Λόγος για τους Τρεις Ιεράρχες ...

Σήμερα συγκεντρωθήκαμε εδώ για να τιμήσουμε τους Τρεις Ιεράρχες: το Μέγα Βασίλειο, τον Ιωάννη το Χρυσόστομο και το Γρηγόριο το Ναζιανζινό. Τρία πρόσωπα σύμβολα μιας εποχής, από τις πιο κρίσιμες της πνευματικής ελληνικής ιστορίας.
Υπήρξαν και οι τρεις τους από τους πλέον μορφωμένους ανθρώπους της εποχής τους. Κατάγονταν από πλούσιες οικογένειες και σπούδασαν στις πιο φημισμένες σχολές του καιρού τους κοντά στους μεγαλύτερους δασκάλους. Γι’ αυτό δεν είναι περίεργο που και οι τρεις είχαν για δάσκαλο τον καλύτερο ρήτορα και συγγραφέα της εποχής εκείνης, αλλά διάσημο ειδωλολάτρη, το Λιβάνιο τον Αντιοχέα.
Αλλά παρά τον ειδωλολάτρη δάσκαλό τους, αυτοί έγιναν φανατικοί Χριστιανοί και μέχρι θανάτου μαχητές της νέας, τότε, πίστης. Αναδείχτηκαν οι μεγαλύτεροι διαφωτιστές του Χριστιανισμού και ανακηρύχθηκαν προστάτες και «πολιούχοι» της Παιδείας.
Και οι τρεις πρόσφεραν τον εαυτό τους σαν φωτεινό παράδειγμα του τι πρέπει να είναι, τι πρέπει να κάνει και πώς πρέπει να ζει ο καλός χριστιανός. Μοίρασαν την περιουσία τους στους συνανθρώπους τους και ανάλωσαν τη ζωή τους στην υπηρεσία της αρετής.
Είναι γνωστή η περίφημη Βασιλειάδα, όπου χιλιάδες άνθρωποι γέροι, φτωχοί, άρρωστοι, ανήμποροι και αναξιοπαθούντες εύρισκαν καθημερινά δωρεάν τροφή, στέγη και ιατρική φροντίδα.
Ο Βασίλειος και ο Γρηγόριος ήταν συνομίληκοι, συμπατριώτες και φίλοι αδελφικοί. Αν και κατάγονταν από πλούσιες οικογένειες έζησαν με τον πιο φτωχό και ταπεινό τρόπο. Ο Βασίλειος μάλιστα, μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς και για πέντε χρόνια έζησε στην έρημο της Καππαδοκίας ασκητεύοντας. Τόσα και περισσότερα χρόνια έζησε ασκητική ζωή και ο Θεολόγος Γρηγόριος.
Και οι δυο τους ανέβηκαν στα ανώτατα εκκλησιαστικά αξιώματα: Επίσκοπος ο Βασίλειος και Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ο Γρηγόριος, ο οποίος όμως σύντομα εγκατέλειψε τον πατριαρχικό θρόνο και επέστρεψε στην πατρίδα του Ναζιανζό της Καππαδοκίας.
Κάπως νεότερός τους ήταν ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ή Χρυσορρήμονας. Έγινε κι αυτός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, αλλά δύο φορές εξορίστηκε από την αυτοκράτειρα Ευδοξία, η οποία δεν μπορούσε να ανεχθεί την ανεξάρτητη και ατίθαση συμπεριφορά του.
Και οι τρεις αυτοί εξαιρετικοί άνδρες, που είχαν την τύχη να έχουν εξαιρετικούς γονείς και δασκάλους, υπήρξαν μεγάλοι όχι μόνο ως συγγραφείς, ρήτορες και κήρυκες του Χριστιανισμού, αλλά και με το προσωπικό τους παράδειγμα. Ποτέ δεν υπέκυψαν στους εκβιασμούς και τις πιέσεις των ισχυρών.
Πασίγνωστη είναι η αντίθεση του Βασιλείου, επίσκοπου τότε Καισαρείας, με τον αυτοκράτορα Ουάλλη, ο οποίος είχε ασπαστεί την αίρεση του Αρείου. Ο Βασίλειος καταπολεμούσε με σφοδρότητα τον αρειανισμό και ο Ουάλλης έστειλε στην Καισαρεία τον υπασπιστή του Μόδεστο για να «συνετίσει» το Βασίλειο, απειλώντας τον με δήμευση της περιουσίας του, με φυλάκιση, βασανιστήρια, ακόμη και με θάνατο.
«Δε φοβούμαι τις απειλές του αυτοκράτορα και δεν απαρνούμαι τις ιδέες μου και την πίστη μου. Περιουσία δεν έχω πια, εκτός από μερικά βιβλία και τα τριμμένα ράσα μου. Την εξορία δεν την υπολογίζω, γιατί η γη στην οποία κατοικώ δεν είναι δική μου, η δε παραμονή μου στον κόσμο είναι προσωρινή. Τα βασανιστήρια δε με τρομάζουν, γιατί το σώμα μου είναι τόσο ασθενικό και εύθραυστο ώστε θα υποκύψει αμέσως. Και ο θάνατος είναι για μένα θεία ευλογία, γιατί θα με φέρει γρηγορότερα κοντά στον Πατέρα των πάντων».

Ο αυτοκρατορικός απεσταλμένος έμεινε κατάπληκτος από την απάντηση αυτή του ανυπότακτου επισκόπου και επέστρεψε άπρακτος στον κύριό του.
Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο συμπεριφέρθηκαν προς τους ισχυρούς της εποχής τους και οι άλλοι δυο μεγάλοι Ιεράρχες, ο Γρηγόριος και ο Ιωάννης.
Υπήρξαν και οι τρεις μεγάλοι, όχι μόνο σαν αγνοί και αδιάλλακτοι Χριστιανοί, όχι μόνο ως άνθρωποι, αλλά και ως συγγραφείς και ρήτορες. Σ’ όλη τους τη ζωή μιλούσαν συνεχώς και έγραφαν. Το συγγραφικό τους έργο υπήρξε κολοσσιαίο και η συμβολή τους στην εδραίωση της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης σημαντικότατη.
Στην εποχή τους, στους πρώτους εκείνους ταραγμένους αιώνες του Χριστιανισμού, οι αιρέσεις ανθούσαν και μερικές φορές μάλιστα απείλησαν την ύπαρξη της Ορθοδοξίας. Οι Τρεις Ιεράρχες καταπολέμησαν με αδάμαστο σθένος τις αιρέσεις και συνετέλεσαν όσο λίγοι στη διατήρηση της αγνότητας της θρησκείας μας.
Ας μιμηθούμε το παράδειγμά τους.
Ας τους ακολουθήσουμε.