Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου 2017

Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) Θ’ - Μήτρα όλων των θρησκειών είναι η ΜΑγεία!

Οι συνεχείς Χριστολογικές διαμάχες και αντιθέσεις, μεταξύ ορθοδόξων, μονοφυσιτών, νεστοριανών και αρειανών παλαιότερα, στην Κωνσταντινούπολη που ανανεώνονταν ολοένα, είχαν σαν επίπτωση τη διαφυγή πολλών ιερέων και μοναχών με αιρετικές ή ανάλογες πεποιθήσεις. Δεν υπήρχε θέση γι’ αυτούς, στους κόλπους της επίσημης Εκκλησίας στο Βυζάντιο. 
Βεβαίως, αυτοί μετέφεραν μαζί τους και τις αιρετικές διδασκαλίες τους. Ως προσφιλής τόπος δραστηριοτήτων τους απετέλεσε και πάλι η κεντρική Μ. Ασία, ενώ έδωσε στους Άραβες και τους Τούρκους Μουσουλμάνους μια πολύ ταραγμένη εικόνα για τον Χριστιανισμό, με διαστρεβλωμένες αρχές.
Σύμφωνα με μερικούς ερμηνευτές υποστηρίζεται ότι οι αιρετικοί παρακίνησαν τη σταδιακή χαλάρωση της νομιμοφροσύνης των λαών όλης της περιοχής προς την βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Οι παγανιστικές λατρείες που μετέφεραν μαζί τους τα τουρκομανικά φύλα αναμιγνύονται με τις Ινδοπερσικές, Ζωροαστρικές δοξασίες, και το χριστιανικό τυπικό, ενώ καλύπτονται από ένα ελαφρύ επίστρωμα Ισλαμισμού. Αυτά θα διαμορφώσουν την βάση της λαϊκής λατρείας των μυστικιστικών ταγμάτων με τις φιλελεύθερες αντιλήψεις.
Από την άλλη πλευρά λατρευτικά έθιμα απορρίπτονται από τον Χριστιανισμό ή από τον Ισλαμισμό αλλά τελούνται από τα μυστικιστικά τάγματα, ως απόρροια ισχυρών εθίμων που είναι βαθειά ριζωμένα στους ντόπιους πληθυσμούς. Οι αντιλήψεις «περί δυισμού» του καλού και του κακού, και οι μυστικιστικές λατρευτικές τελετές που είχαν επικρατήσει στην περιοχή πριν την κάθοδο των Τουρκομάνων θα ενταχθούν στον τρόπο της θρησκευτικής τους λατρείας.
Η παλιότερη στροφή στον πλατωνισμό με την δημιουργία της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας, και των αντιλήψεων περί «καταχθονίων πνευμάτων» που εναντιώνονται στους ανθρώπους, θα επηρεάσει βαθύτατα τους γηγενείς. 
Οι άνθρωποι πίστευαν ότι έπρεπε να μάχονται συνέχεια εναντίον τους, διότι προσπαθούσαν να εμποδίσουν την ψυχή να πλησιάσει στον ουρανό. Αυτή η δοξασία αποτελούσε και μια από τις βασικές αρχές της περσικής πυρολατρείας, ενώ κυριαρχεί στο Χριστιανικό Βυζάντιο. Τον 11ο αιώνα το συναντάμε στο έργο του Μιχαήλ Ψελλού που ακολουθεί την διδασκαλία του Πρόκλου. 
Η δοξασία αυτή ερμηνεύεται με το ότι, τα καταχθόνια πνεύματα που είναι πρόξενοι του κακού, ευχαριστούνται με τις πομπώδεις μυστικιστικές τελετές των μάγων που οργανώνουν, και απαιτούν αιματηρές θυσίες, από αυτούς για τους ίδιους και τον Κύριό τους για ικανοποιήσουν κάθε επιθυμία τους.
Ενδιαφέρον επίσης, παρουσιάζει το λατρευτικό αιματηρό έθιμο της γιορτής της Μα την ελληνιστική περίοδο, της κατεξοχήν μεγάλης θεότητας της Καππαδοκίας στη Μ. Ασία. 
Η λατρεία της Μα ήταν η επικρατέστερη στη Καππαδοκία, και δείχνει τον Καππαδόκη πρωτόγονο, αλλά επιρρεπή προς την έκσταση και τον μυστικισμό. Έτσι η Καππαδοκία γίνεται η πατρίδα της θρησκευτικής έκστασης. 
Η θρησκεία δεν έρχεται να εξηγήσει τον κόσμο και τον άνθρωπο με τον αποδεικτικό λόγο, αλλά οι μυστικιστικές τελετές αναμορφώνουν και σώζουν τον άνθρωπο. Οι δυο γνωστές επικρατούσες στην περιοχή θρησκείες, Χριστιανισμός και Ισλαμισμός είναι αναγκασμένες με μεγάλη υπομονή, να πορευτούν με κάθε λογής ετερόδοξες αντιλήψεις, ή ακόμη και να ανεχθούν ποικίλες προλήψεις και δοξασίες, που με μυστικιστικές τελετές, θα εξασφαλίζονταν η θεϊκή προστασία. Όπως χαρακτηριστικά μας αναφέρει ο Μιρμίρογλου στο βιβλίο του «Δερβίσσαι»: οι Τούρκοι δεν ανήκουν μόνο στη θρησκεία του Λάμα, αλλά και στη θρησκεία του Μίθρα. Αυτό φαίνεται και από την επίδραση που ασκεί ο Σαμανισμός καθώς και η αρχαία θρησκεία λατρείας του ηλίου. Μέχρι και σήμερα οι Αλεβήδες στην περιοχή της Σεβάστειας στην Τουρκία παραλληλίζουν τον ήλιο με τον Αλή.

Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου 2017

Γιατί οι Χριστιανοί δίωκαν τους μάγους-μάντεις-φαρμακούς;

Ο μεταβατικός και αντιφατικός 4ος αιώνας δεν μελετήθηκε όσο θα ’πρεπε απ’ τους ιστορικούς. 
Ίσως σε αυτό να συνέβαλε και η Εκκλησία που ήθελε να κρατήσει κρυφά τα εγκλήματά της και την προκλητική ταύτισή της με την κρατική εξουσία.
Οι γιοι του Κωνσταντίνου, που τόσο επιπόλαια έσπευσε να αγιοποιήσει η Εκκλησιά, συνέχισαν την οικογενειακή παράδοση των εγκλημάτων και της εξολόθρευσης όχι μόνο των εχθρών αλλά και "επικίνδυνων" φίλων ή συγγενών. 
Ο νόμιμος διάδοχος Κωνσταντίνος Β’ εξολοθρεύεται απ’ τον αδελφό του Κώνστα το 340 και η εξουσία μοιράζεται μεταξύ του Κώνσταντος (Δύση) και Κωνστάντιου (Ανατολή). 
Και οι δυο ήταν εξ αρχής χριστιανοί. Ο Κωνστάντιος είχε προσχωρήσει στον Αρειανισμό αλλά, όπως κι ο πατέρας του, διατήρησε τον τίτλο του "Μεγάλου Αρχιερέως" της ρωμαϊκής λατρείας.
Η συστηματική καταστροφή των εθνικών τόπων λατρείας από τους χριστιανούς δεν έχει αρχίσει ακόμα. Παρόλ’ αυτά αρκετοί ναοί, για διάφορους λόγους, καταστρέφονται. Είτε λόγω εγκατάλειψής τους, καθώς πολλοί χωρικοί συγκεντρώνονται στα αστικά κέντρα, είτε για λόγους οικονομικού συμφέροντος. Νόμος του 349 μ.Χ. απαγορεύει την καταστροφή επαρχιακών ναών για την παραγωγή και εμπορία οικοδομικών υλικών που τότε είχαν μεγάλη αξία...
Ο Κωνστάντιος εξακολουθεί να συνεργάζεται στενά και να εμπιστεύεται δημόσια αξιώματα σε εξέχοντες εθνικούς. Αλλά μια πολιτική αναταραχή προκάλεσε αλλαγή της στάσης του.
Στις αρχές του 350 μ.Χ. ένα κίνημα στη Δύση υπό τον Μαγνέντιο ανατρέπει τον Κώνστα. Ο Μαγνέντιος στήριξε και στηρίχθηκε από τους εθνικούς. 
Ο Κωνστάντιος επεμβαίνει και εκδιώκει τον Μαγνέντιο στα τέλη του 353. Έκτοτε στρέφεται με μεγαλύτερη μανία ενάντια στους εθνικούς και στα ιερά τους. 
Για άλλη μια φορά επιβεβαιώνεται πως η δήθεν θρησκευτική σύγκρουση είχε πολιτικό υπόβαθρο. Απλά, αυτή τη φορά, οι Χριστιανοί είχαν την τύχη να ποντάρουν στους νικητές κι όχι στους ηττημένους, όπως είχε συμβεί επί Νέρωνα και επί Φιλίππου του Άραβα...
Ο Κωνστάντιος, αλλά κι οι διάδοχοί του στο θρόνο, τήρησαν έκτοτε πολύ σκληρή στάση και επέβαλαν θανατικές ποινές σε όσους ασχολούνταν με τη μαγεία, τη μαντεία και τη φαρμακεία. Θεωρητικά το έκαναν γιατί αυτές οι δραστηριότητες ήταν αντίθετες στο χριστιανικό πνεύμα. Αλλά η αλήθεια είναι άλλη. Και φυσικά, καλά το καταλάβατε, κρύβει πολιτικές σκοπιμότητες. 
Οι φαρμακοί ήταν αυτοί που κατασκεύαζαν τα διάφορα δηλητήρια που χρυσοπούλαγαν στους συνωμότες και σφετεριστές του θρόνου. Δεν είναι τυχαίο πως οι περισσότεροι αυτοκράτορες που πέθαναν από μη φυσιολογικό θάνατο, δηλητηριάστηκαν!
Πολιτικά ήταν επίσης και τα κίνητρα απαγόρευσης της μαγείας και της μαντικής. 
Οι σπουδαίοι μάγοι της εποχής διαφήμιζαν τη δύναμή τους να "πεθάνουν" και τον ίδιο τον Καίσαρα, αρκεί κάποιος να τους χρύσωνε απ’ την κορυφή ως τα νύχια. Κι οι μάντεις ήταν πρόθυμοι να "προφητεύσουν" ήττες και πτώσεις των αυτοκρατόρων ενθαρρύνοντας επαναστάσεις και συνωμοσίες.
Άρα όταν ακούτε για απαγορεύσεις μαντειών, μαγειών και φαρμακειών να ξέρετε πως ήταν μέτρα προληπτικής αυτοπροστασίας των αυτοκρατόρων κι όχι δήθεν χριστιανικής αρετής...

Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου 2017

Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) Η’ - Σούφοι, οι "εναλλακτικοί"


Ο έγγαμος βίος δεν αποτελούσε εμπόδιο στη συμμετοχή του μυημένου στις δραστηριότητες του μοναστηριού. 
Με την εδραίωση των μυστικιστικών ταγμάτων, ένας μικρός σχετικά αριθμός μυημένων θα παραμείνει στην μονή, για διδασκαλία και άσκηση των καθημερινών λατρευτικών καθηκόντων, ενώ οι περισσότεροι ασχολούνται με τις κοσμικές τους υποχρεώσεις, ενταγμένοι πλήρως στην κοινωνία που ζουν, συμμετέχοντας μόνον ανάλογα με την περίσταση στις τελετουργικές εκδηλώσεις. 
Αυτοί θα μεταφέρουν τις ιδέες τους σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και η συμπάθεια προς μια διαφορετική πιο φιλελεύθερη και όχι τόσο δογματική άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων των πιστών, θα διαδοθεί σε όλη την επικράτεια. 
Η κατάσταση αυτή θα φέρει την άμεση αντίδραση της επίσημης και ισχυρής θρησκευτικής εξουσίας των Σουνιτών Σελτζούκων, που έβλεπαν την αλλοίωση των δογματικών ισλαμικών αρχών και την αμφισβήτηση της δικής τους δύναμης.

Μετά από μια περίοδο αμφισβήτησης από τους ερμηνευτές της Σαρίας, Ουλεμάδες Σουνίτες, επετεύχθη συμβιβασμός με τον εναλλακτικό τρόπο της θρησκευτικής λατρείας των οπαδών των Σουφικών ταγμάτων. 
Υιοθετήθηκαν από την επίσημη Σουνιτική ηγεσία, συμπαθούντα και συνεργαζόμενα προς αυτήν Τάγματα, που παρουσιάζονταν σαν εναλλακτική επιλογή για τους πιστούς του Ισλάμ. Εξ άλλου οι Ουλεμάδες νομοδιδάσκαλοι δεν θα μπορούσαν να κάνουν και διαφορετικά, αφού με τον απόλυτο δογματισμό τους και την αυστηρή λατρεία τους είχαν απομακρυνθεί από το «ποίμνιό» τους. Έτσι οι κάτοικοι θα βρουν παρηγοριά στις μυστικιστικές παραδόσεις του Σουφισμού και στα τάγματά του.

Τα περισσότερα όμως Σουφικά τάγματα, και ειδικότερα τα προερχόμενα από την Ιρανική σχολή, που οι οπαδοί τους προέρχονταν κατά κύριο λόγο από τουρκομανικά νομαδικά φύλα, θα εξακολουθήσουν να έχουν ρήξεις με την επίσημη Σουνιτική θρησκευτική ηγεσία του Σελτζουκικού Σουλτανάτου, με αποκορύφωμα την επανάσταση και εξέγερση των Μπαμπαΐδων.

Τα πρώτα τάγματα θα ιδρυθούν, καταρχήν από διδασκάλους ευσεβείς που προέρχονταν από την περιοχή του Ιράν ενώ τα μοναστήρια θα αποτελέσουν τους τόπους αναφοράς τους. 
Η κορύφωση του Σουφικού διαλογισμού θα έρθει στα τέλη του 13ου αιώνα με την εμφάνιση του Ιμπν Αραμπί και του Τζελαλεντίν Ρούμι.

Στους επόμενους αιώνες κάποια από τα τάγματα θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση του Ισλαμισμού στην ανατολική Ευρώπη, ακολουθώντας τον στρατό στις κατακτήσεις του και πάντοτε στα πλαίσια του Ιερού Πολέμου κατά των απίστων. 
Μετά τα τέλη του 17ου αιώνα θα επέλθει σιγά-σιγά η παρακμή, όταν τα τάγματα θα απευθυνθούν σε όλες τις λαϊκές μάζες, περιορίζοντας συγχρόνως τις αρχικές απαιτήσεις από τα μέλη τους, κάνοντας μεγάλα ανοίγματα και παραχωρήσεις, αποδεχόμενοι κάθε τι το «εύπεπτο» άσχετα αν ήταν αντίθετο στις βασικές αρχές του κινήματος. 
Οι θρύλοι, τα θαύματα, οι δοξασίες, οι δεισιδαιμονίες και τέλος η μαγεία θα πάρουν την θέση, της πνευματικής ζωής, της γνώσης, του διαλογισμού και του θεοσοφικού στοχασμού. 
Η έντονη επίδραση τελετουργικών στοιχείων που ανάγονται στο γνωστικισμό, προερχόμενα κυρίως από απομεινάρια αιρετικών χριστιανικών ρευμάτων, καθώς και ισχυρών εντόπιων παγανιστικών εθίμων, θα επιφέρουν έντονες αλλοιώσεις στο οικοδόμημα του κινήματος. Στόχος των ταγμάτων θα γίνει η οικονομική ανάπτυξή τους με κάθε τρόπο, ενώ η προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού οπαδών, θα τους φέρει ακόμη μεγαλύτερη δύναμη.

Οι νέοι Σούφι ανήγαγαν την άγνοια και την αμάθεια των μελών τους σε προτέρημα. Κάθε περιοχή θα αποκτήσει έναν τοπικό άγιο που θα λατρεύεται με περισσή ευλάβεια από τους κατοίκους της, ενώ το σκήνωμα και ο τάφος του θα γίνει τόπος έλξης από προσκυνητές απομακρυσμένων περιοχών, που προσέρχονται με την ελπίδα να μεσολαβήσει στον Θεό για να τους βοηθήσει. 
Η δύναμη τους θα αποτελέσει πεδίο αντιπαλότητας με την εκάστοτε κρατική εξουσία, που θα έρθει σε σκληρή ρήξη μαζί τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Σουλτάνου Μαχμούτ Β΄ (1808-1839) που στις αρχές του 19ου αιώνα διέταξε το κλείσιμο όλων των τεκέδων στην περιοχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας και την διάλυση των ταγμάτων, φυλακίζοντας μάλιστα για αρκετό καιρό πλήθος δερβίσηδων.

Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου 2017

Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) Ζ’ - Η ίδρυση των σουφικών ταγμάτων

Ο ασκητισμός θα αποτελέσει την αιτία της δημιουργία των πρώτων μυστικιστικών Σουφικών ταγμάτων. Πολλοί άνδρες και γυναίκες θα απαρνηθούν τα εγκόσμια και την καθημερινότητα. Θα τους γεννηθεί η ανάγκη να αφιερωθούν αποκλειστικά στην λατρεία του Θεού. 
Σαν τόπος άσκησης της επιθυμίας τους αυτής, θα αποτελέσει όχι μόνον η έρημος, αλλά και η πόλη που ζούσαν πριν πάρουν την απόφασή τους αυτή. Η εικόνα του σοφού διδασκάλου και του μαθητή θα αποτελέσει το πρώτο κύτταρο για την δημιουργία των πρώτων ομάδων.
Οι «δάσκαλοι» (Σεΐχ, Πιρ ή Ντεντέ) θα πάρουν την θέση του «γέροντος» που δίνει οδηγίες και συμβουλές στους μαθητές του. 
Μέχρι τον 9ο αιώνα οι Σούφι χρησιμοποιούν για διαμονή τα σπίτια των δασκάλων τους ή τα τζαμιά για την πνευματική άσκηση και διδασκαλία. Στη συνέχεια, θα ιδρύσουν τα δικά τους κοινόβια, τα οποία χρησίμευαν είτε για κέντρα επικοινωνίας, είτε για διαμονή των μελών τους ή φιλοξενία των μετακινουμένων μελών του κινήματος. 
Αποτελούσαν τον τόπο συγκέντρωσης τροφίμων για την εξυπηρέτηση των ιδίων, αλλά και σαν τόπος παροχής τροφής στους φτωχούς, στα πλαίσια των φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων τους, πιστοί στην βασική άσκηση της ιδεολογικής τους υποχρέωσης.
Αυτές οι μουσουλμανικές μονές, «οι τεκέδες», πολλές φορές ανήκαν στον Σεΐχη και την οικογένειά του, αλλά τις περισσότερες φορές εγκαθιδρύονταν με τις παροχές πλούσιων χορηγών που στην συνέχεια παραχωρούντο στον Σεΐχη. 
Τους επόμενους αιώνες θα υπάρξει εξέλιξη πάνω στην κυριότητα των μοναστηριών. Ήταν πολύ διαδεδομένο να ανήκουν στην κυριότητα ενός τοπικού ηγεμόνα ή της ευσεβούς συζύγου του. Το κόστος της κύριας συντήρησης και λειτουργίας δίνονταν από χορηγούς ή από τοπικούς άρχοντες που καθόριζαν μέρος από την φορολογία των κατοίκων της περιοχής τους να δίδεται στην μονή. 
Πολύ συχνά το μοναστήρι παρέμενε κατοικία του Σεΐχη ακόμη και μετά το θάνατό του, δεδομένου ότι ο ίδιος και οι διάδοχοί του είχαν ταφεί κοντά σε αυτό. Θα υπάρξουν και περιπτώσεις που μοναστήρια θα κτιστούν κοντά ή πάνω από ένα υπάρχοντα τάφο ενός αγίου. 
Σε κάθε περίπτωση τα ιδρύματα αυτά θα αποτελέσουν τους τόπους προσκυνήματος των ταφικών μνημείων από τους πιστούς που ερχόμενοι ελάμβαναν και την ευλογία του γέροντος επικεφαλή. Αποτελούσε μεγάλη τιμή για τον άρχοντα που θα αφιέρωνε δώρα στο μοναστήρι ή στο τζαμί, ή ακόμη, αναλάμβανε να αποκαταστήσει κατεστραμμένα κτίσματα του συγκροτήματος ή ακόμη να συμπληρώσει κάποια από αυτά. 
Στην ισλαμική λατρεία οι άγιοι ως φίλοι του Θεού ήταν αυτοί που θα μπορούσαν να μεσολαβήσουν για την έμμεση ή άμεση βοήθεια από τον Θεό.

Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου 2017

Γνωριμία με το Ισλάμ (ΙΒ')

Ισλάμ σημαίνει απόλυτη υποταγή στο θέλημα του Θεού. Και η θρησκεία τους λέγεται Ισλαμισμός ή Μουσουλμανισμός (Μουσλίμ = πιστός του Ισλάμ). 
Ο όρος Μωαμεθανισμός είναι λάθος. Τον χρησιμοποιούν οι Χριστιανοί επηρεασμένοι απ’ τη δική τους θρησκεία που πήρε τ’ όνομά της απ’ τον προφήτη Ιησού-Χριστό. Το Ισλάμ δεν είναι δημιούργημα του Μωάμεθ αλλά αποκάλυψη του Αλλάχ-Θεού μέσω του αγγέλου Γαβριήλ και από το στόμα του Προφήτη...
Τα παραπάνω ισχύουν σε θεωρητικό μόνο επίπεδο. Γιατί στην πράξη το Ισλάμ είναι ένα μείγμα παραδοσιακών αραβικών θρησκευτικών αντιλήψεων, ιουδαϊσμού και μονοφυσίτικου χριστιανισμού. 
Άλλωστε όλοι οι μεγάλοι προφήτες της Εβραϊκής και Χριστιανικής Βίβλου αναγνωρίζονται και τιμώνται απ’ το Ισλάμ. Απλά, με βάση την αρχή πως "ο τελευταίος προφήτης ανακεφαλαιώνει και συμπληρώνει τους προηγούμενους", αποδέχονται την ανωτερότητα του Μωάμεθ. Και αποκλείουν το ενδεχόμενο να αποστείλει ο Θεός στον κόσμο κάποιον νεότερο (κι άρα ανώτερο) Προφήτη...
Το Κοράνι νομίζω πως μοιάζει περισσότερο με την Εβραϊκή Βίβλο. Κυριαρχούν οι ηθικές απαγορεύσεις και εντολές. 
Επειδή όμως οι κοινωνίες εξελίσσονται και, όπως είναι φυσικό, το Κοράνι δεν μπορεί να καλύψει όλες τις σύγχρονες πρακτικές ανάγκες, δημιουργήθηκαν δυο παράλληλοι ηθικοί νόμοι, η Σούνα (=Παράδοση) και η διδασκαλία των μεγάλων νομοδιδασκάλων του Ισλάμ, κάτι σαν το εβραϊκό Ταλμούδ...
Μετά το θάνατο του Μωάμεθ δημιουργήθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο, σοβαρό πρόβλημα διαδοχής. Έτσι διαμορφώθηκαν και οι δύο μεγάλες ισλαμικές αιρέσεις. 
Οι Σουνίτες πιστεύουν πως ο διάδοχος του Προφήτη πρέπει να επιλέγεται από την ίδια φυλή και αξιοκρατικά. 
Οι αντίπαλοί τους υποστήριξαν την άποψη πως διάδοχος του Προφήτη μπορεί να είναι μόνο συγγενής του, και συγκεκριμένα ο γαμπρός και ψυχογιός του Αλί! Γι’ αυτό και ονομάστηκαν Σιϊτες, δηλαδή σιάτ-Αλί (= Παράταξη του Αλί).
Τελικά, ο Αλί κατάφερε να γίνει χαλίφης (πολιτικο-στρατιωτικο-θρησκευτικός ηγέτης) το 656 μ.Χ. Αλλά τον δολοφόνησε κάποιος σουνίτης την ώρα της προσευχής. 
Ο μεγαλύτερος γιος του Αλί, ο ιμάμης Χουσεϊν, επιχείρησε να διεκδικήσει το χαλιφάτο αλλά στην περιβόητη μάχη της Καρμπάλα, στο σημερινό Ιράκ, ο στρατός του ηττήθηκε και ο ίδιος κατακρεουργήθηκε.
Έτσι η Καρμπάλα έγινε τόπος προσκυνήματος των Σιϊτών. Και κάθε χρόνο τιμούν τον θάνατο του Χουσεϊν επί 48 ημέρες, όσες υποτίθεται κράτησε η μάχη της Καρμπάλα. 
Τη δωδέκατη μέρα έχουμε το κορύφωμα. Οι άντρες παρελαύνουν φορώντας αιματοβαμμένα ρούχα, φωνάζοντας το όνομα του Χουσεϊν και αυτομαστιγωνόμενοι μέχρι λιποθυμίας. Τα βλέπουμε και στην Αθήνα, συνήθως στον Πειραιά, που η Σιϊτες γιορτάζουν κάθε χρόνο το Μοχαράμ...

Τρίτη 5 Σεπτεμβρίου 2017

Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) ΣΤ’ - Όλες οι θρησκείες έχουν κοινές "αρετές"!

Στο Σουφισμό επέδρασε και ο Βουδισμός. Ο Σουφισμός από την Βασόρα και την Κόφα τον 8ο αιώνα θα περάσει σε όλες τις ισλαμικές κατακτήσεις. Το Χορασάν όπου έδρασε ο Βουδισμός, στο βόρειο Ιράν, θα αποτελέσει σημαντικό κέντρο πολιτικού και θρησκευτικού ενδιαφέροντος. 
Από την περιοχή αυτή θα προέλθει ένα πλήθος θρησκευτικών ηγετών, ιδρυτών Σουφικών ταγμάτων με προεξάρχοντες τον Μεβλανά Τζελαλεττίν Ρούμι και τον Χαντζή Μπεκτάς. 
Βρέθηκε μουσουλμανικός θρύλος που αναφέρει ότι ένας πρίγκιπας εγκατέλειψε τον θρόνο και έγινε περιπλανώμενος δερβίσης δηλ. μια επανάληψη της ιστορίας του Βούδα. Πρόκειται για τον πρίγκιπα Ιμπραχήμ Μπαμπά Αδάμ που πέθανε στα τέλη του 8ου αιώνα. 
Η βαθειά επίδραση του Βουδισμού στον ασκητισμό των Σούφι, χαρακτηρίζεται από ένα σύστημα αυτοπειθαρχίας και εγκράτειας, γνώσης του εαυτού, και απόλυτης εμπιστοσύνης στον Θεό. 
Η πορεία της πνευματικής ζωής θα παρομοιαστεί σαν μια πορεία σε ένα μυστικό μονοπάτι ή σαν ένα ταξίδι. Έτσι ο Σούφι που ξεκινά την αναζήτηση του Θεού θα ονομαστεί «ταξιδιώτης» που με καθορισμένα βήματα θα περάσει το μονοπάτι (ταρίκα) που θα τον φέρει κοντά Του. 
Σαν αφορμή για την είσοδο στο μονοπάτι που προϋποθέτει την αρχή μιας καινούργιας ζωής, κατά τις αφηγήσεις παλαιότερων Σούφι ήταν προτρεπτικά οράματα ή και συμβολικά όνειρα. Η μετάνοια θα αποτελέσει την αφετηρία της αφύπνισης της ψυχής, από τον ύπνο της αμαρτίας και ο υποψήφιος συνειδητοποιημένος πια θα καταδικάσει τον προηγούμενο «παραβατικό» τρόπο ζωής του, εγκαταλείποντας το εγώ του. 
Οι Σούφι όρισαν επτά στάδια για το «πέρασμα του μονοπατιού», που πρέπει να καλυφθούν διαδοχικά από τον υποψήφιο. Αυτά είναι η μετάνοια, η εγκράτεια, η απάρνηση, η φτώχεια, η υπομονή, η εμπιστοσύνη στον Θεό, και η ικανοποίηση.

Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου 2017

Χριστιανοί και Μπεκτασίδες (του θεολόγου Σταύρου Βαλλίδη) Ε’ - Ο πολυσυλλεκτικός Σουφισμός

Στα πλαίσια της Ισλαμικής θρησκείας εμφανίστηκαν από πολύ νωρίς μυστικιστικές τάσεις. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της ζωής του Μωάμεθ, μερικοί από τους οπαδούς του δεν ήταν ικανοποιημένοι με το να υπακούουν απλώς στις διαταγές του, αλλά επιθυμούσαν να εισέλθουν σε μια στενότερη σχέση με τον Θεό. 
Για μερικούς, αυτή η αναζήτηση του Θεού πήρε τη μορφή της απομόνωσης από τους άλλους ανθρώπους, ενώ άλλους τους οδήγησε απλά σε μια πιο ευσεβή θρησκευτική ζωή μέσα στα πλαίσια μιας ανθρώπινης κοινωνίας. Το μυστικιστικό αυτό ρεύμα, που επέδρασε και επιδρά μέχρι σήμερα βαθύτατα πάνω στον Ισλαμισμό με τον ασκητισμό, την εσωτερική φιλοσοφία, τα δερβίσικα τάγματα και την πνευματική αναγέννηση που επέφερε, ονομάζεται Σουφισμός.
Πολλοί ερευνητές ισχυρίζονται, ότι ο Σουφισμός, δεν αποτελεί αίρεση του μουσουλμανικού δόγματος αλλά συνδυάζει πολλά διαφορετικά νοήματα, που συνθέτουν μια εικόνα, ένα νόημα στον τρόπο ζωής με σκοπό την διαμόρφωση του «τέλειου άνθρωπου» του ιδανικού χαρακτήρα. 
Οι δρόμοι «ταρίκα» για να φτάσει κανείς στον Θεό είναι τόσοι πολλοί, όσες είναι οι ψυχές των ανθρώπων, που όμως έχουν κάποια κοινά στοιχεία μεταξύ τους.
Επεκράτησαν τρεις θεωρίες για την σημασία της λέξης «Σούφι» που αντιστοιχεί προς στην ελληνική «μυστικός». 
Η πρώτη και επικρατούσα άποψη είναι αυτή που υποστηρίζει ότι το όνομά τους το πήραν από την λέξι «σούφ» που σημαίνει μαλλί και προέρχεται από το μάλλινο ένδυμα που φορούσαν οι πρώτοι Μουσουλμάνοι ασκητές, αντιγράφοντας το ράσο των Χριστιανών αναχωρητών σημάδι απόρριψης του μάταιου επίγειου κόσμου. Εξάλλου, ο Προφήτης Μωάμεθ με την στάση του και τον λιτό τρόπο ζωής το υπέδειξε. 
Η δεύτερη εξήγηση της λέξης Σούφι, που για πρώτη φορά υποστήριξε ο φιλόσοφος Αλ-Μπιρουγία, είναι ότι προέρχεται από την ελληνική λέξη σοφός, συνδέοντας την με την Ελληνική φιλοσοφία.
Τέλος η τρίτη αναφέρεται ότι προέρχεται από την λέξη suffa που στα Αραβικά σημαίνει πάγκος (καναπές) και θυμίζει μια ομάδα φτωχών ανθρώπων μαθητών του Μωάμεθ που ήταν άστεγοι και κοιμόνταν σε έναν πάγκο στην Μεδίνα όπου ζούσαν, μοιράζοντας μεταξύ τους τα ελάχιστα υπάρχοντα που είχαν. Οι οπαδοί αυτής της κίνησης ονομάστηκαν «Σούφι». Σήμερα ο όρος «sufi» ή «sufismus» χαρακτηρίζει όλους τους μυστικιστές του Ισλάμ.
Οι Σούφι απέδιδαν εξαιρετική σπουδαιότητα σε ορισμένες δοξασίες του Κορανίου και τις ανέπτυξαν σε βάρος μερικών άλλων. 
Στο κήρυγμα του Προφήτη, εμπεριέχονται πολλές αντιφάσεις, ενώ το «μη ενιαίο» επέφερε πολύ σύντομα σειρά ρήξεων και διαφοροποιήσεων φιλοσοφικών ρευμάτων, επηρεασμένων κάθε φορά από παλαιότερες φιλοσοφικές τάσεις, προκαλώντας με το χρόνο σημαντικά προβλήματα, γιατί πάνω σ’ αυτές στηρίχτηκαν οι αιρέσεις. 
Έτσι εμφανίστηκαν οι Μουρτζίτες, που έβαζαν την πίστη πάνω από τα έργα και έδιναν έμφαση στην θεία αγάπη και αγαθότητα, οι Κανταρίτες που βεβαίωναν πως οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους, οι Τζαμπαρίτες που πίστευαν το αντίθετο, οι Μουταζιλίτες που πίστευαν ότι όλα εξηγούνται με την λογική, ενώ απέρριπταν την ιδιότητα του Θεού σαν ασυμβίβαστη με την ενιαία του υπόσταση και την μοιρολατρία σαν αντίθετη με την δικαιοσύνη, και τέλος οι Ασαρίτες, οι σχολαστικοί θεολόγοι του Ισλάμ, οι πρόδρομοι των φονταμενταλιστών φανατικών σημερινών Μουσουλμάνων. 
Από την άλλη πλευρά οι ερευνητές των ανατολικών θρησκειών, έδωσαν στον Σουφισμό περιγραφικό όρο, ενός συνόλου θρησκευτικών δοξασιών και πρακτικών.