Σάββατο 21 Οκτωβρίου 2017

Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) ΙΓ’ - Προσηλυτιστές αλλά και πράκτορες του Ιράν!

Σε μια τρίτη κατηγορία ισλαμικών ταγμάτων θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε τα μυστικιστικά τάγματα, που εξετάζοντάς τα ιστορικά διαχρονικά, διαπιστώνουμε ότι μεταλλάσσουν τις θέσεις και απόψεις τους, δείχνοντας μια ανοχή απέναντι στην εξουσία, συνεργάζονται με αυτήν ή αντιστέκονται δυναμικά εναντίον της και έρχονται σε πλήρη ρήξη.
Ο Χατζή Μπεκτάς, που ήταν πιο μετριοπαθής, διασώθηκε μετά την αποτυχημένη εξέγερση των Μπαμπαΐδων το 1240 κατά του Σελτζούκου σουλτάνου. Παρόλα αυτά πίστευε ότι θα έπρεπε να ακολουθήσει μια ήπια πολιτική με την εξουσία.
Στη συνέχεια οι διάδοχοί του συνεργάστηκαν επανειλημμένα με την εξουσία, όπως ο Αμτάλ Μουσά με τον σουλτάνο Ορχάν (1288-1360), και ο Σαρή Σαλτίκ, μαθητής και συνεργάτης του Χατζή Μπεκτάς, που εγκαταστάθηκε στη Δοβρουτζά της Θράκης, ακολουθώντας τον Σελτζούκο σουλτάνο Ιζεντίν Καϊκαβούς Β´ (1245/1246-1265).
Ο σουλτάνος Βαγιαζήτ Β΄ (1481-1512) αντιλαμβάνεται τον μελλοντικό κίνδυνο που διατρέχει η αυτοκρατορία από τα τάγματα των δερβίσηδων που παραδοσιακά είχαν άριστες σχέσεις με τους εχθρούς τους Ιρανούς. 
Συνεργάζεται με τους Μπεκτασήδες προσβλέποντας ότι με τις φιλελεύθερες και ανεκτικές ιδέες που τους διέκριναν θα μπορέσουν να αλλοιώσουν και να αφομοιώσουν τα επαναστατικά και εχθρικά προς τον Σουλτάνο τάγματα. Μάλιστα δεν σταματά εδώ, και προχωρά ακόμη περισσότερο. Στα πλαίσια της εμφανούς ανεκτικότητας έναντι των ετεροδόξων, στέλνει τον Μπαλήμ Σουλτάν να αναλάβει την ηγεσία του κεντρικού τεκέ του Χατζή Μπεκτάς στην Μ. Ασία για να σταματήσει την υποκινούμενη από τους Πέρσες σιιτική προπαγάνδα.
Όπως μας ενημερώνει η Suraiya Faroqhi, «μετά τον διωγμό του 16ου αιώνα στην Μικρασία, των οπαδών του Σάχη Ισμαήλ, του ηγέτη του Ιράν, πολλοί που είδαν να διαφοροποιούνται οι πεποιθήσεις τους κατέφυγαν στο φιλελεύθερο τάγμα των Μπεκτασήδων». Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν εκούσια από την εξουσία, για τον εξισλαμισμό των κατοίκων, που διέμεναν στις περιοχές που κατελάμβανε ο Οθωμανικός στρατός.
Μολονότι η διδασκαλία και οι «αρχές» που διέπουν τον Μπεκτασισμό ήσαν διαφορετικές από αυτές που αποδέχεται το σουννιτικό Ισλάμ, ωστόσο οι Οθωμανοί σουλτάνοι, Ορχάν, Μουράτ Α' και Βαγιαζήτ Β΄, οι οποίοι πραγματοποίησαν τις κατακτητικές επιχειρήσεις, τόσο στα βορειοδυτικά της Μικράς Ασίας, όσο και στη Βαλκανική, περιέβαλαν με ενδιαφέρον τους ετερόδοξους δερβίσηδες, οι οποίοι στη συνέχεια (15ος αιώνας) αποτέλεσαν το οργανωμένο ή αναδιοργανωμένο δερβίσικο τάγμα των Μπεκτασήδων.
Η συναλλαγή με την εξουσία βοήθησε την εξάπλωσή τους από την Μ. Ασία, στη Ρούμελη και στα Βαλκάνια καθώς και στην απορρόφηση άλλων ταγμάτων, κυρίως Μελαμίδων, που διαλύθηκαν επειδή γνώρισαν το σκληρό πρόσωπο της εξουσίας. Το σημαντικότερο όμως από όλα, ήταν η ένταξη στους κόλπους τους ετεροδόξων χριστιανικών ομάδων και πληθυσμών. Το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι οι προσπάθειές τους αυτές πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια μιας φιλειρηνικής προσέγγισης, έστω και αν είχαν έντονα τα γνωρίσματα του προσηλυτισμού, αλλά πάντα με τις ευλογίες της εξουσίας που τους ενίσχυε οικονομικά.

Δεν υπάρχουν σχόλια: