Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου 2017

Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) Ε’ - Ο πολυσυλλεκτικός Σουφισμός

Στα πλαίσια της Ισλαμικής θρησκείας εμφανίστηκαν από πολύ νωρίς μυστικιστικές τάσεις. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της ζωής του Μωάμεθ, μερικοί από τους οπαδούς του δεν ήταν ικανοποιημένοι με το να υπακούουν απλώς στις διαταγές του, αλλά επιθυμούσαν να εισέλθουν σε μια στενότερη σχέση με τον Θεό. 
Για μερικούς, αυτή η αναζήτηση του Θεού πήρε τη μορφή της απομόνωσης από τους άλλους ανθρώπους, ενώ άλλους τους οδήγησε απλά σε μια πιο ευσεβή θρησκευτική ζωή μέσα στα πλαίσια μιας ανθρώπινης κοινωνίας. Το μυστικιστικό αυτό ρεύμα, που επέδρασε και επιδρά μέχρι σήμερα βαθύτατα πάνω στον Ισλαμισμό με τον ασκητισμό, την εσωτερική φιλοσοφία, τα δερβίσικα τάγματα και την πνευματική αναγέννηση που επέφερε, ονομάζεται Σουφισμός.
Πολλοί ερευνητές ισχυρίζονται, ότι ο Σουφισμός, δεν αποτελεί αίρεση του μουσουλμανικού δόγματος αλλά συνδυάζει πολλά διαφορετικά νοήματα, που συνθέτουν μια εικόνα, ένα νόημα στον τρόπο ζωής με σκοπό την διαμόρφωση του «τέλειου άνθρωπου» του ιδανικού χαρακτήρα. 
Οι δρόμοι «ταρίκα» για να φτάσει κανείς στον Θεό είναι τόσοι πολλοί, όσες είναι οι ψυχές των ανθρώπων, που όμως έχουν κάποια κοινά στοιχεία μεταξύ τους.
Επεκράτησαν τρεις θεωρίες για την σημασία της λέξης «Σούφι» που αντιστοιχεί προς στην ελληνική «μυστικός». 
Η πρώτη και επικρατούσα άποψη είναι αυτή που υποστηρίζει ότι το όνομά τους το πήραν από την λέξι «σούφ» που σημαίνει μαλλί και προέρχεται από το μάλλινο ένδυμα που φορούσαν οι πρώτοι Μουσουλμάνοι ασκητές, αντιγράφοντας το ράσο των Χριστιανών αναχωρητών σημάδι απόρριψης του μάταιου επίγειου κόσμου. Εξάλλου, ο Προφήτης Μωάμεθ με την στάση του και τον λιτό τρόπο ζωής το υπέδειξε. 
Η δεύτερη εξήγηση της λέξης Σούφι, που για πρώτη φορά υποστήριξε ο φιλόσοφος Αλ-Μπιρουγία, είναι ότι προέρχεται από την ελληνική λέξη σοφός, συνδέοντας την με την Ελληνική φιλοσοφία.
Τέλος η τρίτη αναφέρεται ότι προέρχεται από την λέξη suffa που στα Αραβικά σημαίνει πάγκος (καναπές) και θυμίζει μια ομάδα φτωχών ανθρώπων μαθητών του Μωάμεθ που ήταν άστεγοι και κοιμόνταν σε έναν πάγκο στην Μεδίνα όπου ζούσαν, μοιράζοντας μεταξύ τους τα ελάχιστα υπάρχοντα που είχαν. Οι οπαδοί αυτής της κίνησης ονομάστηκαν «Σούφι». Σήμερα ο όρος «sufi» ή «sufismus» χαρακτηρίζει όλους τους μυστικιστές του Ισλάμ.
Οι Σούφι απέδιδαν εξαιρετική σπουδαιότητα σε ορισμένες δοξασίες του Κορανίου και τις ανέπτυξαν σε βάρος μερικών άλλων. 
Στο κήρυγμα του Προφήτη, εμπεριέχονται πολλές αντιφάσεις, ενώ το «μη ενιαίο» επέφερε πολύ σύντομα σειρά ρήξεων και διαφοροποιήσεων φιλοσοφικών ρευμάτων, επηρεασμένων κάθε φορά από παλαιότερες φιλοσοφικές τάσεις, προκαλώντας με το χρόνο σημαντικά προβλήματα, γιατί πάνω σ’ αυτές στηρίχτηκαν οι αιρέσεις. 
Έτσι εμφανίστηκαν οι Μουρτζίτες, που έβαζαν την πίστη πάνω από τα έργα και έδιναν έμφαση στην θεία αγάπη και αγαθότητα, οι Κανταρίτες που βεβαίωναν πως οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους, οι Τζαμπαρίτες που πίστευαν το αντίθετο, οι Μουταζιλίτες που πίστευαν ότι όλα εξηγούνται με την λογική, ενώ απέρριπταν την ιδιότητα του Θεού σαν ασυμβίβαστη με την ενιαία του υπόσταση και την μοιρολατρία σαν αντίθετη με την δικαιοσύνη, και τέλος οι Ασαρίτες, οι σχολαστικοί θεολόγοι του Ισλάμ, οι πρόδρομοι των φονταμενταλιστών φανατικών σημερινών Μουσουλμάνων. 
Από την άλλη πλευρά οι ερευνητές των ανατολικών θρησκειών, έδωσαν στον Σουφισμό περιγραφικό όρο, ενός συνόλου θρησκευτικών δοξασιών και πρακτικών.

Δεν υπάρχουν σχόλια: