Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) ΚΕ’ - Βασικές ηθικές αρχές των Μπεκτασήδων

Οι ηθικές αρχές που οι Μπεκτασήδες οφείλουν να τηρούν σε ολόκληρη την ζωή τους είναι:

• Η υπακοή
• Η ταπεινοφροσύνη
• Η φιλαλήθεια
• Η εχεμύθεια
• Η υπομονή
• Η εγκράτεια
• Το χαμογελαστό πρόσωπο.

Χαρακτηριστικός ηθικός στόχος στον μυημένο ήταν να βρίσκεται κοντά στην «αγάπη» αλλά μακριά από την έπαρση που αναφερόταν με τις δύο λέξεις Tebran Toohm, ("Μακριά και κοντά"). Καθήκον του είναι η πειθαρχία, η νηστεία, η ενόραση, η εξαΰλωση, φτάνοντας στο σημείο «να γίνει σκόνη». 

Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τις βασικές θέσεις των Μπεκτασήδων. Η αναφορά μας αυτή σκοπό έχει την ανάγκη συγκρητισμού των θέσεων αυτών με τον Χριστιανισμό.

• Ειρήνη υμίν
• Ψάξε και θα βρεις. (αυτός που ψάχνει βρίσκει. )  Μορφώστε τις γυναίκες.
• Και αν ακόμη σε κτυπήσουν και πληγωθείς, μη πληγώσεις.
• Οι Σοφοί (οι πνευματικοί γέροντες) είναι αγνοί και ταυτόχρονα εξαγνιστές. (δηλαδή μεσολαβούν για τον εξαγνισμό των άλλων)  Οτιδήποτε αναζητάς ψάξε μέσα σου.
• Μη ξεχνάς, ακόμη και ο εχθρός σου είναι άνθρωπος.
• Το πρώτο στάδιο της ‘επίτευξης’ είναι η μετριοφροσύνης.
• Να ελέγχεις το χέρι σου, την γλώσσα σου και την σαρκική επιθυμία.
• Η ομορφιά του ανθρώπου βρίσκεται μέσα στην ομορφιά του λόγου του, των λέξεών του.
• Το «τέρμα του δρόμου» δεν περνά μέσα από επικίνδυνη επιστημονική γνώση.
• Οι προφήτες και οι άγιοι είναι το δώρο του Θεού προς την ανθρωπότητα.
• Μην επικρίνεις κανένα έθνος ( nation εδώ και με την έννοια της θρησκείας) ή κάποιο άτομο.
• Πόσο ευτυχείς είναι αυτός που ρίχνει φως στο σκοτάδι της σκέψης.
• Μη κάνεις κάτι σε κάποιον, εάν δεν θα ήθελες να σου κάνουν το ίδιο.
• Εκτός από τις προαναφερόμενες αρχές οι Μπεκτασήδες οφείλουν να τηρούν και ένα πλήθος άλλων ηθικών αρχών και συμπεριφορών. Βασική αρχή τους επίσης είναι η teberra (αποστροφή), δηλ. η αγάπη στον προφήτη και στην οικογένεια του, τον Αλή και στα παιδιά του, ενώ αποστροφή σε αυτούς που έδωσαν όρκο πίστης στους τρεις πρώτους χαλίφηδες, καθώς και η tebella (αγάπη και προσέγγιση στο Θεός).
• Οι Μπεκτασήδες πιστεύουν στη μετεμψύχωση, έτσι όταν κάποιος πεθάνει δεν λένε ότι «πέθανε», αλλά ότι «άλλαξε μορφή». Ισχυρίζονται ότι ο άνθρωπος ανάλογα με τις κτηνώδεις συμπεριφορές, προσλαμβάνει και την αντίστοιχη μορφή ζώου. Οι Μπεκτασήδες αποστρέφονται τους λαγούς, τους οποίους μάλιστα όχι μόνον δεν τους τρώγουν, αλλά αλλάζουν κατεύθυνση αν τους συναντήσουν στο δρόμο τους και αρνούνται ακόμη το όνομά τους να προφέρουν.

Υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι παραμένουν συνεχώς στη γη και ξαναγεννιούνται συνεχώς, μέχρι να φτάσουν στην στο fani-fi-lahi, στην ταύτιση με το θείο. Πιστεύεται ότι οι απόψεις αυτές είναι υπολείμματα των θεωριών των αρχαίων Αιγυπτίων, Ινδών και των Καλμούκων Τούρκων. Υποστηρίζουν επίσης ότι όλα γύρω μας παράγονται από την ίδια ύλη. (vahdet-I vucut, ενότητα στην ύπαρξη). Είναι φανερό ότι οι Μπεκτασήδες είχαν επηρεαστεί από τις αρχές της φιλοσοφίας του υλισμού.