Σάββατο 18 Ιανουαρίου 2020

Ρώμη και Χριστιανισμός: αλήθειες και ψέματα (ΣΤ΄ - Λίγα λόγια για τους Διωγμούς)

Ο πρώτος διωγμός τον Χριστιανών έγινε το 64 μ.Χ., αμέσως μετά τη μεγάλη πυρκαγιά της Ρώμης και ήταν τοπικός. 
Ο πρώτος γενικός διωγμός, που αφορούσε ολόκληρη τη ρωμαϊκή επικράτεια, ήταν του Δέκιου, το 250 μ.Χ., και κράτησε περίπου έναν χρόνο. 
Ο δεύτερος γενικός διωγμός ήταν του Βαλεριανού, 255-259 μ.Χ. και τρίτος αυτός του Διοκλητιανού, που κράτησε αρκετά χρόνια, κυρίως στην Ανατολή, και ονομάστηκε "Μεγάλος Διωγμός".
Στα μεσοδιαστήματα είχαμε κατά καιρούς τοπικούς διωγμούς, αλλά στο μεγαλύτερο διάστημα οι χριστιανοί απολάμβαναν σχεδόν απόλυτη ηρεμία, έχτιζαν ναούς ακόμα και κοντά σε ανάκτορα, οι εκκλησίες τους συγκέντρωναν μεγάλες περιουσίες κ.λπ.
Οι τοπικοί διωγμοί ποίκιλαν ως προς τα αίτια, τη μορφή, την έκταση και τα αποτελέσματα. Γενικά, οι χριστιανοί είχαν κακή φήμη. Σίγουρα πολλές εις βάρος τους διαδόσεις ήταν υπερβολικές και κάποιες ψεύτικες. Αλλά σίγουρα κάπου υπήρχε και μια δόση αλήθειας στις εναντίον τους κατηγορίες. Δυστυχώς, οι ιστορικές πηγές δεν μπορούν να μας διαφωτίσουν για τις λεπτομέρειες. Ξέρουμε μόνο πως οι χριστιανοί, έτσι γενικά κι αόριστα, κατηγορούνταν ως μισάνθρωποι, εγκληματίες, πως διέπρατταν βδελυρές πράξεις (αιμομιξίες και κανιβαλισμό), ότι προκαλούσαν παντού ταραχές και συγκρούσεις με τους Ιουδαίους, πως ήταν υπεύθυνοι για κάθε φυσική καταστροφή καθώς προσέβαλλαν τους θεούς κ.λπ.
Για μεγάλα διαστήματα οι χριστιανοί ήταν το κόκκινο πανί για τις λαϊκές μάζες. Ο αμόρφωτος και δεισιδαίμων όχλος αντιμετώπιζε με προκατάληψη κάθε θρησκευτικό νεοτερισμό. Απ’ την άλλη, η Διοίκηση έβλεπε πίσω απ’ την άρνηση των "εθνικών θεών" να κρύβεται η απόρριψη της δικής της εξουσίας. Και συμπεριέλαβε τον χριστιανισμό στον κατάλογο των "μυστικών εταιρειών", των αναρχικών-τρομοκρατικών οργανώσεων, όπως θα λέγαμε σήμερα. Γι’ αυτό και μόνο το όνομα-ιδιότητα του χριστιανού ήταν αρκετό για να θεωρηθείς αντίπαλος της εξουσίας, κι ας μην είχες διαπράξει κάποιο συγκεκριμένο αδίκημα...
Ιδιαίτερη εντύπωση και αποτροπιασμό προκαλούσε ο φανατισμός πολλών χριστιανών που προτιμούσαν να χάσουν τη ζωή τους παρά ν’ απαρνηθούν τυπικά την πίστη τους και να θυσιάσουν στους θεούς, οπότε και αυτομάτως έπαυε κάθε δίωξη εναντίον τους. Κάθε εξουσία είναι φυσικό να τρέμει τους ανθρώπους που δεν φοβούνται τα βασανιστήρια και τις θανατικές καταδίκες...
Συνοπτικά, οι Χριστιανοί ήταν στην καλύτερη περίπτωση πολιτικά ύποπτοι. Λάτρευαν έναν θεό που τιμωρήθηκε ως στασιαστής, αρνούνταν να ορκιστούν στο Δαίμονα του Αυτοκράτορα, μισούσαν τη Ρώμη και προφήτευαν την ολοκληρωτική της καταστροφή, τελούσαν μυστικές τελετές, δεν σέβονταν τους επίσημους θεούς κ.λπ.
Κλείνουμε προσωρινά το θέμα με μερικές χρήσιμες πληροφορίες. Ζήλο για μαρτύριο επεδείκνυαν κυρίως κάποιες "αιρετικές" ομάδες χριστιανών, όπως οι Μοντανιστές και οι Δονατιστές. Η επίσημη εκκλησία καταδίκαζε το εθελοντικό μαρτύριο, κι ας αναγκαζόταν κάτω απ’ την πίεση των οπαδών της να αποδεχθεί τέτοιες συμπεριφορές όπως του Ιγνατίου Αντιοχείας που εξύβρισε σκόπιμα των Τραϊανό προκειμένου να θανατωθεί και να απολαύσει τη θεία μακαριότητα. 
Οι Γνωστικοί, αντίθετα, παρότι αυτοαποκαλούνταν Χριστιανοί, δεν υπήρξαν θύματα διωγμών γιατί, ακολουθώντας το παράδειγμα των Στωικών, Επικούρειων, Κυνικών, Νεοπλατωνιστών κ.λπ., αρνούνταν μεν τους εθνικούς θεούς αλλά δεν είχαν πρόβλημα να συμμετέχουν τυπικά στις δημόσιες ιεροτελεστίες και να αποδίδουν εικονικά τιμές στους θεούς της Ρώμης. Ο Βασιλειάδης, μάλιστα, ο σημαντικότερος ίσως Γνωστικός, επέτρεπε στους οπαδούς του να τρώνε ειδωλόθυτα, ακόμα και να αρνούνται προσχηματικά την πίστη τους προκειμένου να σώσουν τη ζωή και την περιουσία τους...

Δεν υπάρχουν σχόλια: