Μυστικισμός είναι η ψυχολογική γέφυρα μεταξύ ανθρώπου και θεότητας. Η ένωση του ανθρώπινου πνεύματος με τη θεμελιώδη αρχή της ύπαρξης.
Μια ένωση που επιτυγχάνεται μέσω της έκστασης. Δηλαδή μιας κατάστασης εξόδου απ’ τον υλικό εαυτό μας που συνήθως επιτυγχάνεται με αυθυποβολή, υπνωτισμό, χρήση παραισθησιογόνων ουσιών, ομφαλοσκόπηση, μουσική και χορό, ασκήσεις αναπνοής κ.λπ.
Ασφαλώς πρόκειται για φαινόμενο ψευδαίσθησης, υστερίας, παραφροσύνης. Αλλά αποτελεί κλασική ένδειξη της θρησκευτικής παθολογίας. Ο μυστικισμός είναι ενδημικός σε κάθε εκδήλωση του θρησκευτικού φαινομένου.
Θεωρώ πως ο μυστικισμός είναι δίδυμο αδελφάκι της ανέχειας, της εξαθλίωσης, της αμορφωσιάς. Ένας κόσμος χρεοκοπημένος υλικά, πτωχευμένος σε πολιτιστικό και ιδεολογικό επίπεδο, γεμάτος φόβο, μίσος και ανασφάλεια, είναι φυσικό να ακολουθήσει όποιο μονοπάτι του υπόσχεται έξοδο απ’ την φριχτή πραγματικότητα.
Κάπως έτσι, σε κάθε ιστορική φάση παρακμής, η θρησκεία γίνεται κέντρο της ζωής μας, η αναζήτηση του Θεού ρίχνει τη βαριά σκιά της σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα.
Χοντρικώς διακρίνω τέσσερις κλασικές περιόδους πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής που οι άνθρωποι κατέφευγαν μαζικά στο μυστικισμό, έτοιμοι ν’ ακολουθήσουν τυφλά ημιπαράφρονες ή απατεώνες "μύστες": α) τον 6ο αιώνα π.Χ με τον Πυθαγόρα και τους Ορφικούς, β) την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου με τον Πλάτωνα, γ) τον 1ο αιώνα π.Χ. με τους νεοπυθαγόρειους και δ) τον 3ο αιώνα μ.Χ. με τον Πλωτίνο και την άνοδο του Χριστιανισμού...
Ειδικά ο Πλωτίνος είναι μόνος του μια ολόκληρη κατηγορία. Κάτι που λίγοι γνωρίζουν είναι η προσπάθειά του να ερμηνεύσει αλληγορικά-μυστικιστικά την Οδύσσεια. Έτσι, π.χ., βλέπει την φυγή του Οδυσσέα απ’ την Κίρκη και την Καλυψώ ως διαφυγή της ψυχής απ’ την ομορφιά και σαγήνη των αισθήσεων.
Αντίστοιχο είναι και το θέμα μιας εντυπωσιακής γνωστικής-χριστιανικής τοιχογραφίας που βρέθηκε σε έναν τάφο του 3ου αιώνα κοντά στη Ρώμη. Παρουσιάζει την προσπάθεια επιστροφής του Οδυσσέα στην Ιθάκη ως την επιστροφή της ψυχής στη "δική της χώρα", που είναι προφανώς το θεϊκό στοιχείο...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου