια τεράστια ιουδαϊκή εξέγερση εναντίον της ρωμαϊκής εξουσίας. Ο αυτοκράτορας Τραϊανός την έπνιξε στο αίμα και έκτοτε το ιουδαϊκό στοιχείο σχεδόν εξαφανίστηκε απ’ την περιοχή. Αυτό ήταν και το τέλος του ιδιότυπου αλεξανδρεινού ιουδαιο-χριστιανισμού.
Ο Χριστιανισμός της πόλης άρχισε να απογαλακτίζεται απ’ τον ιουδαϊσμό, όχι όμως και από την έντονη επίδραση της ελληνικής φιλοσοφίας. Πλέον εμφανίζεται στην Αίγυπτο κυρίως με την πλειοψηφική μορφή των γνωστικών αιρέσεων-κονοτήτων. Πρόκειται για ένα μίγμα διάφορων και συχνά αντιφατικών δοξασιών. Ιουδαϊκών, χριστιανικών, αιγυπτιακών, βαβυλωνιακών, περσικών κ.λπ.
Τα πρώτα σημάδια ισχυρής και οργανωμένης "ορθοδοξίας" στην Αίγυπτο εμφανίζονται κυρίως μετά το 180 μ.Χ. Σύμφωνα με τις πηγές μπορούμε να εικάσουμε πως αυτή η στροφή επήλθε λόγω της έντονης και άμεσης παρέμβασης της εκκλησίας της Ρώμης. Η οποία, σημειωτέον, τους 8 πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού ήταν η κιβωτός και ο εγγυητής της ορθόδοξης πίστης.
Σταδιακά ο γνωστικισμός στην Αίγυπτο και παντού έσβησε. Αλλά οι δοξασίες του δεν εξαφανίστηκαν. Επιβίωσαν στα πλαίσια "νεώτερων αιρέσεων", κυρίως στη Συρία και στην Αίγυπτο. Σίγουρα δεν είναι τυχαίο που τα δυο μεγάλα κέντρα της Ανατολής, η Αντιόχεια και η Αλεξάνδρεια ήταν οι μήτρες των περισσότερων και μεγαλύτερων χριστιανικών αιρέσεων...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου