Πέμπτη 24 Ιουλίου 2008

Οι επισκέπτες του Όρους ...

Μερικοί περιηγούνται το Όρος απλά και μόνο για να περισυλλέξουν όσα παράτυπα, παράνομα κι ανόσια συμβαίνουν εκεί! Είν' αλήθεια πως στους θαυμαστούς αυτούς βράχους βρίσκονται και κάποια απορρίματα του κοινωνικού βίου, που αναζητούν άσυλο ... Δεν είναι χειρότεροι απ' αυτούς που συναντάμε στις πόλεις, αλλά εδώ, που η αγρύπνια του πνεύματος και η ευφορία της ψυχής πρέπει ν' αποτελούν τον κανόνα, δείχνονται χειρότεροι!
Μια άλλη ομάδα περιηγητών έρχονται στο Όρος απλώς για να το γνωρίσουν. Έχουν τόσα ακουστά για τον τόπο που θεωρούν υποχρέωσή τους να το επισκεφτούν, όπως κάνουν στην Κέρκυρα και στη Μύκονο! Συνήθως βαριούνται να μετακινηθούν από μοναστήρι σε μοναστήρι, κι αν κάπου "βολευτούν" περνάνε τρεις-τέσσερεις μέρες. Σκοπός τους είναι να "περνάν καλά"...
Μια τρίτη ομάδα αποτελούν εκείνοι που ρέπουν, δήθεν, προς τον ασκητισμό! Έχουν υιοθετήσει ένα ανώδυνο χριστιανικό ήθος και κατέχουν την ψευδευλάβεια των "παπαδανθρώπων"! Κυριότερη αρετή τους η υποκρισία. Αυτοί αποτελούν τη μάστιγα του Όρους! Σταυροκοπιούνται ασταμάτητα, συμπεριφέρονται σα στο σπίτι τους και μόλις βαρεθούν επιστρέφουν στον κόσμο, για να διηγηθούν "θαυμαστές ιστορίες" και να μπαφιάσουν τους άλλους με παραφουσκωμένα λόγια, δήθεν "πνευματικά"...
Υπάρχουν και κάποιοι ολιγάριθμοι που επιθυμούν να μελετήσουν τις βιβλιοθήκες του. Έλληνες και ξένοι, ιστοριοδίφες, ιστοριογράφοι, παλαιογράφοι ... αποτελούν τη μερίδα των εκλεκτών! Πηγαίνουν εκεί για να μοχθήσουν και να προαγάγουν, αν το μπορέσουν, την επιστημονική έρευνα.
Ακόμα λιγότεροι είναι οι αληθινά ευλαβείς! Που νιώθουν την ανάγκη, ανοίγοντας σύντομες παρενθέσεις στη βιοτική τους μέριμνα, να επικοινωνήσουν με τον εσωτερικό κόσμο του Όρους.

Σάββατο 19 Ιουλίου 2008

Ασκητικά κεφάλαια ...

Όπως ο ποιητής, έτσι κι ο ασκητής, δεν γίνεται ... γεννιέται! Ή, καλύτερα, και γεννιέται και γίνεται!
Ασκητικοί τύποι υπάρχουν παντού, σε κάθε καιρό και σε κάθε τόπο. Και μέσα στον κόσμο και έξω απ' αυτόν. Άνθρωποι στραμμένοι προς τα μέσα, ικανοί με την ισχυρή τους θέληση να πετύχουν πνευματικά και ψυχικά κατορθώματα έξω απ' τις δυνατότητες του κοινού ανθρώπου.
Περιφρονητές των εγκοσμίων, εραστές του απόλυτου, εκπληκτικά αυτοπειθαρχημένοι υπήρξαν οι κυνικοί, οι πυθαγόριοι, οι στωικοί ... Επίσης οι Ινδοί ασκητές, οι Βουδιστές, οι Σούφοι και τόσοι άλλοι.
Κάθε μορφή ασκητισμού έχει το δικό της, ιδιαίτερο περιεχόμενο. Είναι κοινός, όμως, ο πόθος της απαλλαγής από τη μέριμνα των εγκοσμίων, το ιδανικό της αυτοκάθαρσης και αυτοτελείωσης.
Ο ασκητής περιφρονεί τις μικρές ανθρώπινες ευτυχίες, τη χαρά των αισθήσεων, τους κάθε είδους δεσμούς!
Όλα τα κείμενα της Ορθοδοξίας μάς αποτρέπουν απ' τη βιωτική μέριμνα. Στηλιτεύουν την προσήλωση στα εγκόσμια. Ολόκληρος ο ανθρώπινος βίος είναι ένα πέρασμα προς την ανεκλάλητη χαρμονή της αιώνιας ζωής.
Αλήθεια, πόσοι μοναχοί στον Άθω βιώνουν σήμερα το γνήσιο αγιορείτικο ασκητισμό, την πραγμάτωση του Ανατολικού Μυστικισμού, όπως την έζησαν ο Γρηγόριος Παλαμάς κι ο Μάξιμος Καυσοκαλυβίτης; Πόσους μοναχούς δε γνώρισα που αδίστακτα θα τους χαρακτήριζα "ναυάγεια της ζωής" ... Και πόσοι απερίσκεπτοι νεανίσκοι δεν φόρεσαν το μαυρόρασο, κι όμως ... εξακολουθούν να νοσταλγούν τα εγκόσμια που χωρίς αποφασιστικότητα εγκατέλειψαν.
Όπως όλα τα πράγματα, έτσι κι ο ασκητισμός δεν πρέπει να κρίνεται απ' τις παρερμηνείες και τις παραφθορές του. Ο βαθύς έρωτας του απόλυτου δεν είναι φλόγα που θερμαίνει, είναι φωτιά που κατακαίει! Ο ασκητισμός υπήρξε πάντα η επιλογή ορισμένων ισχυρών συνειδήσεων!
Αν ο ασκητισμός αποτελούσε το χρεός όλων μας, τα γυναικεία σπλάχνα θα είχαν στερέψει, το παιδικό γέλιο θα είχε χαθεί, ο κόσμος θα μετατρεπόταν σ' ένα απέραντο άσυλο γερόντων που θα το διαδεχόταν η παγερή απουσία του ανθρώπου απ' το φλούδι της γης!
Ο ασκητισμός έχει αξία μόνο αν πραγματοποιείται από ορισμένα υψηλά και εύφορα πνεύματα που μπορούν με το παράδειγμά τους να ευγενίσουν το νόημα του ανθρώπου και να βοηθήσουν τους άλλους να γίνουν καλύτεροι.
Ο ασκητισμός έχει ανάγκη από Πνεύματα φωτεινά, φιλλάληλα, ανεξίκακα και αφανάτιστα! Ναι, αφανάτιστα! Γιατί όπου εισχωρεί ο φανατισμός τα πάντα καταρρέουν κι εκμηδενίζονται!
Για τους υπόλοιπους, ο καλύτερος τρόπος σωτηρίας είναι: ανάμεσα στους ανθρώπους και για τους ανθρώπους!

Δευτέρα 14 Ιουλίου 2008

Η "πεθαμένη" Πολιτεία ...

Η καλοκαιρινή Ελλάδα λάμπει ολόγυρά μας πασίχαρη! Το Όρος ξεδιπλώνεται σιγά-σιγά, κάτω από αγέρωχους κοκκινωπούς, σταχτιούς, γαλαζοπράσινους βράχους ...
Είναι πάντα βυθισμένο στη σιωπή του. Το μόνο πλάσμα του Θεού που έχει το δικαίωμα να τραγουδήσει είναι το αηδόνι στη βαθειά φυλλωσιά! Ουρλάζιουν και τα τσακάλια μέσα στη νύχτα. Και κάπου-κάπου λαλεί πετεινός, ασυλλόγιστος, ερημίτης κι αυτός ... Η φωνή του Όρους είναι η ψαλμωδία.
Όρος δεν είναι μόνο φύση, τέχνη, πίστη, παράδοση, ιστορία. Είναι κάτι πολύ περισσότερο ... είναι Νόημα! Αν δεν κάμεις δικό σου το Νόημα, ξένος πηγαίνεις και ξένος επιστρέφεις!
Το Όρος είναι αντιθηλυκή Πολιτεία. Είναι το ξόρκισμα της γυναίκας. Εδώ η στέρηση κι ο θάνατος γίνονται πρόγραμμα και σκοπός! Ο Παπαντωνίου το ονόμασε "πεθαμένη Πολιτεία": "Τα χαμόγελα της ζωής δεν λείπουν απ' την πεθαμένη πολιτεία. Είναι κάτι μπαλκόνια με γλάστρες, κάτι παράθυρα με κουρτίνες ... Τώρα θα δεις, νομίζεις, και το γυναικείο χέρι που θα σιάξει τα κουρτινάκια, που θα ποτίσει τα βασιλικά ...μα η τρελή φαντασία σου χάνεται και ξαναβλέπεις εκείνο που είναι: μια κοινωνία χωρίς γυναίκα!".
Είναι μια "κοινωνία με γενειάδες" που ανατριχιάζουν στο δροσερό αεράκι του καλοκαιριού μες στη σιωπή, τη μοναξιά, την άπλετη ηλιολαμπή ...

Πέμπτη 10 Ιουλίου 2008

Ο Θεός είναι ... "η πιο δύσκολη ερωμένη"!

Σύμφωνα με το νόμο του Hubble όσο πλησιάζουμε τις εσχατιές του σύμπαντος τόσο αυτό απομακρύνεται!
Είναι ολοφάνερο … η φύση μάς κρύβεται! Κι αφού συμβαίνει κάτι τέτοιο με τη δημιουργία, δεν θα το κάνει ο Δημιουργός;
Ο Θεός είναι ευγενής και … κρύβεται! Γι’ αυτό πρέπει να τον ψάξουμε. Δεν μοιάζει με φαγητό που μας προσφέρεται έτοιμο στο πιάτο … Προκύπτει πιο αληθινός όταν ομολογούμε την αγνωσία του παρά όταν επιδιώκουμε τη γνώση του!
Μήπως δεν κάνει το ίδιο και η επιστήμη; Πόσο πιο συναρπαστική και μαγευτική γίνεται όταν ασχολούμαστε με το άγνωστο και κρυφό;
Αλλά και στις ανθρώπινες σχέσεις, πόσο ανώτερη γίνεται καμιά φορά η αγάπη μεταξύ αγνώστων πριν φωλιάσει μέσα τους η βαρβαρότητα της γνωριμίας και της οικειότητας;
Ο Θεός γίνεται «λίγος» όταν τον εκφυλίζουμε σε επιχείρημα, σκέψη, ορισμό, άποψη … Μα είναι «πολύς» αν τον προσεγγίσουμε με εμπιστοσύνη, ελπίδα, προσδοκία …
Ο Θεός είναι «δύσκολη» ερωμένη! Γι’ αυτό πρέπει να τολμήσουμε! Να πάρουμε τα ρίσκα μας … να κονταροχτυπηθούμε με το παράλογο και το υπέρλογο!
Όποιος ψάχνει για επιστημονικές απαντήσεις ακολουθεί λάθος δρόμο!
Όποιος κινείται στη λογική των επιχειρημάτων χάνει τον προσανατολισμό του!
Ο Θεός δεν είναι αφηρημένη ιδέα που πρέπει να την πιστέψουμε! Ούτε προσωποποίηση του καλού που πρέπει να θαυμάζουμε!
Ο Θεός είναι «πρόσωπο» που πρέπει πάση θυσία να συναντήσουμε! Ακόμη κι αν χρειαστεί να γκρεμοτσακιστούμε στις χαράδρες του μυαλού μας ή να σκυλοπνιγούμε στις αβύσσους της ψυχής μας …

Σάββατο 5 Ιουλίου 2008

Εραστές του απόλυτου

Η ηρεμία πλέον δεν με κουράζει … κι η αγριότητα δεν με φοβίζει!
Όλα κινούνται πιο αργά. Έννοιες όπως βιασύνη, ανυπομονησία, άγχος … στερούνται σημασίας.
Ο χρόνος φαίνεται συγχρονισμένος μόνο με την αιωνιότητα…
Προτιμώ να φαντάζομαι, να ποθώ, να «σκαλίζω» με τον εσωτερικό μου κόσμο, παρά να βλέπω, να βεβαιώνομαι, να γνωρίζω …
Απόψε, το ουρλιαχτό των τσακαλιών μού φαίνεται πιο παράξενο … πιο επίμονο.
Αρχίζω να συνειδητοποιώ πιο έντονα ότι ζω σε μια αντιθηλυκή πολιτεία! Μου φαίνεται πως μετατρέπομαι σε συνομιλητή της ησυχίας … σε εραστή της αφάνειας!
Ποτέ δεν με συγκινούσαν τα εντυπωσιακά μοναστήρια. Πάντα με ελκύουν τα «μαγαζιά χωρίς βιτρίνα» … το πολύ που κρύβεται! Η θέα ενός ασκηταριού αναδίδει κάτι πολύ λεπτό … σα χάδι!
Έχω γεμίσει ένα τετράδιο με σημειώσεις, σκέψεις, συναισθήματα. Στο εξώφυλλο έγραψα … «εραστής του απόλυτου»!
Ασκητισμός σημαίνει απαλλαγή από τη μέριμνα των εγκόσμιων, περιφρόνηση των δεσμών και της χαράς των αισθήσεων! Ο έρωτας του απόλυτου δεν είναι φλόγα που θερμαίνει, είναι φωτιά που κατακαίει…
Ο ασκητισμός υπήρξε πάντα ο κλήρος μερικών ισχυρών συνειδήσεων. Πνευμάτων φωτεινών, φιλάλληλων, ανεξίκακων, αφανάτιστων. Που με το παράδειγμα και την καθαρότητά τους μπορούν να ευγενίσουν το νόημα του ανθρώπου…
Οι δρόμοι της σωτηρίας είναι πολλοί! Μα σωστότερον βρίσκω τούτον: ανάμεσα στους ανθρώπους και για τους ανθρώπους!
Αυτόν το δρόμο επέλεξε κι ο Χριστός! Παρέμεινε μόνο 40 μέρες στην ερημιά κι όχι ολόκληρη τη ζωή του …