Σάββατο 25 Οκτωβρίου 2014

Αγιορείτικες αναμνήσεις (Δ') - Στ' Αγιονόρος, και δεσπότης να 'σαι μπορεί να σ' ανοίξουν το κεφάλι με δικέλλα!

Υποτίθεται πως στ' Αγιονόρος απαγορεύονται τα θηλυκά ζώα!
Ωστόσο συχνά βλέπεις και κότες και γάτες και πανέμορφα γατάκια...
Εδώ, το ρόλο του χωροφύλακα ασκούν οι Σεημένηδες. Είναι φουστανελοφόροι με δίκοχο που φέρει τ' αρχικά "Α.Ο.".
"Σεημένης" στ' αραβικά σημαίνει κάτι σαν "αρχηγός σώματος". Το αντίστοιχο στα τούρκικα είναι "μπουλούκμπασης" και στα ελληνικά "οπλαρχηγός".
Οι Σεημένηδες έχουν σημαντικές αρμοδιότητες. Μπορούν ακόμα και να γλιστρήσουν το χέρι τους στ' απόκρυφα σημεία σου αν υποπτευθούν πως είσαι γυναίκα μεταμφιεσμένη σε άντρα...
Σε τούτη τη χερσόνησο, στ' αρχαία χρόνια, υπήρχαν πολλά ιερά της ελληνικής θρησκείας. 
Ακούω συχνά να μιλούν γι' αρχαία μάρμαρα και νομίσματα, για ειδώλια της Εκάτης, αγάλματα της Αφροδίτης, της Άρτεμης, του Απόλλωνα και του Ποσειδώνα.
Το επίσημο κράτος αδιαφορεί, ή μάλλον... φοβάται. Κι οι αρχαιοκάπηλοι οργιάζουν, σε συνεργασία με κάποιους μοναχούς...
Στο Ξηροποταμινό καμπαναριό διακρίνω δυο εντοιχισμένες κεφαλές από λευκό μάρμαρο. Ρωτάω και μου λεν πως η μία είναι του Οσίου Παύλου, κι η άλλη της ευεργέτιδας βασίλισσας Πουλχερίας.
Εστιάζω την προσοχή μου στην Πουλχερία: κακάσχημη, γουρλωμάτα, δασύτριχη!
Είναι προφανές πως ο μισογυνισμός του καλλιτέχνη τον εμπόδισε να την κάνει πιο όμορφη! Πάλι καλά που δεν της έβαλε και κέρατα...
Πάντως, το νεράκι που βγαίνει απ' την πηγή της Αγίας Πουλχερίας είναι θαυματουργό! Σε γιατρεύει απ' το δάγκωμα των φιδιών...
Στη Μονή Ξενοφώντος έχουν την κάρα του αρχιερέα Βησσαρίωνα. 
Διακρίνονται δυο τριγωνικές τρύπες και ρωτάω πώς πέθανε.
Μου είπαν ότι το 1625 οι καλόγεροι των μονών Δοχειαρίου και Ξενοφώντος τσακώνονταν για κάτι κτηματικές διαφορές. 
Ο δυστυχής Βησσαρίων πήρε το μέρος των ξενοφωντινών, οπότε ένας δοχειαρίτης μοναχός, ανήμερα των Αγίων Αποστόλων, τον πλησίασε κρυφά από πίσω και με μια δικέλλα του 'σπασε το κεφάλι!

Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2014

Αγιορείτικες αναμνήσεις (Γ') - Θαυματοποιοί και τσαρλατάνοι...

Στο Βατοπέδι υποτίθεται πως φυλάσσεται η "Τίμια Ζώνη" της Θεοτόκου!
Οι κάπως παλιότεροι θυμούνται την εποχή που ήταν άρρωστος ο Ανδρέας Παπανδρέου, κι η Μιμή, σε συνεννόηση με τον μπίζνεσμαν ηγούμενο, έφεραν στην Αθήνα τη "Ζώνη" μπας και γιάτρευε τον καημένο τον ασθενή.
Και με την ευκαιρία, το "ιερό κειμήλιο" έκανε κάμποσες βολτούλες από Ανώνυμες Εταιρείες κι Αντιπροσωπείες Αυτοκινήτων, με το αζημίωτο εννοείται...
Συνηθισμένες ιστορίες θα μου πείτε.
Ακόμη κι ο Σουλτάνος κάποτε, όταν στη Κωνσταντινούπολη έπεσε χολέρα, έστειλε ειδικό καράβι στ’ Αγιονόρος για να μεταφέρει στην Πόλη την "Τίμια Ζώνη".
Και μια άλλη φορά, όταν η "οργή του Θεού" έπεσε στη Χίο και ψώριασαν τα οπωροφόρα, πάλι μετέφεραν τη "Ζώνη" για να σώσει την κατάσταση.
Στην παλιά ρώσικη Σκήτη του Αγίου Αντρέα, στις Καρυές, λένε πως φυλάγεται η κάρα του Αγίου Αντρέα!
Στο μοναχό που μου τη δείχνει κάνω την εύλογη ερώτηση: "Μα η κάρα του Αγίου Αντρέα δεν φυλάσσεται στο μητροπολιτικό ναό της Πάτρας;".
"Εκεί", μου λέει, "έχουν το μπροστινό μέρος της κάρας. Εμείς έχουμε το πίσω!".
Άντε να τα βγάλεις πέρα με τους καλογέρους...
Αλλά το καλογέρι είχε μερακλωθεί και συνέχισε: "Κάνε το σταυρό σου, προσκύνησε την κάρα και πες μου τι αισθάνεσαι".
Το κάνω.
"Τίποτα δεν αισθάνομαι", του λέω.
"Δεν μπορεί. Δεν σου ήρθε μια ευωδία; Ξανακάν’ το κι εγώ θα προσεύχομαι".
Επαναλαμβάνω τις ίδιες κινήσεις.
Τώρα που το καλοσκέφτομαι, μου έρχεται μια μυρωδίτσα από νωπό χαρτί και μούχλα.
Φαίνεται πως το καλογέρι είχε ξεχάσει να ρίξει σήμερα μύρο. Οπότε το "θαύμα" αναβάλλεται γι’ αργότερα...

Σάββατο 11 Οκτωβρίου 2014

Αγιορείτικες αναμνήσεις (B') - «Περιβόλι των χαμαιλεόντων»!

Όταν το 1941 οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Ελλάδα, οι Αγιορείτες πατέρες του έστειλαν προσωπική επιστολή καλώντας τον ν’ αναλάβει προσωπικά την προστασία του Αγίου Όρους. Να εγγυηθεί πως οι πολεμικές επιχειρήσεις δεν θα συμπεριλάβουν τη χερσόνησο του Άθω και πως δεν θα πατούσαν εκεί το πόδι τους Βούλγαροι στρατιώτες.
Δεν ξέρω αν η επιστολή έφτασε μέχρι τον Φίρερ, αλλά τα αιτήματα των καλογέρων έγιναν δεκτά, κι εκείνοι από ευγνωμοσύνη έβαλαν τη φωτογραφία του Χίτλερ στο σαλόνι του Πρωτάτου, ανάμεσα σ’ εκείνες πατριαρχών και ηγουμένων...
Ο χαμαιλεοντισμός και η υποταγή έχει μεγάλη παράδοση στο Άγιο Όρος.
Τον 14ο αιώνα, εκατό περίπου χρόνια πριν οι Οθωμανοί καταλάβουν την Πόλη, οι αγιορείτες είδαν προς τα πού φυσάει ο άνεμος κι έστειλαν αντιπροσωπεία στην Προύσα. Οι απεσταλμένοι καλόγεροι προσκύνησαν το σουλτάνο Ορχάν και του δήλωσαν αιώνια υποταγή!
Κι ο Σουλτάνος έβγαλε φιρμάνι που έλεγε: "Επειδή οι Αγιορείτες προ των άλλων ραγιάδων εδέχθησαν την υπηκοότητα.... τους παρέχω πλήρη ασυδοσία (=ελευθερία) και προνόμια".
Την ίδια πάνω-κάτω εποχή (1347) οι Αγιορείτες, για να είναι απόλυτα εξασφαλισμένοι, φλέρταραν και με το Σέρβο Στέφανο Ντουσάν, που είχε ανακηρυχθεί "τσάρος Σέρβων και Ρωμαίων". Ο Ντουσάν ετοιμαζόταν να καταλάβει την Πόλη αλλά επειδή είχε αμφιβολίες αν θα τον έστεφε Αυτοκράτορα στην Αγιά-Σοφιά ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης, ετοίμαζε "Σχέδιο Β": Πήγε στ’ Αγιονόρος για δυο μήνες κι έψηνε τους καλογέρους με δώρα κι υποσχέσεις να τον αναγνωρίσουν εκείνοι ως Αυτοκράτορα την κρίσιμη ώρα.
Στη σέρβικη μονή του Χιλιανδαρίου σώζεται ακόμα το λάβαρο που την εποχή εκείνη έμπηξε ο Ντουσάν στην κορυφή του Άθω!
Έναν αιώνα νωρίτερα, γύρω στα 1210, όταν οι Σταυροφόροι είχαν καταλάβει την Πόλη, οι Αγιορείτες ζήτησαν την προσωπική παρέμβαση-προστασία του μέχρι τότε "μισητού" Πάπα. Κι ο Ιννοκέντιος ο 3ος τους την πρόσφερε αποκαλώντας το όρος "Πύλη των Ουρανών"!
Αλλά επειδή η παπική προστασία δεν έφτανε, οι αγιονορείτες απευθύνθηκαν στον ίδιο το Λατίνο Αυτοκράτορα της Πόλης, τον Ερρίκο της Φλάνδρας, του οποίου η επέμβαση αποδείχθηκε  αποτελεσματικότατη...
Το 1430 ο Σουλτάνος Μουράτ καταλαμβάνει τη Θεσσαλονίκη κι όλα δείχνουν πως η Βασιλεύουσα μετρούσε μέρες.
Οι Αγιονορείτες ξανασπεύδουν να δηλώσουν υποταγή στους Οθωμανούς και πετυχαίνουν την ανανέωση των προνομίων τους.
Πόδι Τούρκου στρατιώτη δεν πάτησε στ’ Αγιονόρος πριν το 1821, όταν οι μοναχοί, με παρακίνηση του Εσφιγμενίτη ηγουμένου Ευθύμιου Β’, αποφάσισαν να πάρουν μέρος στην Επανάσταση. Ως τότε η οθωμανική παρουσία ήταν υποτυπώδης και καλοπροαίρετη, εκπροσωπούμενη απ’ τον Πολιτικό Διοικητή ("Καϊμακάμη") που συχνά συμμετείχε και στις αγρυπνίες των μοναχών...
Οι τουρκικές δυνάμεις τους κατατρόπωσαν κι οι Αγιονορείτες ξαναδηλώνουν υποταγή και ζητούν χάρη. Ο τουρκικός στρατός έμεινε στο Όρος ως τα 1830.

Παρασκευή 3 Οκτωβρίου 2014

Αγιορείτικες αναμνήσεις (Α') - Πις μιλέτ!

Το ψυχανεμίζομαι.
Είναι η τελευταία φορά που επισκέφτομαι το Άγιο Όρος.
Το έχω πλέον απομυθοποιήσει πλήρως, κι έχω ξενερώσει!
Το ξέρω καλά πως οι πορφυροντυμένοι ηγούμενοι δεν είναι παρά αδίσταχτοι μπίζνεσμεν.
Που δεν διστάζουν να φαγωθούν μεταξύ τους σα λυσασμένα σκυλιά για πρωτοκαθεδρίες, προνόμια, τίτλους και φυσικά... κτήματα.
"Πις μιλέτ!", που λένε κι οι Τούρκοι. Δηλαδή... "Ήμαρτον Θεέ μου!".
Ο τσακωμός κι η διχόνια υπάρχεουν απ' την πρώτη μέρα που ο Αθανάσιος ο Αθωνίτης προσπάθησε να μαντρώσει τους σκόρπιους ασκητές σε οργανωμένα μοναστήρια, δηλαδή στρατόπεδα συγκέντρωσης!
Παρ' όλ' αυτά διατηρώ ακόμα κάποια ψίγματα σεβασμού για το χώρο.
Χωρίς να το επιδιώκω, μιλάω χαμηλόφωνα και περπατάω χωρίς να βιάζομαι.
Περπατάω μόνος σε μέρη με παράξενα ονόματα, παρμένα από το σχήμα τους ή από ιστορίες παλιές, οι περισσότερες φαντάστικές.
Αντικρίζω τα ερπείπια της "Νέας Θηβαϊδας". Την απόδειξη της αλαζονίας των τσάρων της Ρωσίας.
Απ' τα τέλη του 18ου αιώνα Ρώσοι μοναχοί είχαν κατακλύσει τ' Αγιονόρος.
Αλλά σαν άρχισαν οι Ρωσοτουρκικοί Πόλεμοι, πολλοί αναγκάστηκαν να γυρίσουν στην πατρίδα τους.
Τ' Αγιονόρος ανήκε στην οθωμανική επικράτεια κι όλοι ήξεραν πως ο θυμός των Τούρκων γίνεται κοφτερό γιαταγάνι και μυτερό παλούκι...
Ήρθε αργότερα κι η Οχτωβριανή Επανάσταση και τα σάρωσε όλα.
Να κι ο "Λάκος του Σκοτωμένου", στο δρόμο απ' την Καρυές προς την Ξηροποτάμου.
Λένε πως στο σημείο αυτό κύκλωσαν οι σερδάρηδες τον Μέμο, έναν φοβερό οθωμανό ληστή. Και τον χτύπησαν με τα μαχαίρια τους δίχως έλεος.
Ο Μέμος τους ξέφυγε κρατώντας τα έντερά του με τις παλάμες του.
Έφτασε μέχρι την πόρτα του μοναστηριού κι εκεί ... παρέδωσε το πνεύμα.