Σάββατο 30 Ιουνίου 2012

Οι Καμπάνες της Κυριακής (ΚΕ') - Οι αρετές του Εκατόνταρχου.

Πρώτον: φιλανθρωπία. 
Δεν παρακάλεσε τον Ιησού για τη θεραπεία της γυναίκας του, του παιδιού του ή, έστω, ενός συγγενούς του. Αλλά ενός δούλου! Που την εποχή εκείνη θεωρούνταν "πράγμα" και κανείς δεν ενδιαφερόταν για την υγεία ή τη ζωή του.
Δεύτερον: πίστη.
"Δεν χρειάζεται καν να έρθεις σπίτι μου", είπε στον Ιησού. "Αρκεί ο λόγος σου και ο δούλος μου θα θεραπευθεί".
Τρίτον: ταπεινοφροσύνη.
"Δεν αξίζω να επισκεφτείς το σπίτι μου". 
Και, φυσικά, δεν επρόκειτο για καμιά παράγκα. Αρχοντόσπιτο ήταν, που φιλοξενούσε την αφρόκρεμα της κοινωνίας.
Τέταρτον: ευγένεια.
Δεν μίλησε με αλαζονία και έπαρση όπως θα περίμενε κανείς από έναν στρατιωτικό διοικητή του ρωμαϊκού στρατού κατοχής.

Σάββατο 23 Ιουνίου 2012

Στη Μονή Σολοβέτσκι....

Να ’μαστε και στη Λευκή Θάλασσα! Στο βορειότερο μέρος της Ρωσίας. Και στο μεγαλύτερο νησί του Αρχιπελάγους: το Σολοβέτσκι!
Εδώ ο ήλιος το κατακαλόκαιρο μόλις που θερμαίνει.
Κι αυτές οι λευκές νύχτες, που η μια μέρα διαδέχεται την άλλη, χωρίς να μεσολαβήσει σκοτάδι, κουράζουν τον οργανισμό...
Αυτό το αφιλόξενο μέρος επέλεξε ο μο
ναχός Σαββάτιος να ασκητέψει. Και τον ακολούθησαν ο Γερμανός, ο Ζωσιμάς κι ο Φίλιππος. Για να εξελιχθεί σιγά-σιγά σ’ ένα απ’ τα σημαντικότερα μοναστήρια της Ρωσίας. Όπου οι μοναχοί του ζούσαν φιλήσυχα, περικυκλωμένοι απ’ τους χειμερινούς πάγους, αγνοώντας τι συνέβαινε στον έξω κόσμο...
Δυστυχώς, όμως, τα καλά κρατάνε λίγο! Λόγω της θέσης του, το Μοναστήρι μετατράπηκε σε πραγματικό φρούριο. Έγινε το προς βορράν προκεχωρημένο φυλάκιο της Ρωσίας. Ο κυματοθραύστης των Σουηδικών, Δανέζικων και Αγγλικών επιθέσεων...
Επί δεκαετίες λειτούργησε ως άτυπο στρατιωτικό οχυρό! Δίπλα στα ιερά κειμήλια αποθηκεύονταν πυρομαχικά, κι έξω απ’ τα κελιά των μοναχών έστηναν τις σκηνές τους οι στρατιώτες του τσάρου. Με ό,τι αυτό συνεπάγετα
ι για την μοναχική πειθαρχία και την ηθική τους ακεραιότητα...
Όταν επικράτησαν οι μπολσεβίκοι, μετέτρεψαν το μοναστήρι σε φυλακή-κολαστήριο! Παρέλειψαν, όμως, να κατεβάσουν απ’ την κεντρική είσοδο την παλιά επιγραφή: «Αγία Πύλη».

Παρασκευή 15 Ιουνίου 2012

Πώς είναι να προσεύχεσαι στη Λεωφόρο Νιέφσκι;

Ο Μεγάλος Πέτρος έβλεπε την ανάγκη της Ρωσίας ν’ ανοίξει ένα παράθυρο στην Ευρώπη.
Κι αποφάσισε να χτίσει μια νέα πρωτεύουσα, στις όχθες του ποταμού Νέβα, στο βάθος του Φιλανδικού κόλπου, και μέσω της Βαλτικής να επικοινωνεί με τ’ αναπτυγμένα βιομηχανικά και εμπορικά κράτη...
Ο τόπος που διάλεξε ήταν δύσκολος. Γεμάτος έλη και δάση. Αλλά δεν δίστασε να ρίξει τον πρώτο θεμέλιο λίγο, τον Μάη του 1703, και μέσα σε λίγα χρόνια ξεπήδησε η Αγία Πετρούπολη, η «Βενετία του Βορρά», αυτή που αργότερα οι κομμουνιστές μετονόμασαν σε Λένιγκραντ...
Οι δυο πρώτες πρωτεύουσες των Ρώσων είχαν τα δικά τους ξακουστά μοναστήρια: το Κίεβο τη Λαύρα Πετσέρσκι κι η Μόσχα την Τρόιτσκο-Σεργιέφσκι. Έπρεπε κι η Πετρούπολη ν’ αποκτήσει το δικό της, και μάλιστα να ξεπεράσει σε φήμη όλα τα προηγούμενα.
Συνήθως πρώτα εγκαθίστανται σ’ ένα τόπο κάποιοι μοναχοί και αργότερα γίνεται το μοναστήρι. Εδώ, όμως, ο Μεγάλος Πέτρος έκανε το αντίστροφο. Πρώτα έχτισε ένα μεγαλοπρεπές συγκρότημα με 12 μεγάλες εκκλησιές, και μετά άρχισε να μαζεύει τους εκλεκτότερους μοναχούς απ’ όλη την αυτοκρατορία του.
Και το μοναστήρι το αφιέρωσε στον ήδη αγιοποιηθέντα ηγεμόνα Αλέξανδρο Νιέφσκι, που στην ίδια περιοχή είχε νικήσει τους Σουηδούς!
Γενικά, οι αγιοποιήσεις εθνικών ηρώων με αναγουλιάζουν. Το ίδιο και τα «μοναστήρια του δοκιμαστικού σωλήνα», που δεν έχουν καμία παράδοση...
Το πρωί επισκέφτηκα το σπίτι του Νοστογιέφσκι που λειτουργεί ως μουσείο. Ο Φιοντόρ μπορεί να γεννήθηκε στη Μόσχα, αλλά εδώ έζησε την περισσότερη ζωή του. Και θάφτηκε στο κοιμητήριο του μοναστηριού. Οι Ρώσοι πάντα πίστευαν πως αν θαφτούν κάτω απ’ τα καμπαναριά μιας μονής θα εξασφαλίσουν το ... αιώνιο μέλλον τους!
Στη συνέχεια, επίτηδες δεν πήρα συγκοινωνία, για να πάω με τα πόδια στην Αλεξαντρόφσκαγια Λαύρα. Ήθελα να περπατήσω τη Λεωφόρο Νιέφσκι, απ’ όπου πέρασε η πομπή της κηδείας του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα πριν 130 χρόνια...
Φοιτητές απ’ όλες τις Σχολές της Πετρούπολης διάβαζαν τους ψαλμούς με τρεμάμενη απ’ τη συγκίνηση φωνή. Οι περισσότεροι ήταν άθεοι κι εχθροί της Εκκλησίας. Δικαιολογημένη η έκπληξη του τότε Μητροπολίτη της πόλης: «Τι μαγική δύναμη πρέπει να ’χε ο μακαρίτης για να μπορέσει να φέρει αυτούς τους νέους τόσο κοντά στο Θεό;»...
Καθώς περπατούσα, κατανύχθηκα! Το ξέρω πως είμαι αδύναμος και ασταθής χαρακτήρας.
Γονάτισα στην άκρια του δρόμου και προσευχήθηκα...
«Θεέ μου, φύλαξέ με απ’ τον πλούτο και τη φτώχεια»...
Κάποια στιγμή έφτασα και στον τάφο του Ντοστογιέφσκι.
Και διάβασα το επίγραμμα, χαραγμένο στη παλαιοσλαυική γλώσσα: «ο κόκκος του σίτου, όταν αποθάνει πολύν καρπόν φέρει»...

Παρασκευή 8 Ιουνίου 2012

Σέργιος του Ραδονέγ: ο αγαπημένος μου άγιος!

 
Πρωτογνώρισε τον κόσμο στο Ροστώβ. Και στο σχολειό ήταν μεγάλος κουμπούρας ο Βαρθολομαίος.
Ώσπου, ως εκ θαύματος, κει κοντά στα δέκα του χρόνια, το μυαλό του άνοιξε, κι ο νους άρχισε να καίει από κάρβουνο σούπερ αμόλυβδη με τα πολλά οκτάνια...
Εδώ κάπου μοιάζουμε με τον άγιο. Θυμάμαι στην πρώτη Γυμνασίου έμεινα μετεξεταστέος!
Κι εκείνο το καλοκαίρι, κάτι παράξενο έγινε, κι ο νους μου απογειώθηκε...
Ο Βαρθολομαίος είχε έμφυτη κλίση και κλήση στην ασκητική ζωή. Γι’ αυτό και μόλις πέθαναν οι γονείς του πήγε σε μια ερημική περιοχή, γύρω στα 70 χιλιόμετρα απ’ τη Μόσχα, που λεγόταν Ραδονέγ, κι έχτισε μια μικρή ξύλινη καλύβη.
Στο ημίφως και στη σκέπη του απέραντου δάσους είχε για παρέα μόνο τα σφυρίγματα του αέρα που έσυαν τα τεράστια δέντρα, τα κελαηδήματα των πουλιών και τα μουγκρητά των λύκων και των αρκούδων που περιφέρονταν ολόγυρα χωρίς ποτέ να τον πειράξουν!
Μόνο όσοι έχουν προσπαθήσει να ζήσουν τέτοια ζωή καταλαβαίνουν τις δυσκολίες της!
Όπου ακόμη σκληρότερη κι απ’ την έλλειψη των βασικών αγαθών είναι η μοναξιά και η πλήξη...
Για να μην τα πολυλογώ, αυτή η ταπεινή ξύλινη καλύβη στη μέση του πουθενά, εξελίχθηκε στο σημαντικότερο μοναστήρι της μοσχοβίτικης Ρωσίας: Τρόιτσκο Σεργιέβσκι...
Και για να μην παρεξηγηθούμε, διευκρινίζω πως στα ρούσικα «τρόιτσκο» δεν σημαίνει την τρόικα αλλά την Αγία Τριάδα!
Ο φίλος μου ο Σέργιος είχε την τύχη, λίγο πριν πεθάνει, να ζήσει το τέλος της ταταρικής κατοχής. Επί δύο αιώνες οι Τάταροι καταδυνάστευαν τους Ρώσους. Ώσπου, το 1380, κατατροπώθηκαν στη μάχη του Κολίκοβο, κοντά στον Δον, και τους απάλλαξαν οριστικά απ’ την παρουσία τους.
Στις παραμονές της κρίσιμης μάχης ο Μέγας Ηγεμόνας της Μόσχας Δημήτριος Ιβάνοβιτς επισκέφτηκε τον Σέργιο στο ασκηταριό του και πήρε την ευλογία του. Κι ο άγιος προέβλεψε τη μεγάλη νίκη του ρούσικου στρατού...
Νομίζω πως πολλά θα μπορούσε να μας διδάξει η ζωή του Αγίου, για την αντιμετώπιση των προσωπικών αλλά και εθνικών μας δυσκολιών.
Ας πούμε ένα παράδειγμα: όταν οι μικρές αποθήκες του μοναστηριού άδειαζαν και τα καλογέρια του Σέργιου πρότειναν να κάνουν εράνους για να εξασφαλίσουν τα αναγκαία, εκείνος τους απέτρεπε κατηγορηματικά. Κι έτσι τους μάθαινε να εμπιστεύονται μόνο τη Θεία Πρόνοια!

Παρασκευή 1 Ιουνίου 2012

Ένα φλιτζάνι τσάι...

Οι πρώτοι μοναχοί στα σπήλαια του Κιέβου ακολούθησαν τον ιδιόρρυθμο ασκητικό τύπο της «έγκλεισις» (= αυτοφυλάκιση).
Κλεισμένοι οικειοθελώς μέσα στους αποπνιχτικούς βράχους, ζούσαν ζωή τρομερά δύσκολη που απαιτούσε ιδιαίτερη κλήση και δύναμη ψυχής...
Βέβαια, όπως γίνεται συνήθως, μετά το θάνατο των ιδρυτών, η άνεση και η τρυφηλότητα του βίου εισήλθε αμέσως στη Λαύρα Πετσέρσκσι.
Οι μοναχοί εγκατέλειψαν τις σπηλιές τους και μετακόμισαν σε διπλανά άνετα οικήματα!
Σε λίγες δεκαετίες τα ρούσικα μοναστήρια έγιναν ζάμπλουτα.
Έφτασαν να ελέγχουν τα 2/3 του ρωσικού εδάφους! Κι οι μοναχοί ζούσαν μέσα στην αργία και οκνηρία, σκανδαλίζοντας τους πιστούς με τον μέθυσο και ακόλαστο βίο τους.
Ο Μεγάλος Πέτρος, που πίστευε πως οι Μοναχοί δεν είναι άνθρωποι ωφέλιμοι, προσπάθησε να βάλει χέρι στην εκκλησιαστική περιουσία. Το ίδιος έκανε αργότερα και η Μεγάλη Αικατερίνη.
Αλλά ας μην μείνουμε μόνο στα αρνητικά.
Ο ρούσικος μοναχισμός έβγαλε πολλούς αγίους. Και για να μην πάμε μακριά, ας αναφέρουμε τα παραδείγματα δυο μεγάλων πνευματικών μορφών που έζησαν προπολεμικά στο ρώσικο μοναστήρι του Αγιονόρους: τον όσιο Σιλουανό τον Αθωνίτη και τον γέροντα Σωφρόνιο Σαχάρωφ.
― Πες μας γέροντα λόγο πνευματικό κι ωφέλιμο!
― Να στέκεσαι στο χείλος της αβύσσου της απογνώσεως κι όταν δεις ότι αρχίζεις να αποκάμνεις, τραβήξου ένα βήμα πίσω και πιες ένα φλιτζάνι τσάι...