Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) ΛΒ’ - Ο Άι-Γιώργης των Μπεκτασήδων

Ο Άγιος από την Καππαδοκία, μεγαλομάρτυρας και Τροπαιοφόρος είναι ο δημοφιλέστατος νεαρός έφιππος Άγιος, που τον σέβονται οι Χριστιανοί αλλά και οι Μουσουλμάνοι. 

Ως μεγαλόψυχος, ένοπλος Άγιος, ο Γεώργιος θεωρείται «αιχμαλώτων ελευθερωτής», «πτωχών υπερασπιστής» (από το απολυτίκιο του αγίου). Ο Άγιος αποτελεί τον μεγάλο προστάτη και απελευθερωτή, που κάθε καταπιεσμένη ομάδα στην περιφέρεια της Μ. Ασίας αναμένει και προσδοκεί.

Οι καταπιεσμένοι Χριστιανοί, Σιΐτες, Αλεβήδες, Μπεκτασήδες, τον λατρεύουν σαν σύμβολο του λυτρωτή, και από την πλευρά του ο καθένας προσβλέπει στην δικαίωση. Σε όλη την Μ. Ασία και σε κάθε περιφέρειά της ξεχωριστά οι κάτοικοι εξέφραζαν την ευλάβεια και τον σεβασμό στο Άγιο. Χαρακτηριστικό είναι το γνωστό στην περιοχή της Καππαδοκίας τραγούδι που εξιστορεί τα κατορθώματα του Αγίου, που σώζει την κόρη του βασιλιά από τον δράκο, και δίνει την ελεύθερη πλέον πηγή ύδατος στους κατοίκους του χωριού. 

Πολλές φορές τον Άγιο τον θεωρούσαν απελευθερωτή από τους δαίμονες. Επίσης, τελούσαν και όλα τα έθιμα, θυσία ζώου (κουρμπάνι), το πέρασμα κάτω από τη ρίζα του δέντρου, το κρέμασμα μαντιλιών στα κλαδιά του δέντρου του Αγίου κ.λπ.

Όπως, μας πληροφορεί η ερευνήτρια κυρία Ζαχαριάδου, όταν ολόκληρη η Μ. Ασία είχε πλέον καταλυθεί από τους Μουσουλμάνους, οι ντόπιοι χριστιανικοί πληθυσμοί επηρέασαν τους κατακτητές δανείζοντάς τους λατρευτικές συνήθειες ακόμη και Αγίους με προεξάρχοντες τους έφιππους στρατιωτικούς αγίους όπως τον Άγιο Γεώργιο, ή τον Άγιο Θεόδωρο. 

Έτσι δεν είναι περίεργο που ακόμη και το νόμισμα στη Μικρά Ασία συχνά έφερε μορφές -κάτι που απαγορεύεται έτσι κι αλλιώς από το Κοράνι- και μάλιστα μορφές αγίων, όπως του Αγίου Γεωργίου.

Οι Μεβλεβήδες ταύτιζαν τον Άγιο τους Kedeli με τον Άγιο Γεώργιο τον έφιππο στρατιωτικό και θαρραλέο Άγιο. Αυτός ήταν που πήγαινε στα πέρατα του κόσμου για να απελευθερώσει τους ανθρώπους από τα δεινά και τις καταπιέσεις των φλογοφόρων δράκων, αλλά και από κάθε λογής καταπιέσεις και συμφορές. Αυτό που χρειαζόταν μόνον ήταν να τον επικαλεστούν και να τον παρακαλέσουν να τους σώσει. 

Ο τεκές του κατά τους Μεβλεβήδες βρισκόταν στην Αίγυπτο. Εκεί βρισκόταν ο τάφος του, το σκήνωμα του, που αποτελούσε και τόπο λατρείας των πιστών. Μάλιστα ισχυρίζονταν ότι όταν πέθανε ο Άγιος θάφτηκε μαζί με το αγαπημένο του άλογο που και αυτό με την σειρά του ήταν λατρευτικό σύμβολο. Πίστευαν επίσης ότι το άλογο του αγίου βρισκόταν και αυτό στον παράδεισο δίπλα στον όνο του Ιησού Χριστού και την καμήλα του Μωάμεθ.

Ο Άγιος Γεώργιος ταυτίστηκε με τον ιεραπόστολο Άγιο των Μπεκτασήδων, Σαρή Σαλτίκ. Μύθους και παραδόσεις της γνωστής ιστορίας του δρακοκτόνου αγίου συναντάμε σχεδόν σε όλα τα Βαλκάνια.

Ο τεκές του Ντομούζ Ντερέ των Μπεκτασήδων στην Κεσάνη ιδρύθηκε μετά την κατάληψη των κτισμάτων, του παλαιού χριστιανικού μοναστηριού του αγίου Γεωργίου. Λέγεται ότι μετά από την ερήμωση του παρακείμενου χωριού από επιδημία πανούκλας, οι δερβίσηδες εισέβαλαν σ΄αυτό χωρίς καμιά αντίσταση. Την ημέρα του Αγίου Γεωργίου γινόταν μεγάλη γιορτή στον τεκέ, με την παρουσία Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Μέσα στον ναό υπήρχε μεγάλη εικόνα του αγίου Γεωργίου περιτριγυρισμένη από αναμμένα καντήλια.

Ακόμη και σήμερα στην περιοχή της Θράκης στο χωριό του Αράτου κατοικούν Μουσουλμάνοι και Χριστιανοί αθίγγανοι. Στο χωριό υπάρχει εκκλησία στην μνήμη του Αγίου Γεωργίου. 

Όπως μας αναφέρει ο καθηγητής κύριος Βαρβούνης Μ.Γ, «Οι Χριστιανοί Τσιγγάνοι του χωριού τελούν με προσοχή και ευλάβεια τα ορθόδοξα έθιμα της λαϊκής τους λατρείας, φροντίζοντας να τους προσδίδουν ολοένα και περισσότερη λαμπρότητα. Συχνά μάλιστα στα έθιμα αυτά, ιδίως στις πιο τελετουργικές εκδοχές τους, όπως οι λιτανείες ή η περιφορά του επιταφίου την Μ. Παρασκευή συμμετέχουν ως θεατές και οι Μουσουλμάνοι του χωριού, όπως συμβαίνει και σε άλλες περιοχές της Θράκης, όπου διαπιστώνεται συμμετοχή Μουσουλμάνων και τσιγγάνων σε λαϊκά λατρευτικά έθιμα Χριστιανών ομοφύλων τους».

Η αγάπη προς τον Άγιο Γεώργιο ήταν τόσο μεγάλη από χριστιανούς και Μουσουλμάνους, που στη λαογραφία συναντάμε ένα είδος ανταγωνισμού ανάμεσα στις δύο ομάδες κατά πόσο ο Άγιος προτιμά μερικές φορές, αν και Χριστιανός, τους «ευσεβείς Τούρκους». Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω δίστιχο, που δανειζόμαστε από την λαϊκή μας παράδοση.

«Ποιός είδεν Άγιο δίγνωμο ωσάν τον Αη-Γιώργη, να παραδίνει χριστιανό στα τούρκικα τα χέρια» Στα χωριά της Καππαδοκίας η γιορτή του αγίου γινόταν και από τους Χριστιανούς και από τους Μουσουλμάνους χωρίς ιδιαίτερες αποκλίσεις. Η εορτή του Αγίου συμπίπτει με την αρχή της άνοιξης και οι Μουσουλμάνοι γιόρταζαν συγχρόνως τον ερχομό της άνοιξης και τον

Άγιο, που αποκαλούσαν Χιντίρ Ελλές.

Πλήθος θαυμάτων είναι διάχυτα στον χριστιανικό αλλά και μουσουλμανικό πληθυσμό της Μ. Ασίας.

Η παράδοση αυτή συνεχίζεται και σήμερα την ημέρα της εορτής του Αγίου στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά στη Πρίγκηπο. Οι Μουσουλμάνοι προσκυνητές συρρέουν κατά χιλιάδες, παρ όλες τις αντιδράσεις του τοπικού μουφτή που δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι η παράδοση και η λαϊκή λατρεία είναι βαθειά ριζωμένη στον Μικρασιάτη Χριστιανό και Μουσουλμάνο, είτε αυτός κρατά στα χέρια του Τουρκική είτε Ελληνική ταυτότητα.