Παρασκευή 3 Νοεμβρίου 2017

Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) ΙΕ’ - Ο σταυρωμένος άγιος των Αλεβήδων!

Ο μυστικισμός δεν περιορίζεται στις λαϊκές δοξασίες των δερβίσικων ταγμάτων αλλά αποτελούσε από την αρχή κυρίαρχο στοιχείο στον στοχασμό των λογίων Οθωμανών. 
Η παράδοση αυτή προέρχεται από τα χρόνια των Σελτζούκων όταν διάσημοι λόγιοι και μύστες Πέρσες βρίσκουν καταφύγιο στην Καππαδοκία δηλ. στο Ικόνιο, την Καισαρεία, το Άκ Σαράι, τη Σεβάστεια, που ήταν λαμπρά κέντρα μυστικιστικού διαλογισμού.
Δεδομένη ήταν επίσης η επίδραση των Σούφι από τον Χριστιανισμό και τα δόγματά του. Παρατηρούμε όμως, ότι ενώ το Ισλάμ αποτέλεσε ένα δομημένο θρησκευτικό σύστημα με κανόνες και θεσμούς, η επίδραση του Χριστιανισμού εισχωρεί κατά κύριο λόγο στις ευμετάβλητες, φιλελεύθερες μορφές του Ισλαμισμού, και κυρίως στους οπαδούς των λαϊκών τάξεων, των πολύπαθων κατοίκων της Μικρασίας.
Οι Μουσουλμάνοι μετατρέπουν χριστιανικές εκκλησίες σε τζαμιά, όμως συγχρόνως τιμούν και τον χριστιανό άγιο προς χάριν του οποίου είχε πρωτοχτιστεί ο ναός, αποδεχόμενοι τα θαύματά του ή το αγίασμα που κυλούσε στο προαύλιο ή στις κρύπτες του ναού. 
Χριστιανοί άγιοι όπως ο άγιος Γεώργιος, ό άγιος Μάμας, ό άγιος Χαράλαμπος, ό άγιος Θεόδωρος, ο προφ. Ηλίας, θα ταυτιστούν με Μουσουλμάνους. Η λατρεία των αγιασμάτων, το προσκύνημα σε τάφους αγίων, το άναμμα κεριών σε εκκλησίες, ακόμα και η προσκύνηση των εικόνων από Μπεκτασήδες- Αλεβήδες αποτελούν δοξασίες προφύλαξης από το κακό. 
Όπως μας αναφέρει η καθηγήτρια κυρία Ζαχαριάδου Ελισάβετ, ακόμη και στην περίπτωση των μικτών γάμων οι χριστιανές γυναίκες -εφόσον είχαν από το Κοράνι το δικαίωμα να διατηρούν τη θρησκεία τους- είχαν στα σπίτια τους σταυρούς και εικόνες, μπροστά στις οποίες προσεύχονταν, κυρίως σε κρίσιμες ώρες, όπως όταν τα παιδιά τους ήταν άρρωστα ή όταν γινόταν σεισμοί.
Χαρακτηριστικό είναι η πίστη στην ισλαμική Αγία Τριάδα, με την συμμετοχή του Θεού, του Προφήτη Μωάμεθ και του Αλή. Ο Peter Brawn περιγράφει χαρακτηριστικά Λατίνων αγίων που συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό με αυτά Μουσουλμάνων αγίων. Ο Brawn υποστηρίζει ότι οι άγιοι του Χριστιανισμού κατέχουν προνομιακή θέση και προστασία από τον Θεό, ενώ αντικαθιστούν τους αγγέλους παίζοντας το ρόλο του ενδιάμεσου μεταξύ Θεού και ανθρώπου. 
Τα ίδια χαρακτηριστικά εμφανίζονται και στους Μουσουλμάνους αγίους (awliya). Επίσης, κατά την επέτειο του θανάτου του Μουσουλμάνου αγίου Τζελαλεντίν, στην Μικρασία οι πιστοί γιορτάζουν τον «γάμο του αγίου» (urs) δηλ. την ένωση της ψυχής του αγίου με τον Θεό.
Υποστηρίζεται ότι η διαμόρφωση της φιλοσοφίας και των αρχών του Αλεβισμού έγινε από τον φιλόσοφο του Ισλαμισμού ο Αλ-Χαλάτζ Μανσούρ τον 10ο αιώνα. Ήταν περσικής καταγωγής, εξισλαμισθείς και γεννήθηκε στην περιοχή Tur του Beyza. Η περιοχή ανήκε στους Αμπασίδες, που μιλούσαν περσικά και πίστευαν στον Ζωροάστρη.
Στα πρώτα του βήματα, αν και Σουνίτης, έρχεται σε επαφή με Μουσουλμάνους Σιίτες καθώς και με Χριστιανούς. Μυείται στον Σουφισμό. Πηγαίνει στη Μέκκα για προσκύνημα όπου παραμένει εκεί για ένα χρόνο, υποβάλλοντας τον εαυτό του σε σκληρές ασκητικές δοκιμασίες. Στη συνέχεια πηγαίνει στα Ιεροσόλυμα, επισκέπτεται τον χώρο της Σταύρωσης του Ιησού Χριστού και συμμετέχει στην εορτή του Πάσχα. 
Ερχόμενος σε επαφή με τους Σιίτες διανοουμένους στην Βαγδάτη, μαθαίνει την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, ιατρική και γενικά μυείται στο ελληνικό πνεύμα. Γνωρίζει τον Χριστιανισμό από Νεστοριανούς που είχαν καταφύγει εκεί κυνηγημένοι από τους Βυζαντινούς.
Πιστεύει ότι άγιος δεν είναι αυτός που μεταφέρει το θέλημα του Θεού στους ανθρώπους, αλλά αυτός που με τις πράξεις του θα καταφέρει να μεταβάλει τον εαυτό του σε Θεό. 
Με τις θεωρίες του ο Αλ-Χαλάτζ έρχεται σε μετωπική διάσταση με τον ορθόδοξο Ισλαμισμό, γιατί ταυτίζει τον εαυτό του με τον Χριστό που ήταν γιος του Θεού. Κηρύσσει τη διδασκαλία του Σωκράτη και μιμείται τη ζωή του. Έρχεται σε ρήξη με τους αντιπάλους του, φανατικούς ορθόδοξους Ισλαμιστές, όπως ο Σωκράτης με τους σοφιστές. Οι φράσεις του, «εγώ είμαι ο Θεός» και «εγώ είμαι η αλήθεια», θα αποτελέσουν βαριές βλασφημίες για το Σουνιτικό κατεστημένο. Δικάζεται με την γενική κατηγορία πως η διδασκαλία του έθετε σε κίνδυνο τα δόγματα του Ισλάμ. Ο Αλ Χαλάτζ εκτελέστηκε στη Βαγδάτη το 922 μ.Χ. και θα γίνει σύμβολο αγωνιστή ενάντια στον ισχυρό Βεζίρη και τους φανατικούς ιερωμένους. 
Παρότι ο Αλ-Χαλάτζ σταυρώθηκε, οι οπαδοί του δερβίσηδες καθιέρωσαν σαν σύμβολο του θανάτου του την αγχόνη, σε αντιδιαστολή με τον σταυρό. Έτσι στους πριν από την μύηση υποψηφίους δερβίσηδες, που θα εισέλθουν στο τάγμ, τοποθετούν συμβολικά στο κεφάλι τους μια αγχόνη.

Δεν υπάρχουν σχόλια: