Ο Θωμάς ο Ακινάτης ήταν ίσως ο σπουδαιότερος εκπρόσωπος της λεγόμενης "σχολαστικής θεολογίας". Δηλαδή της προσπάθειας να θεμελιωθεί η πίστη στη γνώση και στη λογική.
Στο σημαντικότερο έργο του "Θεολογική Σύνοψη" θέτει πολλά ερωτήματα και προσπαθεί να τα απαντήσει στηριζόμενος περισσότερο στον ορθό λόγο παρά στη Θεία Αποκάλυψη και στις Ιεράς Γραφές.
Στηρίζεται κυρίως στον Αριστοτέλη, στον Αυγουστίνο και περισσότερο στον Ιωάννη Δαμασκηνό.
Στην προσπάθειά του ν' αποδείξει την ύπαρξη του Θεού χρησιμοποιεί πέντε κυρίως επιχειρήματα:
α) Για να κινηθεί κάτι πρέπει να το κινήσει κάτι άλλο που βρίσκεται ήδη σε κίνηση. Άρα, οφείλουμε λογικά να φτάσουμε σε ένα ον που χωρίς να κινείται από κάτι άλλο, είναι αυτό που προκαλεί την κίνηση των άλλων όντων. Κι αυτό το ον είναι ο Θεός. Εδώ βλέπουμε καθαρά να υιοθετείται η περί Θεού άποψη του Αριστοτέλη ως το "πρώτο κινούν ακίνητο".
β) Κανένα ον δεν είναι αιτία του εαυτού του, γιατί τότε θα 'πρεπε να προϋπάρχει του εαυτού του. Επίσης, είναι παράλογο ν' αναζητούμε στο άπειρο την πρώτη αιτία των όντων. Άρα υπάρχει ένα ον που είναι η αιτία (δηλαδή ο δημιουργός) των άλλων όντων χωρίς το ίδιο να έχει κάποια αιτία. Και το ον αυτό είναι μόνο ο Θεός.
γ) Το τρίτο επιχείρημα στηρίζεται στην αριστοτελική διάκριση των όντων σ' εκείνα που ήδη υπάρχουν ("ενεργεία") και σε όσα μπορούν να υπάρξουν ("δυνάμει"). Η λογική επιβάλλει να δεχτούμε πως αν δεν προϋπήρχε ("ενεργεία") κανένα ον τότε δεν θα μπορούσε ν' αρχίσει να υπάρχει ("δυνάμει") οτιδήποτε. Το προϋπάρχον ον που είναι η αιτία και των υπόλοιπων μπορεί να είναι μόνο ο Θεός.
δ) Η τέταρτη απόδειξη θεμελιώνεται πάλι στην αριστοτελική αξιολογική διάκριση των όντων σε περισσότερο και λιγότερο "αγαθά". Η διάκριση όμως αυτή προϋποθέτει πως υπάρχει το πρότυπο (δηλαδή η τελειότητα) της αγαθότητας. Κι αυτό μπορεί να είναι μόνο ο Θεός.
ε) Και η πέμπτη απόδειξη έχει αριστοτελική βάση. Εφόσον όλα τα όντα κατευθύνονται προς κάποιαν τελικό σκοπό, ακόμα κι εκείνα που στερούνται "γνώσεως", άρα κατευθύνονται από κάποιον ανώτερο "γνώστη", που μπορεί να είναι μόνο ο Θεός.
Οι "αποδείξεις" του Ακινάτη, βασιζόμενες στον αριστοτελικό δογματισμό, έχουν πολλές λογικές αδυναμίες.
Κυρίως γιατί θεωρούν ως αποδεδειγμένο το προς απόδειξιν. Π.χ. από πού προκύπτει πως τα όντα είναι ακίνητα και πρέπει κάποιος να τα θέσει σε κίνηση, πως υπάρχει "αρχική αιτία" και "τελικός σκοπός" των όντων, πως υπάρχουν αγαθά και μη αγαθά όντα κ.λπ.
Τη "λογική απόδειξη του Θεού", όπως πρώτος τη συστηματοποίησε ο Ακινάτης, ανέτρεψε πλήρως ο φιλόσοφος Καντ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου